Een „nieuwe, conservatieve zuil” staat Wierd Duk (65) voor ogen. Duk, werkzaam bij De Telegraaf, wil dat behoudende christenen en cultuurchristenen samen ten strijde trekken tegen „islamisering” en het „woke” denken in progressieve kring.

Hij lanceerde onlangs zijn plan op een veelbesproken bijeenkomst van De Leskamer (die leeravonden houdt over de christelijke traditie) in het pand van Driestar educatief in Gouda. Duk wil een nieuw mediakanaal waar mensen als SGP-leider Chris Stoffer en publicist Bart Jan Spruyt een podium krijgen in een omgeving die „hun nu eens niet vijandig” gezind is.

Wat te denken van zo’n alliantie tussen refo’s en cultuurchristenen? SGP’er Ewart Bosma uit Rijssen bekijkt het voorstel met argusogen, FVD-ideoloog én SGP-lid Hans van de Breevaart uit Dordrecht daarentegen omarmt Duks plan. In een kamer op het Van Lodenstein College in Amersfoort kruisen Bosma en Van de Breevaart de degens, aan de hand van stellingen.

Wierd Duk stelt dat de Nederlandse samenleving verontrustend snel islamiseert. Christenen moeten zijn waarschuwingen ter harte nemen.

Hans van de Breevaart: „In sommige wijken in grote steden is de islam erg dominant. Zeker op plekken waar de versterkte islamitische gebedsoproep klinkt. Ik zie dat in Rotterdam met eigen ogen. Steeds meer vrouwen dragen daar een hoofddoek. In sommige volkswijken in steden als Rotterdam, Amsterdam en Den Haag heerst bijna de sharia. Niet omdat deelgemeenten regels opleggen. Wel is het de praktijk dat mannen op straat erop toezien dat dames zich aan de kledingregels van de sharia houden. Doe je dat niet, bijvoorbeeld omdat je geen moslim bent, dan loop je het risico voor hoer uitgemaakt te worden, of erger, bespuugd of belaagd te worden.

Ik heb er niet zo veel moeite mee als mensen hun geloofsopvattingen navolgen. Maar in hoeverre leggen ze die op aan de samenleving? Het wordt problematisch als autochtone vrouwen last krijgen van moslims die hen regels willen dicteren. Daar zijn we bij de FVD allergisch voor.”

Ewart Bosma: „In mijn woonplaats Rijssen herken ik amper iets van islamisering. Wel merk ik dat in de Randstad de islam op verschillende plaatsen dominant aanwezig is. Dat is voor mij geen bron van vreugde. Ik gun ook moslims dat ze de Heere Jezus mogen leren kennen als hun Zaligmaker.

Vrijheid van godsdienst en vrijheid van geweten vormen een groot goed. Maar religie heeft ook een buitenkant. Denk aan de islamitische gebedsoproep die in het openbaar klinkt. Als ik op het station van Deventer die oproep hoor, wekt dat bij mij vervreemding op. In hoeverre wil je dat een islamitische belijdenis in het openbaar luidkeels wordt uitgeroepen? Ik wil dat niet, en heb er mijn vragen bij. Een minder luide gebedsoproep zou al schelen. Ik hoor liever kerkklokken. Die uiten geen geloofsbelijdenis en die klokken luiden hier al eeuwen.”

Van de Breevaart: „Ik kan me je redenering over de gebedsoproep en de kerkklokken goed voorstellen. Er zit een principieel verschil tussen de joods-christelijke beschaving die hier al lang bestaat en de islamitische cultuur die hier als het ware te gast is. Van moslims verwacht ik dan ook bescheidenheid, zeker wat betreft uitingen in de openbare ruimte.

Wel zitten we als FVD genuanceerder in het islamdebat dan bijvoorbeeld de PVV of iemand als Wierd Duk. FVD ziet op sommige fronten de orthodoxe islam als bondgenoot. Denk aan de genderdiscussie. De progressieve, links-liberale goegemeente wil het onderscheid tussen man en vrouw niet zo strikt maken: het gaat erom hoe je je vóelt. Terecht dat orthodoxe moslims én christenen zich, net als FVD, verzetten tegen die visie. Die druist in tegen de scheppingsorde.”

Bosma: „Het is duidelijk dat sommige standpunten binnen de reformatorische en de islamitische kring min of meer overeenkomen. Rond kwesties over huwelijk en seksualiteit bijvoorbeeld. Toch denk ik dat de positie van de vrouw in een behoudend christelijk huwelijk een tikkeltje anders is dan de positie van een vrouw in een orthodox-islamitische relatie. In de islam heeft de vrouw een rol die meer ondergeschikt is.

