„Hoe mooi je werk ook is, het kan flink beslag leggen op je beschikbare schijfruimte”, schreef iemand in een mailtje waarin het ging over volle agenda’s. Het zegt iets dat ik bij het lezen van die zin niet vreemd opkeek. Terwijl er toch echt geen schijf in mijn hoofd zit. De zin is een voorbeeld van beeldspraak die dankzij de digitale revolutie onze taal binnen is geslopen. En die is er heel wat.

„Ik krijg een error”, hoor ik een tiener regelmatig zeggen. Ze bedoelt volgens mij: ik snap het niet. Of: ik ben overprikkeld, dus mijn brein kan het even niet meer aan. In computerland heeft een fout(melding) de Engelse naam ”error”. Ga je in de webbrowser naar een adres dat niet bestaat, dan krijg je de foutmelding ”Error 404”.

Ben je vermoeid, dan kun je zeggen dat je batterij leeg is. Wie vanwege een bezoek aan een kuuroord in Kootwijk tijdelijk onbereikbaar is, kan zeggen: „Ik ben even offline.” En als je futloos bent, sta je op stand-by. Dan moet je nodig even opladen, in Kootwijk bijvoorbeeld.

Als iemand je alles over een zaak vertelt, zonder gevoelige informatie achter te houden, dan praat diegene ”ongefilterd”. Zou dat beeldspraak zijn die vooral door gebruikers van gefilterd internet wordt gebezigd? Of heeft het met fotobewerking te maken?

”Mijn geheugen zit vol” heeft zelden te maken met mentale vermogens

Er zijn ook technologische zegswijzen die al wat ouder zijn. Sommige mensen hebben een gebruiksaanwijzing, maar als je bij hen ”op de juiste knoppen drukt”, dan valt er toch met ze te werken. Als communicatie tussen twee mensen verstoord is, dan is er ”ruis op de lijn”. En iemand die na een tijdelijke afwezigheid weer bereikbaar is, komt weer ”op de radar”.

Nou, voorbeelden te over dus. Het gebeurt trouwens ook dat mensen een dusdanig innige band hebben met hun digitale apparaten en gadgets dat ze zich in hun taalgebruik met die producten vereenzelvigen. ”Mijn batterij is leeg” gaat heel vaak niet over de beschikbare energie in je lijf, maar over de accu van een telefoon of laptop. ”Mijn geheugen zit vol” heeft zelden te maken met mentale vermogens, maar slaat meestal op een gebrek aan beschikbare gigabytes op een smartphone.

De bijzonderste en meest voorkomende uitspraak op dit vlak is denk ik: „Ik ben mijn oortjes kwijt.” Of: „Mijn oortjes zijn leeg.” Dat heeft meestal niet te maken met doorbloede oorschelpen, maar met draadloze oordopjes. Hoewel lege oortjes vaak wel tot lege oren leiden.

Redacteur Chris Klaasse bespreekt een taalkwestie. Reageren? chris@rd.nl