De Huisorde van Oranje is een privé-orde. Dat wil zeggen dat voor benoemingen in deze orde geen handtekening nodig is van een minister. Dat betekent nog niet ruim baan voor Hare Majesteit, om links en rechts met gulle hand mensen van oorkondes te voorzien. Nee, de onderscheiding wordt alleen verleend als vorm van erkenning van verdiensten ten aanzien van „Ons of Ons Huis.”

Morgen is het honderd jaar geleden dat koningin Wilhelmina de Huisorde van Oranje stichtte om mensen die verdienstelijk waren geweest voor het Koninklijk Huis, te belonen. Met deze nieuwe orde kon de vorstin naar eigen believen en zonder tussenkomst van het parlement decoreren.

Koningin Juliana moderniseerde in 1969 de Huisorde van Oranje. Ze reorganiseerde de huisorde ingrijpend: het aantal graden werd teruggebracht, voor trouwe dienst werd een aparte Orde voor Trouw en Verdienste gesticht, terwijl buitenlanders voortaan opgenomen konden worden in de nieuwe Kroonorde.

De Koningin is grootmeester van de huisorde en beslist zelf over de benoemingen. Er zijn drie graden, te weten grootkruis, groot erekruis en erekruis. Een andere huisorde is de Orde van de Gouden Leeuw van Nassau. Dit is een heel exclusieve orde, die tot dusverre aan een beperkte groep mensen werd verleend. Koningin Beatrix benoemde haar zoons, president Mandela en minister van Staat mr. M. van der Stoel in deze orde. Vorig jaar verhief de Koningin mr. Pieter van Vollenhoven ter gelegenheid van diens 65e verjaardag, 30 april, tot ridder grootkruis in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Dit omdat Van Vollenhoven zich vooral sterk maakte voor het onafhankelijk onderzoek op het gebied van veiligheid.

De Orde van de Gouden Leeuw werd overigens in 1858 ingesteld door koning Willem III als persoonlijk gunstbewijs. Willem III was destijds koning van Nederland en groothertog van Luxemburg. Dit verklaart ook waarom deze orde in beide landen is blijven bestaan.

Van 19 maart tot en met 16 mei is in Paleis Het Loo alles te zien over de Huisorde van Oranje. Door middel van de tentoonstelling ”Voor Ons en Ons Huis: Honderd jaar Huisorde van Oranje, 1905-2005” wordt ter gelegenheid van het jubileum de geschiedenis van de Huisorde van Oranje in kaart gebracht.

Er zijn verschillende bijzondere voorwerpen te zien, zoals de keten van de Huisorde van de Wendische kroon van Mecklenburg, die hertog Hendrik droeg toen hij in 1901 in het huwelijk trad met koningin Wilhelmina. De officiële instellingsakte van 19 maart 1905, proefmodellen in een houten etui die ter goedkeuring aan koningin Wilhelmina voorgelegd werden, en een afgekeurd gipsmodel van een ordekruis dat op last van prins Hendrik in het archief van de orde werd opgeborgen, illustreren hoe de huisorde in de beginjaren vorm kreeg.

Originele ontwerptekeningen en stalen stempels tonen de in 1908 doorgevoerde wijzigingen, terwijl registers, ordetekenen en oorkonden demonstreren hoe de orde in de praktijk werkte.

Prins Hendrik was de eerste die in de Huisorde van Oranje werd opgenomen. De door hem gedragen onderscheidingstekens, evenals die van de koninginnen Emma, Wilhelmina en Juliana, en de versierselen van het grootkruis, gedragen door prins Bernhard, zijn in de tentoonstelling bijeengebracht.

Bijzonder is het met diamanten afgezette kruis van eredame, dat op 19 november 1907 werd uitgereikt aan gravin Von Brockdorff-Loën, grootmeesteres van Viktoria Augusta, keizerin van Duitsland. Het is het enige met briljanten versierde ordeteken dat ooit werd uitgegeven. Ook zijn de versierselen te zien van de Duitse keizer Wilhelm II, die als een van de eerste buitenlandse vorsten in de huisorde werd opgenomen.

Het waren echter vooral de ’gewone’ mensen in koninklijke dienst die voor de huisorde in aanmerking kwamen: hofpersoneel in binnen- en buitenland, arbeiders en opzichters, maar ook de stationschef die het portier opende voor Wilhelmina en Hendrik toen zij in 1923 op Waterloo Station in Londen arriveerden.

Agenda
Prinses Margriet is morgen in Paleis Het Loo aanwezig bij de opening van de tentoonstelling ”Voor Ons en Ons Huis: Honderd jaar Huisorde van Oranje, 1905-2005”.

Prinses Margriet verricht maandag 21 maart in de Beurs van Berlage in Amsterdam de officiële opening van de reizende tentoonstelling ”Oorlogskind”. Het is in 2005 zestig jaar geleden dat Nederland werd bevrijd. Om dit te herdenken heeft het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie deze nationale tentoonstelling samengesteld. In de tentoonstelling staat de unieke geschiedenis van twaalf Nederlandse kinderen in de jaren 1940-1945 centraal. ”Oorlogskind” is tot en met mei 2006 bij toerbeurt te zien in de twaalf provincies.

Woensdag 23 maart verricht prinses Margriet in Lisse de officiële opening van de internationale bloemententoonstelling Keukenhof. In deze 56e tentoonstelling, die van 24 maart tot en met 20 mei wordt gehouden, worden de bezoekers niet alleen onthaald op de vertrouwde bloemenweelde, maar ook op een reeks nieuwe elementen, zoals het Bloemenbos en de Lenteweide.