Het klinkt misschien als vloeken in de kerk, maar ik zie liever Rome als natuurlijke bondgenoot dan de islam. Vroeger klonk in SGP-kring: liever Turks dan paaps. Ik draai het graag om: liever paaps dan Turks. Hoeveel er ook aan te merken valt op de Rooms-Katholieke Kerk.”

Van de Breevaart: „FVD heeft aanhang onder een bepaald type moslimjongeren. Zij zeggen: „Het is van de zotte dat moslims hier zouden moeten streven naar machtsovername. Wij moeten juist respect hebben voor de cultuur die zich in Nederland heeft gevormd.””

Door voortdurend te spreken over islamisering bestaat het gevaar dat populisten moslims als zondebok wegzetten.

Bosma: „Eens. Door voortdurend te hameren op de islam, worden mensen tegen elkaar opgezet. Dat is onwenselijk. Moslims die zich aangevallen voelen, gaan heus niet minder orthodox leven. Eerder het tegenovergestelde. Ze gooien van de weeromstuit juist de kont tegen de krib.

Kritiek op de islam is voor PVV-leider Wilders dé brandstof voor zijn beweging. Dus hij houdt het vuurtje brandend. Anderzijds heb ik ook niet de indruk dat je met theedrinken bereikt dat moslims liberaler gaan denken. Waarbij een pleidooi van een SGP’er voor meer liberaal denken best lastig ligt. Blijkbaar moet dat liberalere denken bij de islam wel, en bij de SGP niet. Ik wil moslims niet het recht ontzeggen om religieus-orthodoxe opvattingen te hebben, op het gebied van bijvoorbeeld huwelijk, gender en medische ethiek. Visies die je ook tegenkomt in reformatorische en bijvoorbeeld orthodox-joodse kring.

Wezenlijk anders wordt het als moslims denken het kalifaat te moeten stichten en in Nederland de jihad handen en voeten willen geven. Daar heb ik moeite mee. Dan is er in de kern sprake van een staatsondermijnende activiteit. Dat is gevaarlijk. Dan kun je het strafrecht in stelling brengen.”

Van de Breevaart: „Je mag kritiek leveren op de politieke islam, die vroeg of laat de sharia wil invoeren. Dat wil niet zeggen dat moslims alle problemen in de samenleving veroorzaken. Het risico van het zondebokmechanisme bestaat zeker. Wilders ageert altijd maar tegen de islam. Dat stempelt zijn hele politieke agenda. Daarmee wekt hij de suggestie dat alle problemen te maken hebben met de islam.

Tegelijk vind ik wel dat een groot deel van Wilders’ kritiek op de islam gerechtvaardigd is. En niet moslims, maar Joden zijn vaak de zondebok. Juist door toedoen van moslims. Denk aan de jacht op Joden ruim een jaar geleden in Amsterdam, rond de wedstrijd Ajax-Maccabi Tel Aviv. Een pogrom vind ik een te groot woord, maar het zat er tegenaan.”

Bosma: „Antisemitisme wordt steeds meer genormaliseerd. Duidelijk is dat elementen binnen de islam erg anti-Joods zijn. En in bijna elke complottheorie ben je twee muisklikken verwijderd van Jodenhaat.

Tegelijkertijd vind ik het nogal wat om bijvoorbeeld Nederlandse politici te betichten van antisemitisme. Het is ingewikkeld. De oorlog in Gaza loopt natuurlijk dwars door alles heen. Politici zeggen: „Wij zijn niet antisemitisch, maar keren ons tegen dat wat Netanyahu uitspookt in Gaza.” Zo’n stellingname van politici is in sommige gevallen wellicht een dekmantel voor antisemitisme.”

Van de Breevaart: „Binnen FVD zien wij de progressieve elite als grotere bedreiging dan de islam. Voormalig VVD-leider Frits Bolkestein stond ook zo in de wedstrijd. Hij betoogde: „Niet de islam is het probleem, wij zelf zijn het probleem.” We hebben onze joods-christelijke waarden losgelaten. Dan is het wachten op het moment dat andere culturen hun kans grijpen om ons onder water te duwen. Die door bloed, zweet en tranen gevormde joods-christelijke cultuur wordt gekenmerkt door waarden als vrijheid, gelijkwaardigheid, eigen verantwoordelijkheid en solidariteit binnen de eigen gemeenschap.”

