Burgemeester Terneuzen ontvangt Statenvertaling bij The Passion
Toeschouwers van The Passion werden donderdagavond vooral opgeroepen er voor elkaar te zijn. „Heb maar geen verdriet. Leef maar en geniet.” Evangeliserende kerken overhandigden de burgemeester een Bijbel.
Een massa mensen dromt anderhalf uur voor de start van The Passion al samen op het stadhuisplein van Terneuzen, terwijl 1,7 miljoen mensen achter de televisie schuiven. In het midden van het plein wordt zorgvuldig een open plek bewaakt. Daar moet straks het lichtgevende kruis binnengedragen worden.
Suzanne Voet uit Hulst staat tussen de wachtende mensen. „M’n moeder wilde er graag eens heen”, zegt ze. „Ik ben meegegaan, vooral omdat ik erg van muziek hou.” Het lijdensevangelie voegt voor haar niet veel toe. „Ik ben katholiek en ken het verhaal, maar ben er toch vooral voor de muziek. Een oud-collega zingt mee in het koor.”
”Ik ben bij je” is het thema van de vijftiende editie van The Passion. „De wereld valt langzaam uit elkaar”, zegt presentatrice Wendy van Dijk. „Het is steeds vaker ieder voor zich.” In die wereld is Jezus’ boodschap relevant, aldus Van Dijk.
Het programma verloopt op dezelfde manier als de voorgaande keren. Delen uit het lijdensevangelie worden nagespeeld, de bijbehorende Bijbelteksten geciteerd en afgewisseld met Nederlandstalige popliedjes. De plicht voor mensen om er voor elkaar te zijn, loopt als een rode draad door de verhaallijn. „Wie was er eigenlijk bij Judas?” vraagt de presentatrice.
Intussen leggen 18 kruisdragers, vergezeld door 400 toeschouwers, een weg van 2,2 kilometer af naar het stadhuisplein. Zo nu en dan komt een van hen op het televisiescherm op het plein in beeld. „In de kerk heb ik gemerkt dat je niet wordt veroordeeld”, zegt een man. „In het geloof ervaar ik rust, terwijl het glas in het gewone leven vaak halfleeg voelt.”
„Ik hoop dat er een moment komt dat we The Passion niet meer hoeven te vertellen”, zegt Wendy van Dijk na de opstanding. „Omdat we het (er voor elkaar zijn, HvdF) gewoon doen.” Dorian Bindels, de Jezusfiguur, mengt zich tussen het publiek. „Heb maar geen verdriet. Leef maar en geniet totdat we samen zijn.”
Teleurgesteld
In het publiek bevindt zich ook het echtpaar Van Haperen. Eerder die dag probeerden ze tussen de hekken door al een glimp op te vangen van het evenement.
Christelijk is het echtpaar niet meer. „We zijn zwaar teleurgesteld in de kerk.” Waarom ze dan toch naar The Passion komen? „Het verhaal spreekt ons nog wel aan. Normaal kijken we alleen af en toe via de televisie, maar nu het bijna voor de voordeur is, gaan we toch kijken.”
Een ander echtpaar –afkomstig uit Kapelle– was van plan het evenement bij te wonen, maar besluit die middag toch thuis te gaan kijken. „Terneuzen is niet gezellig meer”, zegt de vrouw. „Ik denk dat een buitenstaander die hierheen komt voor een gezellige dag zich een hoedje schrikt van alle leegstaande winkels.” Wat ze van The Passion zelf vindt, weet ze niet goed. „Ik heb niet zo veel met geloof. Het hangt ervan af wie er zingt of ik het mooi vind.”
Een paar honderd meter verderop krijgen voorbijgangers bij een felgele ambulancebus een foldertje in hun handen gedrukt. „Kijken naar Jezus maar niet voor Hem knielen is levensgevaarlijk!” staat erop. Het is de kraam van Stichting Evangelisatie Sjofar, die samen met vier plaatselijke kerken –de hersteld hervormde gemeente, de gereformeerde gemeente en de hervormde Elimkerk uit Terneuzen en de christelijke gereformeerde kerk uit Zaamslag– The Passion aangrijpt om het „échte lijdensverhaal’’ te vertellen.
„We stonden hier vanochtend om halfnegen al en kunnen vanavond om halftwaalf het terrein pas weer af”, vertelt Dert Vlaander, woordvoerder van de reformatorische kerken. Het valt hem op dat vooral jongeren openstaan voor de boodschap. „Aan hen kunnen we de meeste Bijbels uitdelen.”
