Op ’s werelds grootste elektronicabeurs, CeBIT, die donderdag zijn deuren opende in het Duitse Hannover, zijn twee ontwikkelingen te zien die haaks op elkaar lijken te staan. Bij Sony en Samsung bijvoorbeeld: tv- en videobeelden op metersgrote platte beeldschermen, maar ook op minuscule telefoons met een scherm dat niet groter is dan een postzegel.

De geijkte tv-kasten die zo diep waren dat er met gemak een schemerlamp op kon staan, zijn vervangen door ultraplatte schermen waar niet eens meer een fotolijstje op past. Ze geven een veel beter beeld dan veel computerschermen: haarscherp, trillingvrij en zonder sneeuw. De schermen zijn zo groot dat het beeld bijna opdringerig is. Racespelletjes op de reuzenschermen zijn favoriet in de stand van Sony, ook bij oudere mannen. De 45-inch-grens (van linksboven naar rechtsonder 115 centimeter) is al lang gepasseerd. Het grootste scherm op CeBIT heeft een beelddiagonaal van 259 centimeter.

Het scherm, volgens Samsung zelfs het grootste ter wereld, is nog niet te koop, maar zal tienduizenden euro’s kosten. De kleinere broertjes gaan echter voor stuntprijzen over de toonbank, ook in Nederland. Dat heeft grote gevolgen voor het tv-kijken, denk Peter van der Vlies, directeur van de Drontense internetprovider Solcon. „Het beeld heeft een veel hogere kwaliteit. Veel mensen hebben de laatste tijd zo’n beeldscherm gekocht, maar om daar echt van te profiteren moet je je ook op digitale tv abonneren. Dan krijg je pas de bioscoopbeleving.” In de winkel staan ze vaak te koop in combinatie met een dvd-speler en een set slanke speakers, als zogenaamde home cinema systems, thuisbioscopen.

De sprong van ’ouderwetse’ analoge tv naar digitale tv is te vergelijken met die van zwart-wit naar kleur. Dat zit’m niet alleen in de beeldkwaliteit, maar vooral in de extra mogelijkheden ervan: door de digitalisering passen er veel meer zenders in dezelfde ruimte en is het mogelijk films op bestelling aan te bieden. „Wat is tv nog, over een jaar of twee?”, vraagt Van der Vlies zich af.

Zo’n digitaal tv-signaal komt de woning binnen in de vorm van enen en nullen, via satellietschotel, antenne, kabel of telefoonlijn. Van der Vlies verwacht het meest van de telefoonlijn, voorzien van een snelle adsl-internetverbinding. „Vergeleken met de kabel of de ether zullen er via internet veel meer zenders beschikbaar zijn, internetzenders vanuit de hele wereld. Op de computer kun je voor jezelf een programmering maken: aangeven wat je die avond wil zien, of je op bepaalde uren de tv op zwart wil hebben, of de tv op de kinderkamer na een bepaald tijdstip uit gaat. Dat soort mogelijkheden bieden kabel en ether niet.”

Een andere ontwikkeling die Van der Vlies ziet aankomen, is delay-tv. „Nu kijkt iedereen op hetzelfde moment naar een programma, maar bij delay-tv kun je het achtuurjournaal ook om half negen bekijken. Ook dat gebeurt nu al via internet.” De ene buurman kijkt pas naar een voetbalwedstrijd als de andere buurman de uitslag al weet.

Ruim 20 procent van de Nederlandse huishoudens keek in 2004 digitale tv, meldde de Stichting Kijkonderzoek een paar weken geleden. Dat is heel wat minder dan in Engeland, waar meer dan de helft van de huishoudens digitale tv heeft. Daar is nu al te zien wat er de komende jaren in Nederland gaat gebeuren: het ontstaan van honderden themakanalen. Tv-consortium British Sky Broadcasting trakteert bijna 30 procent van alle Britse en Ierse huishoudens dagelijks op digitale tv via een satellietschotel, waarbij ze de keus hebben tussen circa 400 zenders. Daar zitten uiteraard sport-, muziek- en vermaakzenders bij, maar ook vele tientallen themakanalen. Dat zijn kanalen die 24 uur per etmaal alleen maar programma’s uitzenden over één thema: motoren, wijn, gezondheid, reizen, geschiedenis of tuinieren. Kiezen tussen al die kanalen is een crime, vandaar dat Sky bundels aanbiedt die afgestemd zijn op bepaalde soorten klanten: een sportpakket, een family-pakket, een bundel voor de filmfan en eentje voor het platte vermaak.