Bosma: „Ik vind noties als rechtvaardigheid en nederigheid zeker zo belangrijk. Al is het heel ingewikkeld om met nederigheid een land te regeren.”

Orthodoxe christenen die de handen ineen slaan met cultuurchristenen zoals Wierd Duk begeven zich op glad ijs. Beide groepen hebben geen gemeenschappelijk fundament.

Bosma: „Ik word blij als ik bij anderen opvattingen herken die we als SGP ook uitdragen. Het is mooi als cultuurchristenen de wacht betrekken bij het traditionele gezin of de beschermwaardigheid van het leven. Op dergelijke terreinen zou je bijvoorbeeld als christelijke partijen samen met populistische partijen iets voor elkaar kunnen krijgen. Maak vooral gelegenheidscoalities. Meerderheden smeden om je doel te bereiken hoort immers tot het politieke handwerk. SGP kan ook met D66 samenwerken.

Intussen vind ik cultuurchristendom heel ingewikkeld. In de tijd van Groen van Prinsterer waren cultuurchristenen aan de macht. Toch kon hij niet met hen door één deur. Zijn motto was: in het isolement ligt onze kracht.

Met cultuurchristendom word je niet zalig. Zo’n christendom is losgezongen van de wortel. Het meest wezenlijke deelt een christen niet met een cultuurchristen. Neem het christelijke liefdesgebod: Heb God lief, heb je naaste lief als jezelf.

Ik vind het problematisch als ik een cultuurchristen hoor betogen dat hij liever andermans oren dan iemands voeten wast. Let wel, die neiging sluit naadloos aan op mijn eigen natuur. Maar de Schrift stelt zo’n houding nu juist onder kritiek. Dus moet ik mezelf in de kraag grijpen: ik moet geen oren, maar voeten wassen.”

Van de Breevaart: „Ik zie geen tegenstelling. Elkaar de voeten wassen is een Bijbels gebod. Maar op andere momenten moet je anderen wel degelijk de oren wassen. Jezus Zelf zegt tegen de farizeeën: „Gij adderengebroedsels”. Dat klinkt niet als voeten wassen. De profeten in het Oude Testament waren ook geen voetenwassers. Als genderideologen de biologische grondslag onder onze beschaving, dus de tweedeling man-vrouw, willen wegslaan, hoort daar een stevig weerwoord tegenover te staan.”

Bosma: „Je moet inderdaad een helder geluid laten horen. De boodschap mag schurend en confronterend zijn. Het is niet zinnig om de scheppingsorde op zijn kop te zetten. Polariseren is geen doel in zichzelf, het is zelfs geen geëigend middel. Blijf op respectvolle toon discussiëren. Iets als genderdysforie is een gegeven. Er zijn mensen die zich van jongs af aan een vreemde voelen in hun eigen lichaam.”

Van de Breevaart: „Natuurlijk bestaat genderdysforie. Daar moet aandacht voor zijn. Maar het blijft een uitzonderlijk verschijnsel. Probleem is dat zo’n afwijking in veel media- en reclame-uitingen op het schild wordt gehesen. Alles wat afwijkt van het traditionele man-vrouwpatroon krijgt de status van halfgod. Zoiets zie je ook in de hindoecultuur. Mensen die met drie armen worden geboren, worden daar tot halfgod verheven.”

Bosma: „De stille meerderheid in Nederland denkt anders dan de progressieve elite ons wil doen geloven.”

De grens tussen populisme en rechtsextremisme is flinterdun.

Bosma: „Eens, en daar zit een groot deel van mijn pijn. Ik hoor als docent onder nogal wat reformatorische leerlingen best verontrustende zaken. Onder hen leeft het beeld dat de hele Nederlandse cultuur ten onder gaat. En dat wij als christelijke, witte mannen die trend moeten stoppen. Refo’s gaan ineens heel principieel lopen doen over Zwarte Piet. Is het nou de kern van het christen-zijn om Zwarte Piet te vuur en te zwaard te verdedigen? Ik heb met dat hele Sinterklaasfeest niks.

Refojongeren zijn nogal eens fan van bekende en zeer omstreden influencers als Andrew Tate en Nick Fuentes. Ik hoor onder leerlingen veel ongenuanceerde uitspraken. Zoals: „Grenzen dicht en stuur dat volk terug.” Dan doelen ze op migranten. Ik schrik daarvan. We hebben het wel over mensen. En we leven in een rechtsstaat. Mensen met een verblijfsvergunning mogen hier blijven. Al mag je uiteraard best iets vinden van het migratiebeleid.”