Niet alle voorbijgangers zijn ervan gediend. „Een man met een kruishanger in zijn oor rukte de oorbel zo uit en gooide hem weg toen ik de ware betekenis van het kruis wilde uitleggen”, zegt evangelist Jan-Dirk Liefting. „Hij moest niets van Jezus hebben.”
Andere gesprekken worden er bij de evangelisatiekraam ook gevoerd. „Ik sprak vanochtend een jongeman die straks meehelpt om het kruis te dragen”, vertelt Corjan Zegers, die eveneens folders uitdeelt. „Tien jaar geleden was er iets in hem veranderd, maar er was eigenlijk vooral strijd op gevolgd. Hij zat vol vragen en na ons gesprek zei hij dat hij graag morgenavond naar de kerk zou gaan. Ik heb hem maar niet geadviseerd om vanavond niet mee te lopen, maar wel om vooraf op zijn knieën te gaan.”
Spel
De verklaring voor het succes van The Passion is volgens prof. dr. Mirella Klomp, de huidige Theoloog der Nederlanden, dat het een soort spel is. Dat concludeert ze na tien jaar onderzoek naar het muziekspektakel. „Er worden twee werkelijkheden met elkaar gecombineerd, die waarin wij staan en die van het verhaal. Als bezoeker begeef je je in dat verhaal en maak je er deel van uit, maar je hoeft je er niet aan over te leveren, zoals in de kerk. Je kunt op zo’n plein of achter de televisie aansluiten en ook weer weggaan. Dat maakt het toegankelijk.”
Door te evangeliseren benutten de reformatorische kerken de kansen die The Passion biedt, zegt Klomp. „Als ze in protest komen zodra The Passion naar hun stad of dorp komt, horen we iets over wat voor hen heilig is. Als theoloog vind ik dat iets moois, omdat het de dialoog kan bevorderen. The Passion laat reformatorische kerken uitleggen wat het paasverhaal voor hen betekent.”
Naast de vele christenen die het evenement bekijken of bijwonen, zijn er ook niet-gelovige mensen die er jaarlijks naar uitkijken, zegt Klomp. „Dat komt doordat het paasverhaal bij het collectieve geheugen van Nederland hoort. We komen uit een cultuur die gestempeld is door het christendom.”
„Een niet-christelijke doelgroep kennis laten maken met het paasverhaal is precies het doel van The Passion”, geeft producent Jacco Doornbos van Mediawater aan. „Eigenlijk net zoals Paulus het verhaal in de taal van zijn tijd vertaalde, alleen wij doen het met popnummers.” Hij bedacht het concept toen hij in 2006 in Manchester een passiespel met popmuziek uitgevoerd zag worden. „Maar het duurde nog drie jaar voor een omroep in Nederland het aandurfde.”
„Die popmuziek biedt mogelijkheden”, vindt ook Klomp. „Veel van de gebruikte liedjes zijn bekend. In The Passion wordt het lijdensevangelie eraan verbonden, waardoor mensen daaraan herinnerd worden als ze het liedje later nog eens horen. In een wereld zonder God wordt bij The Passion van moderne middelen gebruikgemaakt om het lijdensevangelie te vertellen.”
Ook de seculiere artiesten zijn een bewuste keuze, aldus Doornbos. „De discipelen van Jezus waren ook heidenen die het verhaal voor Zijn opstanding maar voor een deel begrepen.”
Doornbos verwacht dat The Passion voorlopig nog wel toekomst heeft. „Ik weet niet hoelang het evenement in deze vorm kan blijven bestaan, maar er zijn op dit moment geen aanwijzingen dat het niet meer gewaardeerd wordt. Uit kijkersonderzoek blijkt dat er jaarlijks veel mensen naar uitkijken.”
Topevenement
De burgemeester van Terneuzen, Erik van Merrienboer, komt aan het einde van de middag langs bij de evangelisatiekraam om een Bijbel in de Statenvertaling in ontvangst te nemen. De kerken schaften 900 Bijbels aan om uit te delen, onder andere met 500 euro subsidie van de plaatselijke gemeente.
„Ik waardeer het dat jullie hier als kerken staan”, zegt Van Merrienboer. „Als gemeente proberen we van The Passion een topevenement te maken en het is mooi dat door jullie betrokkenheid de diversiteit van Terneuzen daarin ook zichtbaar is.”
Of de burgemeester uit de Bijbel gaat lezen? Lachend: „Dat weet ik niet. Ik ben niet zo Bijbelvast als deze mensen, al ben ik wel opgegroeid in een katholiek milieu. Maar het is een mooi exemplaar!”
