Reformleider Nigel Farage kon zijn geluk niet op. Hij schreef de overwinning toe aan „de professionalisering” van de Reformpartij, waar Farage naar eigen zeggen hard aan heeft gewerkt in het afgelopen jaar. „Deze overwinning betekent het einde van het tweepartijenstelsel in dit land”, aldus een euforische Farage.

De meeste verkiezingen in het Verenigd Koninkrijk vinden plaats via het districtenstelsel. Dat betekent dat het voor nieuwe partijen erg lastig is om door te dringen in de Britse politiek. Dat gold tot nu toe ook voor Reform. Bij de parlementsverkiezingen van vorig jaar kreeg de partij bijna 15 procent van de stemmen, maar won daarmee slechts 5 van de 650 beschikbare zetels in het Lagerhuis.

Labourbolwerk

Deze keer was het anders. Van tevoren stelde John Curtice, hoogleraar politicologie aan de universiteit van Strathclyde en de Engelse equivalent van peilingengoeroe Maurice de Hond, dat Reform op „enkele honderden raadszetels” kon rekenen. Reform sleepte met 650 zetels bijna de helft van de beschikbare zetels binnen. De overwinning van een Lagerhuiszetel in het kiesdistrict Runcorn was bijna net zo zoet. Dit Labourbolwerk werd tijdens een tussentijdse verkiezing veroverd met zes stemmen verschil – de kleinste meerderheid ooit.

Het verlies van de twee grootste partijen in het Verenigd Koninkrijk werd nog pijnlijker vanwege het feit dat de Liberaal-Democraten als tweede partij uit de bus kwamen. Met ruim 300 raadszetels lieten zij de Conservatieven achter zich.

Premier Keir Starmer sprak van een „teleurstellend uitslag” voor zijn Labourpartij. De bij de parlementsverkiezingen van vorig jaar beloofde hervormingen zullen volgens hem sneller worden doorgevoerd. Labour werd volgens analisten afgerekend op de doorgevoerde bezuinigingen. Vooral het afschaffen van de koudetoeslag voor vrijwel alle bejaarden en snijden in de uitgaven voor sociale zekerheid brak de partij op.

Een goede nacht

De grootste nederlaag werd geleden door de Conservatieven. Dat was deels te wijten aan het feit dat de partij bij de lokale verkiezingen van 2021 de grote winnaar was. Die vonden kort na de start van een succesvolle inentingscampagne tegen Covid plaats. De toenmalige leider van de Conservatieven, premier Boris Johnson, was populairder dan ooit.

De Conservatieven verloren deze ronde bijna twee derde van de raadszetels die in 2021 werden veroverd. Desondanks sprak de Conservatieve oud-minister Jacob Rees-Mogg van „een goede nacht voor het conservatisme”. Voor de BBC-radio verklaarde hij dat het de hoogste tijd was voor een toenadering tussen de Conservatieven en Reform. „Ideologisch gezien zijn er nauwelijks verschillen tussen onze partijen”, aldus Rees-Mogg.

De Conservatieve partijleider Kemi Badenoch wil daar vooralsnog niets van weten. Strijdbaar verklaarde ze de oppositie tegen het „desastreuze” beleid van Labour te zullen verhevigen. Hoewel ze de steun kreeg van de meest prominente Conservatieven van dit moment, is het duidelijk dat haar positie wankelt.

Voor Farage is het tijd om te werken aan zijn ware droom: het premierschap van het Verenigd Koninkrijk. In het verleden werd dat onmogelijk geacht, omdat zijn politieke inzichten te extreem zouden zijn voor het huidige kiesstelsel. De verkiezingen van deze week hebben bewezen dat dit niet langer het geval is.