Van de Breevaart: „Ik hoop echt dat een solide, rechtse meerderheid eindelijk eens werk maakt van het beperken van de asielinstroom. Binnen de Nederlandse politiek zie ik helemaal geen rechts-extremisme. Wat anders is de ongenuanceerde taal van jongelui op straat. Ik ben bereid ze die taal te vergeven. Wees blij dat die jongeren niet aan de knoppen zitten. Met de groei naar volwassenheid zal de scherpte er wel van afgaan.

De kritiek van Wierd Duk dat FVD-prominent Thierry Baudet is ontspoord, deel ik niet. Volgens Duk zou Baudet sympathiseren met de antisemitische en racistische Amerikaanse influencer Nick Fuentes. Ik ken Baudet beter dan Wierd Duk hem kent. Binnen FVD hangen we echt niet de gedachte aan dat alleen het witte ras in staat zou zijn tot grootse culturele prestaties. Ik denk dat Duks kritiek op Baudet strategisch van aard is. Duk denkt vermoedelijk: wil ik serieus genomen worden door de mainstreammedia, dan moet ik me wel even afzetten tegen mensen die nog rechtser zijn dan ik.

Binnen FVD hebben we kritiek op iemand als miljardair George Soros. Hij promoot via internationale netwerken actief een progressieve agenda. Zo’n werkwijze zit dicht aan tegen een wereldwijde samenzwering tegen conservatieve mensen. Soros is ook Jood. Maar daarmee mogen we nog steeds kritiek op hem hebben. Dat heeft niets met antisemitisme te maken.”

Bosma: „Ik word ook niet blij van financiering van een progressieve agenda, maar ik zou het feit dat iemand geldschieter is niet willen koppelen aan iemands Jood-zijn.”

Van de Breevaart: „Dat is ook niet wat FVD doet. Ja, ik weet dat er ophef is geweest over antisemitisme binnen de jongerentak van FVD. Er zouden in besloten kring antisemitische appjes zijn verstuurd. Maar je moet die berichten wat mij betreft eerder in een context zien van slechte studentenhumor. Ik kan mensen binnen de partij niet op antisemitisme betrappen. En ik zit daar bovenop.”

Bosma: „Blijf dat vooral doen. Racisme en antisemitisme kunnen niet. Gewoon niet doen. Persoonlijk vind ik het overigens een verademing dat Lidewij de Vos nu FVD aanvoert, in plaats van Thierry Baudet, met al zijn strapatsen.”

Van de Breevaart: „Mooi is dat binnen de jongerenbeweging van FVD steeds meer belangstelling is voor het échte christelijke geloof, dus niet alleen voor het cultuurchristendom. Die FVD-jongeren zijn vaak opgegroeid in een links-liberaal nest, en vragen zich af: er moet toch meer zijn tussen hemel en aarde? Verschillende jongeren laten zich dopen. Ik zie dat de Geest binnen FVD de oude cultuurchristelijke structuren weer nieuw leven inblaast.”

Bosma: „Hoe meer christendom in FVD-kring, hoe beter natuurlijk.”

Het is terecht dat iemand als Wierd Duk een polariserende stijl kiest in zijn strijd tegen bijvoorbeeld woke en de radicale islam.

Bosma: „Ik geloof niet in het concept: tegenover de revolutie de contrarevolutie. Nee, voor mij geldt als christenpoliticus: tegenover de revolutie het Evangelie.

Ik vind vergelijkingen met strijd problematisch. In zekere zin is strijd natuurlijk een Bijbels begrip. Denk aan de geestelijke wapenrusting. Toch heb ik er moeite mee als populisten kritiek op hun tegenstanders in de militaire sfeer trekken. Het gaat altijd over strijd. Zo van: progressieven zijn onze vijand, we moeten ons mannetje staan. Terwijl de Bijbel mij leert dat ik de grootste strijd heb te voeren met mijn eigen verdorven vlees. In lijn hiermee heb ik moeite met de nadruk op het belang van mannelijkheid, bepleit door iemand als influencer Andrew Tate.”