Ook in Nederland zullen die themakanalen ontstaan, zegt Van der Vlies, waarbij internet vaak de drager zal zijn. Solcon wil daar graag in meedoen en daarom liep de directeur donderdag ook rond op CeBIT. Technisch heeft internet-tv nog wat voeten in de aarde, want de huidige adsl-bandbreedte is te krap om een goed beeld te garanderen, zeker als meer gezinsleden apart tv kijken op hun computer. „We starten nog dit jaar een proef in Dronten en Lelystad met digitale tv via het veel snellere adsl2+. Als dat lukt, breiden we het uit naar de Noord-Veluwe en Flevoland en uiteindelijk willen we landelijk dekkend zijn.”

Past dat wel bij zijn bedrijf, dat gespecialiseerd is in filtering van internet, onder andere voor Kliksafe en EO Filternet? „Wij zullen naar mogelijkheden zoeken om dat tv-aanbod te reguleren. We richten ons op de publieke Nederlandse zenders en daarnaast gaan we themakanalen aanbieden. We zijn daarvoor in gesprek met diverse christelijke partijen en fondswervende organisaties. Denk daarnaast aan kerktelefoon van je eigen kerk in videoformaat.” Van der Vlies overweegt ”geconditioneerd kijken” mogelijk te maken, waarbij de klant ervoor kan kiezen alleen de geselecteerde tv-kanalen te krijgen en geen of gefilterd internet. „Ik weet zeker dat daar een doelgroep voor is. Ook op internet zul je steeds meer video tegenkomen. Het is niet meer een kwestie van tv in huis halen of niet - als je internet hebt, is die tv er al. Wij willen de klant hulpmiddelen bieden om dat te controleren.”

De digitalisering van het tv-signaal betekent ook nieuwe mogelijkheden voor tv op de mobiele telefoon. Op CeBIT toonde Vodafone een nieuwe techniek voor digitale tv op het mobieltje, dvb-h. Het toestel, gemaakt door Siemens, is zo groot als een cassettebandje. Het scherm is een beetje flets, maar volgens Pascal Tilly van de ontwikkelafdeling van Vodafone komt dat omdat het een prototype is. Het beeld is scherp. zonder storingen en de mini-tv is interactief. Met een stift tikt Tilly op het scherm om een SMS’je naar de tv-zender te sturen: zo komt zijn wens in heel Duitsland in beeld.

Omdat er een netwerk van nieuwe antennes nodig is om het signaal uit te zenden, duurt het nog even voor de apparaten op de markt komen. KPN, die afgelopen woensdag ook bekend maakte tv op mobieltjes te gaan leveren, verwacht halverwege 2006 daarmee klaar te zijn.

Zowel KPN als Vodafone bieden op dit moment al tv via de mobiele telefoon, maar dan met behulp van umts, het snelle draadloze netwerk voor mobiel internet. Maar zo tv-kijken is toch erg duur, zeker voor zo’n priegelig beeld? „Valt mee”, reageert pr-manager Raoul Willms: „25 cent per kwartier.” Vodafone heeft nu contracten met CNN en het NOS-journaal. Videotelefoneren, waarbij beide bellers elkaar zien, is wel prijzig: 50 tot 75 cent per minuut. Andere nieuwtjes van het bedrijf zijn het snel kunnen ophalen van muzieknummers van internet, zodat de inhoud van tien cd’s in een mobieltje past, en MSN en chatten vanaf een mobiele telefoon. Het ophalen van videoclips bij de muzieknummers zal een volgende stap zijn.

Denkt Vodafone ook mee met bellers die geen behoefte hebben aan tv op hun telefoon? „Wij vinden dat we een maatschappelijke verantwoordelijkheid hebben”, zegt Willms. „We zijn in overleg met het Nicam en op korte termijn komen de symbolen van de Kijkwijzer ook op de mobiele telefoon. Als je dan een internetpagina benadert krijg je eerst te zien voor welke leeftijdscategorie die bestemd is en wat voor soort inhoud er op staat. We gaan nog een stap verder: we bieden de klant de mogelijkheid om telefoons voor bepaalde inhoud af te sluiten. Vraagt een kind via de klantenservice toch toegang, dan krijgen de ouders daarvan bericht.

Zo zullen we ook met tv omgaan. Elke klant is verschillend. Als je thuis geen tv hebt, zit je ook niet te wachten op tv op je mobiel en dan zullen we die klant dat bieden.”