Ethiek van belang bij technische ontwerpen
Filosofen en ethici moeten worden betrokken bij ontwerpen als die nog op de tekentafel liggen van de ingenieur. Dat vindt ict-filosoof prof. dr. J. van den Hoven van de faculteit techniek, bestuur en management van de Technische Universiteit Delft. Reden voor zijn pleidooi is dat de ontwerpers soms bijbedoelingen hebben, zowel in positieve als in negatieve zin.
Van den Hoven wil mensen aan het denken zetten over de ethische gevolgen van een technisch ontwerp, omdat iedere techniek maatschappelijke gevolgen en morele aspecten heeft. De techniekfilosoof maakt deel uit van het Platform voor Ethiek en Techniek van de TU Delft.
Dat er achter een ontwerp soms meer zit dan onmiddellijk duidelijk is, blijkt uit de laag overhangende wegen in New York die begin vorige eeuw werden gebouwd, aldus Van der Hoven. „Nadere studie van de papieren van de betreffende architect laat zien dat hij racistische motieven had. Het gaat om wegen tussen het stadsgedeelte met de parken, voor blanke rijken, en het arme deel, waar de zwarte bevolking woonde. Het vervoermiddel voor de armen, de bus, kon niet onder de laag hangende wegen door. De architect wierp zo een barrière op, waardoor minder zwarte mensen in de parken kwamen.”
De wetenschapper noemt ook Google als voorbeeld. „Als je een zoekterm invult, lijkt het of je een objectief overzicht krijgt in volgorde van belang van de informatie die je zoekt. Het zoekalgoritme is echter zo te beïnvloeden dat je informatie van bijvoorbeeld bepaalde bedrijven als eerste te zien krijgt.”
Van der Hoeven vindt het belangrijk om nu al na te denken en te praten over de maatschappelijke gevolgen van technologie in opkomst, zoals nanotechnologie. Deze techniek richt zich op de toepassing van minuscule chips, ruim 1000 keer kleiner dan de omvang van een hoofdhaar. Hetzelfde komt kijken bij chips met identificatiegegevens (rfid). Ethische vragen, bijvoorbeeld over verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid, zijn op te nemen in een ontwerp, zij zijn in techniek te vertalen. „Gebeurt dat niet, dan kunnen mensen zich bij een crisis achter het systeem verschuilen.”