Bij een stijging van de rente met 2 procentpunt komen naar schatting 80.000 huishoudens in financiële problemen, boven op de 180.000 huishoudens die nu al financiële problemen hebben. In totaal gaat het om 260.000 huishoudens die kwetsbaar zijn bij een renteschok. Dit betreft bijna 9 procent van de afgesloten hypotheken in Nederland.

Dit blijkt uit een vrijdag verschenen rapport van de Autoriteit Financiële Markten (AFM), waarin de gevolgen van een renteschok op de financiële situatie van consumenten is onderzocht. Uit het rapport ”Renterisico” blijkt dat consumenten zich weinig bewust zijn van het renterisico. Zij zouden hier meer rekening mee moeten houden bij het afsluiten van een hypotheek of lening. De AFM roept aanbieders van hypotheken en leningen op hun cliënten actief te wijzen op het risico van een renteschok.

De AFM geeft in het rapport geen voorspelling van de rente, maar baseert haar analyse op voorspellingen van onder meer de OESO en op de historische ontwikkeling van de rente. Iedereen die geld leent in de vorm van een hypotheek of krediet betaalt rente. Hoeveel dit is wordt bepaald door de rente die op de kapitaal- en geldmarkt wordt gevraagd. Deze rente staat op dit moment op het laagste niveau in de afgelopen dertig jaar.

Verschillende indicatoren, waaronder de OESO-voorspelling, duiden op een rentestijging. Dit betekent dat de rente voor hypotheken en kredieten hoger wordt en de lasten dus tegelijkertijd hoger worden. Huishoudens met een lening tegen variabele rente zullen de maandlasten onmiddellijk zien toenemen.

Voor consumenten met een lening waarbij de rente voor een bepaalde periode vastligt, is dit niet direct het geval. Na het verstrijken van een rentevaste periode wordt de dan geldende rente van toepassing. Bij een hogere rente in vergelijking met de voorgaande rentevaste periode zullen de lasten van hypothecair en consumptief krediet al vrij snel sterk oplopen.

Door veranderingen op de markt voor hypothecaire financieringen zijn veel huishoudens gevoeliger geworden voor het renterisico. De gestegen huizenprijzen en het „scherp financieren” door consumenten, waarbij veelal een tweede inkomen in de financiering is betrokken, draagt bij aan de grotere gevoeligheid.

De AFM raadt consumenten aan rekening te houden met de gevolgen van een rentestijging en zo nodig maatregelen te nemen. Op de consumentenwebsite van de AFM is de renteverwachting van de OESO in een tabel opgenomen, aan de hand waarvan de eigen financiële situatie kan worden getoetst. Binnenkort publiceert de AFM een publieksfolder over renterisico.

Eerder dit jaar waarschuwde de Europese Centrale Bank dat huishoudens in de eurozone in financiële moeilijkheden kunnen komen als de rente stijgt en de hypotheeklasten toenemen.