Van de Breevaart: „Helaas is het gehalte mannelijkheid in onze samenleving fors afgenomen. Linkse ideologen gingen ervan uit dat de Eerste en de Tweede Wereldoorlog het gevolg waren van toxische mannelijkheid. Wil je geen oorlog meer, dan is de enige oplossing om mannen te feminiseren, leerde bijvoorbeeld de Frankfurter Schule, een Duitse maatschappijkritische beweging. Dat vreemde gedachtengoed is doorgedrongen tot Nederlandse universiteiten. Die zijn helaas voornamelijk links.

Ik bepleit juist meer mannelijke strijdbaarheid. Laten we als mannen stevig in onze schoenen staan, en ook op straat onze verantwoordelijkheid pakken. Als we onze eigen vrouwen niet meer willen verdedigen tegenover mannen die hun mannelijkheid misbruiken, is er iets grondig mis. Op sociale media staan allerlei filmpjes van vrouwen die op straat een klap krijgen. Niemand doet wat. Dat kan natuurlijk niet. Meer burgers zouden iets moeten hebben van de man die afgelopen weekend de heldenmoed had om bij de antisemitische terreuraanslag op Bondi Beach in Australië een schutter zijn wapen af te pakken.”

Bosma: „Als er iets volstrekt ontoelaatbaars op straat gebeurt, zou je naar voren moeten stappen en op zijn minst iets moet zeggen. Of dat altijd met mannelijkheid te maken heeft, is de vraag. Iemands karakter speelt ook een rol.

Iets anders is echter om een ideologische tegenstander telkens weg te zetten als vijand. Zo’n dynamiek is maatschappij-ontwrichtend, al is dat misschien een groot woord. Ik zou zeggen: probeer altijd het gesprek aan te gaan met je opponent. Dan mag je klare wijn schenken over je standpunt.”

Van de Breevaart: „Eens. Waarbij ik wel merk dat partijen als SGP, maar zeker PVV en FVD, al gauw worden weggezet als bewegingen waar alles fout is. Terwijl wij bij FVD maatschappelijke problemen aankaarten die serieus genomen zouden moeten worden. Dus je moet als populistische partij wel op een stevige manier het podium pakken. Ik vind het bezwaarlijk dat je dan wordt weggezet als rechts-extremist, racist en xenofoob.”

Bosma: „Mijn grote probleem met populistische politici is dat ze hard roepen, maar met schijnoplossingen komen. Als je je volgelingen oplossingen voorspiegelt die niet te realiseren zijn, grenst dat aan zonde tegen het negende gebod: gij zult geen vals getuigenis spreken.

De werkelijkheid is veel complexer dan populistische oneliners doen vermoeden. Zo is Wilders’ pleidooi om de Nederlandse grens hermetisch af sluiten voor migranten, niet realistisch.

Typerend vond ik dat Wilders onlangs ineens opdook in Moerdijk, een dorp dat waarschijnlijk wordt gesloopt. We zagen hem achterliggende jaren op dat dossier in geen velden of wegen. Nu staat hij in Moerdijk voor de camera’s en bepleit hij behoud van het dorp. Natuurlijk is sloop van Moerdijk heftig voor betrokkenen, maar Wilders zou lokale besluitvorming moeten respecteren.”

Van de Breevaart: „Ik heb moeite met je redenering dat bepaalde voorgestelde oplossingen niet realistisch zouden zijn. Denemarken heeft binnen de EU rond asielbeleid een uitzonderingspositie bedongen. Dat land heeft een zeer streng toelatingsbeleid. Dus dat kan wel degelijk. Feit is dat je hard moet vechten om de gevestigde orde te doorbreken.

Wat betreft Moerdijk: ik vind het alleen maar goed dat Wilders zich met dat dorp bemoeit. Wij werden er vertegenwoordigd door ons nieuwe Kamerlid Peter van Duijvenvoorde. Brussel en de landelijke overheid oefenen grote druk uit op lokale bestuurders. Moerdijk zou tegen de vlakte moeten om ruimte te maken voor de energietransitie. Maar die is helemaal niet nodig. Die hele energietransitie is ook nog eens een economische molensteen om onze hals. Bovendien getuigt de links-progressieve gedachte dat we klimaatverandering gaan tegenhouden van een hoogmoed die indruist tegen alles wat met christelijke waarden te maken heeft.”

Bosma: „Populisten hebben iets opruiends. Wilders sprak in het verleden over een kopvoddentaks. Dat moet je niet doen. Dan gooi je olie op het vuur.”

Van de Breevaart: „Zo’n woord zouden we bij FVD nooit gebruiken.”

