Ratzinger gold als een van de favorieten. Hij werd al op de tweede dag van het conclaaf van kardinalen gekozen. Het was een van de kortste pausverkiezingen uit de recente geschiedenis.

Als deken van het college van kardinalen leidde Ratzinger de uitvaartmis van zijn voorganger. Onder Johannes Paulus II was hij hoofd van de congregatie voor de geloofsleer, die waakt over de zuiverheid van de rooms-katholieke leer.

Het is de eerste Duitse paus sinds Victor II (1055-1057) en wordt door de RK-Kerk gezien als de 264e opvolger van de apostel Petrus. De laatste paus die Benedictus (de Gezegende) heette, was Benedictus XV (Giacomo della Chiesa). Hij regeerde van september 1914 tot januari 1922 en spande zich zeer in om een einde te maken aan de Eerste Wereldoorlog. Benedictus stond bekend als een vernieuwer in de kerk na het conservatieve pontificaat van paus Pius X.

De Chileense kardinaal Medina Estevez kondigde de verkiezing van de 78-jarige Ratzinger vanaf het balkon van de Sint Pietersbasiliek rond kwart voor zeven aan. Na de traditionele uitroep ”Habemus papam” (Wij hebben een paus) noemde hij de naam van de nieuwe paus.

Benedictus XVI verscheen na enkele minuten zelf op het balkon. Hij werd toegejuicht door de tienduizenden mensen die zich op het plein voor de basiliek hadden verzameld.

„Beste broeders en zusters, na de grote paus Johannes Paulus II hebben de kardinalen mij gekozen, een simpele en nederige arbeider in de wijngaard van God”, verklaarde Benedictus XVI tegen de massa. Hij vroeg de hulp van God en Maria in de taak die hem wacht. De nieuwe paus gaf vervolgens de zegen ”Urbi et Orbi” (Voor de stad en voor de wereld) aan de aanwezigen op het Sint Pietersplein.

Benedictus XVI is zoon van een politieagent uit de Zuid-Duitse deelstaat Beieren. Inwoners van Beieren reageerden verheugd op de keuze van hun landgenoot, die aartsbisschop van de Beierse hoofdstad München en het nabijgelegen Freising was.

De Duitser, die zaterdag zijn verjaardag vierde, is niet de oudste paus die ooit gekozen is. Onder anderen Celestinus III (86), die de kerk bestuurde van 1191 tot en met 1198, en Clemens X (79), van 1670 tot 1676, waren ouder. Johannes XXIII was 77 jaar, toen hij in 1958 tot paus werd gekozen.

In Nederland is dinsdagavond over het algemeen met instemming gereageerd op de verkiezing van de Duitse kardinaal Joseph Ratzinger tot nieuwe paus. De enkele kritische noot die hier en daar kan worden opgevangen, betreft vooral de angst dat hij voor Nederlanders „te conservatief” zal zijn.

De vice‑voorzitter van de Nederlandse bisschoppenconferentie, bisschop Van Luyn van Rotterdam, is blij met de nieuwe paus. „Ratzinger was een van de kardinalen die boven de anderen uitstaken”, zei hij dinsdagavond in een extra uitzending van het RKK–programma Kruispunt. De Rotterdamse bisschop heeft Ratzinger geregeld ontmoet, vorig jaar nog tijdens het vijfjaarlijkse ad–liminabezoek van de Nederlandse bisschoppen aan Rome. Van Luyn verwacht dat Benedictus XVI, zoals de nieuwe paus heet, het beleid van zijn voorganger Johannes Paulus II zal voortzetten.

Dat is ook de wens van premier Balkenende. Die sprak dinsdag in een reactie op de pausverkiezing van een belangrijk moment en een dag om blij te zijn. Balkenende feliciteerde de rooms‑katholieke gemeenschap met de snelle keuze. De premier hoopt verder dat paus Benedictus XVI de dialoog met andere godsdiensten zal blijven zoeken en de strijd tegen de armoede en voor de democratie en sociale rechtvaardigheid zal voortzetten. Hij vindt het niet zijn taak om in te gaan op de vraag wat hij ervan vindt dat ook de nieuwe paus conservatief is. „Ik hoop dat hij jonge mensen weet te bereiken.”

Algemeen secretaris dr. B. Plaisier van de Protestantse Kerk in Nederland heeft een „dubbel gevoel” over de verkiezing van kardinaal Joseph Ratzinger tot paus. „Zijn houding ten aanzien van de toenadering tot andere kerken stemt mij niet hoopvol”, aldus Plaisier.

De algemeen‑secretaris van de Protestantse Kerk verwijst daarbij naar de verklaring ”Dominus Iesus” uit 2000, waarin het Vaticaan onderstreepte dat ze zich als enige ware kerk ziet en dat de protestantse kerken „in de eigenlijke betekenis” geen kerken zijn. Positief is voor dr. Plaisier dat Ratzinger als Duitser goed op de hoogte is van de problemen in de hedendaagse kerk en samenleving.

Koningin Beatrix heeft in een telegram haar gelukwensen aan de nieuwe paus overgebracht. Ze wenst hem sterkte bij de vervulling van zijn taak, liet de Rijksvoorlichtingsdienst dinsdagavond weten.

Voor kerkvernieuwers is de nieuwe paus een tegenvaller, vindt I. Wüst, de Nederlandse vertegenwoordiger in de internationale rooms‑katholieke vernieuwingsbeweging ”We Are Church” (Wij zijn Kerk). Rooms‑katholieken die naar kerkelijke vernieuwing streven, zullen „zware tijden” krijgen onder de nieuwe paus. Vooral voor de rol van vrouwen in de kerk betekent het weinig goeds, aldus Wüst.