Israel, hoogleraar moderne Europese geschiedenis bij het Institute for Advanced Study in Princeton (Verenigde Staten), verwierf bekendheid met zijn grote studies over de Republiek der Nederlanden tussen 1477 en 1806, over het Europese jodendom en over de geschiedenis van de Verlichting. De grote lijnen van de achttiende eeuw heeft hij zelf dus wel getrokken, maar dan binnen een overzicht dat veel meer omvat dan die periode alleen en dat zich ook bepaald niet beperkt tot het grondgebied van de Lage Landen.

De lezer die zich specifiek in de Nederlandse geschiedenis tussen 1700 en 1800 wil verdiepen, doet er volgens Israel goed aan om drie verschillende boeken naast elkaar te leggen.

„Het beste overzicht biedt het boek van Jan de Vries en Ad van der Woude, ”Nederland 1500-1815. De eerste ronde van moderne economische groei”. Dat geeft een duidelijk beeld van de stand van zaken binnen het recente onderzoek, terwijl het toch ook goed leesbaar is voor een breed publiek. De Vries en Van der Woude schetsen een panorama van de achttiende eeuw, in die zin lijkt dit boek het meest op een overzichtswerk. Maar de nadruk ligt vooral op economische en sociale geschiedenis. Wie iets wil weten over cultuur of politiek van de achttiende eeuw, kan beter een ander boek raadplegen.”

Wanneer het over cultuur gaat, denkt Israel aan ”Tot heil van ’t menschdom. Culturele genootschappen in Nederland, 1750-1815” van W. W. Mijnhardt. „Dat is al een wat ouder boek, maar het geeft een goed beeld van het intellectuele en culturele leven in de tweede helft van de achttiende eeuw.”

Wie zich wat diezelfde periode betreft in de politiek wil verdiepen, raadt hij de recente studie van Maarten Prak aan, ”Republikeinse veelheid, democratisch enkelvoud. Sociale verandering in het Revolutietijdvak: ’s-Hertogenbosch 1770-1820”. „Dat boek is weliswaar regionaal van opzet, het gaat over ’s-Hertogenbosch en omgeving, maar het kan goed dienen als een eerste kennismaking met de achttiende-eeuwse politiek.”

Tijdens de Boekenweek geven historici leestips voor liefhebbers van vaderlandse geschiedenis. Vandaag: de achttiende eeuw.