Emeritus hoogleraar christelijke filosofie prof. Maarten Verkerk, ook voormalig CU-senator, vindt het „levensgevaarlijk” dat gevestigde partijen „flirten” met populisten. Het doet hem denken aan de jaren dertig van de vorige eeuw, toen „gevestigde partijen de weg plaveiden voor het nationaal-socialisme”. Verkerk heeft een punt.

Van de Breevaart: „Zo’n geluid verbaast me niet van iemand van de linkse ChristenUnie.”

Bosma: „Ik vind die vergelijking problematisch. Er zijn parallellen tussen toen en nu. In de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw twijfelden mensen massaal aan de democratie. Dat zie je nu ook. Het kiezersvolk is op drift. Net als toen hoor je nu vaak het verhaal dat een kleine, kwaadwillende elite erop uit is de boel te verstieren en het gewone volk dwars te zitten.

Tegelijk zijn er veel verschillen. Het nationaal-socialisme is natuurlijk fundamenteel onchristelijk. Het nazisme was een staatsgodsdienst die stoelde op de racistische gedachte dat mensen fundamenteel ongelijk zijn. Dat soort verwerpelijke rassentheorieën kun je de populisten in Nederland niet nadragen. Bovendien was het nazisme gewelddadig; populistische partijen nu zijn dat gelukkig niet.

Wel laat de vergelijking met de jaren dertig van de vorige eeuw zien dat orthodoxe christenen eerder geneigd zijn om politiek rechtsaf te slaan. Zeker in tijden dat ze een cultuurconflict ervaren. Ze moeten ervoor oppassen om in rechts-extreem vaarwater te belanden.”

Van de Breevaart: „Ik zie amper overeenkomsten tussen de jaren dertig van de vorige eeuw en de huidige tijd. Natuurlijk, net als toen was het politiek onrustig. Maar een partij als bijvoorbeeld FVD heeft alle recht om bijvoorbeeld het progressieve wokedenken en de grote macht van Brussel aan de kaak te stellen. Bovendien is FVD niet voor minder, maar juist voor meer democratie.”

Ook partijen als PVV, FVD en BBB stemden onlangs in met een VVD-voorstel om de weg te banen voor meer zondagsopenstelling van winkels. Christelijke partijen kunnen op voor hun belangrijke dossiers dus niet vertrouwen op populistische partijen.

Bosma: „Dat is natuurlijk zo. Je kunt bij populisten ongelooflijk op de koffie komen. Artikel 23 van de Grondwet over onderwijsvrijheid is bijvoorbeeld bij de PVV niet in veilige handen. Ik weet wel dat het die partij er niet om te doen is het reformatorische onderwijs de nek om te draaien. Maar als de PVV erin toestemt dat de vrijheid van onderwijs wordt ingeperkt, kan het einde van reformatorische onderwijs het logische gevolg zijn.”

Van de Breevaart: „Artikel 23 is voor FVD heilig. Het klopt dat FVD liberaler is op het punt van zondagsrust dan de SGP. Wat niet wil zeggen dat ik ervoor pleit alle winkels op zondag maar open te gooien. Zeker als er lokaal geen draagvlak is, moet je die winkels op zondag lekker dicht laten.”

Bosma: „Ik ben er oprecht blij mee dat de FVD de beschermwaardigheid van het leven hoger in het vaandel heeft staan dan andere populistische partijen. Denk aan het verzet van FVD-Kamerlid Gideon van Meijeren tegen de abortuspraktijk.”

Van de Breevaart: „Ik zie op dat gebied een kentering binnen de FVD, uiteraard gesteund door mijzelf. FVD-politici zijn veel principiëler over abortus gaan denken. Het leven van een ongeboren kind is in het geding. Je moet geen middel onbenut laten om je tegen de huidige abortuspraktijk te verzetten. Wat dat betreft ben ik echt een populist. Prima dat FVD-Kamerlid Gideon van Meijeren in een Kamerdebat een plastic foetus liet zien. Je zag het ongemak bij linkse partijen.”

Bosma: „Ik zou zelf mijn protest tegen abortus niet op zo’n wijze aanvliegen. Aan de andere kant denk ik wel: we bereiken op dit dossier ook niet zo veel als we vriendelijk en lief blijven. Dus ik kan hier wel een eindje meegaan met Hans. Pappen en nathouden heeft een grens. Abortus is natuurlijk vreselijk. We spreken wel over 40.000 beëindigde prille levens per jaar.”