De ziekte, de menselijke variant van de gekkekoeienziekte bse, heeft zich volgens bronnen geopenbaard bij een 26 jarige Utrechtse vrouw. Autoriteiten en artsen willen de identiteit uit piëteit met het slachtoffer niet bekendmaken.

Maandag meldde het Utrechtse ziekenhuis het ziektegeval bij het Nederlandse expertisecentrum in het Erasmus MC in Rotterdam, waarop donderdag de bevestiging uit Edinburgh kwam.

De patiënt werd begin april in het Mesos Medisch Centrum opgenomen. Half april werd variant Creutzfeldt Jakob bij haar vastgesteld. Het Europese Expertisecentrum in Edinburgh heeft de diagnose bevestigd.

Genetisch epidemioloog prof. dr. C. van Duijn van het Nederlands expertisecentrum Creutzfeldt Jakob, ondergebracht bij het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam, houdt nog een kleine slag om de arm of de diagnose juist is. De ziekte kan pas definitief worden vastgesteld als de patiënt is overleden. Alle signalen wijzen volgens Van Duijn echter op vCJD.

Het is niet helemaal uit te sluiten dat zich in Nederland nog meer gevallen van variant Creutzfeld Jakob (vCJD) voordoen, zegt viroloog prof. dr. A. Osterhaus. De kans daarop is echter heel klein. De Nederlandse patiënt is mogelijk tien tot vijftien jaar geleden al besmet door het eten van rundvlees.

Volgens Osterhaus, die als lid van de Gezondheidsraad adviezen over de ziekte uitbracht, is de consumptie van rundvlees in Nederland nu veilig omdat Nederland destijds snel afdoende maatregelen heeft genomen om verspreiding van de dodelijke ziekte tegen te gaan. Verder was de kans op besmetting met vCJD veel kleiner dan in Engeland. Daar kregen een miljoen runderen de gekkekoeienziekte (bse) en 150 mensen variant Creutzfeldt Jakob.

In Nederland zijn tot nu toe 77 koeien geïnfecteerd met bse. Het eerste geval dateert van maart 1997, begin december werd voor de laatste keer bse vastgesteld.

Creutzfeldt Jakob is een ziekte die moeilijk is te herkennen. Het kan jaren duren voor de diagnose kan worden gesteld. De patiënt krijgt eerst psychische problemen als angststoornissen en hallucinaties. Daarna volgen neurologische problemen zoals evenwichts en bewegingsstoornissen. De patiënt wordt uiteindelijk dement. De ziekte is zeer pijnlijk. Het zenuwstelsel wordt aangetast, waardoor de patiënt veel pijn ervaart. Artsen staan machteloos. Het enige wat ze kunnen doen is de pijn bestrijden. Patiënten sterven meestal binnen anderhalf jaar. Deskundigen achten de kans klein dat de Utrechtse patiënt anderen heeft besmet. Toch wordt hier onderzoek naar gedaan. Artsen denken dat ze de ziekte heeft opgelopen door het eten van besmet rundvlees. Dit kan twintig jaar geleden zijn. De patiënt heeft in het verleden geen bloed of ander weefstel ontvangen.

Alle runderen worden in Nederland bij de slacht op bse getest. Bovendien worden dan ook onder andere de hersenen en het ruggenmerg van runderen, waarmee bse overgebracht kan worden, apart verzameld en vernietigd.

Sinds kort bestaat het vermoeden dat de ziekte eveneens via bloed kan worden overgedragen. Dit op grond van twee mogelijke gevallen in het Verenigd Koninkrijk. Wetenschappelijk bewijs hiervoor is er nog niet.

De ziekte dook eerder op in Groot Brittannië, Ierland, Frankrijk, Italië, Japan, Canada en de Verenigde Staten. Er zijn in totaal 170 patiënten geweest. Van hen kwamen er 150 uit Groot Brittannië.