„Als een adellijke dame met een bontkraag ligt kasteel Amerongen in het stroomgebied van de Rijn.” Van Bergen wordt lyrisch als hij begint te vertellen over het bijzondere kasteel aan de voet van de Utrechtse Heuvelrug.

De ’adellijke dame’ bevindt zich echter in deplorabele toestand. Sinds april 2002 is het kasteel voor publiek gesloten. Zelfs trouwlustigen, die de weg naar Amerongen altijd wisten te vinden, kunnen er niet meer terecht.

Er moet nogal wat gebeuren, wil het monumentale pand weer in de staat zijn waarin het verkeerde toen de familie Bentinck er woonde. De laatste graaf overleed in 1940. Nog altijd wordt een deel van het kasteel bewoond door zijn nazaten. Een dochter van de graaf trouwde met de adjudant van keizer Wilhelm II, die anderhalf jaar in Amerongen logeerde voordat hij een vaste verblijfplaats vond in Huis Doorn. Een kleindochter van de adjudant is een van de familieleden die nog enkele kamers van het kasteel in gebruik hebben.

Weinig herinnert nog aan de glorietijd van het kasteel. Het beroemde hemelbed waar de keizer zo graag in sliep, is dik ingepakt in plastic. Alleen ernaar kijken zou de gordijnen al doen scheuren. Het 17e-eeuwse bed -ontworpen door de gevluchte hugenoot Daniël Marot- is hard aan restauratie toe.

Hetzelfde geldt voor de kamer erboven. Een prachtige houten vloer -geschenk van de Duitse markgraaf van Brandenburg- is zo slecht dat een grote zwam kans zag een gat van een halve meter te maken. De kozijnen zijn er al niet veel beter aan toe. Aan de vochtvlekken in de vloer is te zien dat de regen door de gesloten ramen heen komt. Bij storm waait het binnen stevig, verzekert de conservator. Handdoeken in de vensterbanken moeten het vocht van buiten tegenhouden.

Het stucwerk op de wanden komt op veel plaatsen naar beneden. Een prachtige plafondschildering stond enkele jaren geleden bol van het vocht. Na het steken van een gaatje in het doek kwamen liters water naar beneden. De plek is nog altijd zichtbaar.

Na sluiting van het monument in 2002 is de Stichting Kasteel Amerongen naarstig op zoek gegaan naar financiële middelen om het 17e-eeuwse pand op te knappen. Na drie jaar zijn er voldoende geldschieters voor de benodigde 30 miljoen euro.

Uniek in Nederland is dat het hele restauratieproces voor het publiek is te volgen. Vandaar de slogan ”Wegens restauratie geopend”. Gidsen zullen bezoekers in groepjes langs de werkende restaurateurs leiden. Nu nog kale ruimtes, waarin alle meubilair is afgedekt met plastic, zullen langzaam maar zeker veranderen in een vroeg-20e-eeuwse kasteelkamer, met de bekleding en inrichting uit die tijd.

Alles wordt intussen van zijn plaats gehaald. Zelfs de rijtuigen die al jaren in het souterrain stonden, zijn verhuisd naar hun oorspronkelijke stalling: het koetshuis. Ze zijn nog niet te bezichtigen, maar ondergaan sinds gisteren een behandeling tegen houtworm. Doordat er een klimaat zonder zuurstof is geschapen zullen alle organismen in het hout binnen enkele weken dood zijn.

Deze letterlijk adembenemende activiteit draagt eraan bij om de ’adellijke dame’ binnen enkele jaren weer in oude glorie te herstellen. Kasteel Amerongen moet dan weer behoren tot de tien best bewaarde huizen van Nederland en tot de dertig beste historische panden van Europa.