In Vlaanderen mogen burgers zelf weten of ze naar de stembus gaan. Dat is ook voor wetenschappers interessant. De invloed van de stemplicht kan zo niet alleen worden vergeleken met de opkomstcijfers van Vlaanderen in de voorgaande jaren, maar ook met die van gelijktijdige gemeenteraadsverkiezingen in Brussel en Wallonië, waar de stemplicht blijft. Politieke analisten zijn ook benieuwd naar de invloed op de stemmen voor het radicaal-rechtse Vlaams Belang. Gaat die partij stemmen verliezen nu kiezers niet meer verplicht naar de stembus moeten? Bij de afgelopen verkiezingen voor het Vlaamse gewest in juni was de partij nog de grootste in bijna de helft van de Vlaamse gemeenten.

Bij de Belgische gemeenteraadsverkiezingen draait het verder om wie de burgemeester wordt. De lijsttrekker van de grootste partij wordt burgemeester en die heeft in België veel invloed. Vooral als die korte lijnen heeft met gewestelijke of landelijke politici, of de rol van burgemeester combineert met die van bijvoorbeeld minister.

De burgemeester van de Belgische kustplaats Middelkerke vertelde recent aan Het Laatste Nieuws nog hoe hij het voor elkaar kreeg een nieuw casino te bouwen. „Als je iets gedaan wilt krijgen, dan helpt het een rechtstreekse lijn te hebben met de bevoegde minister. Dit casino stond er niet als ik geen invloed had in Brussel. Ik geef u een voorbeeld. Onder dit casino ligt een parking, maar in principe mocht dat niet.(…) Ik kreeg dat op een ochtend op mijn bord en heb onmiddellijk naar Ben Weyts (N-VA) gebeld, die was toen minister van Openbare Werken. (…) Nog geen 24 uur later kreeg ik melding dat alles in orde was. Ik mocht mijn parking leggen.” Ook in België wordt over deze gang van zaken gemord, maar voorlopig is het de praktijk.

Het Vlaamse gewest heeft sinds de verkiezingen van juni inmiddels een nieuwe regionale regering. Zonder het Vlaams Belang erin, want die partij heeft nog altijd te maken met een ‘cordon sanitaire’ van de andere partijen. Ook Wallonië heeft weer een regering. In het Brussels gewest lopen de onderhandelingen nog en ook op een landelijke Belgische regering is het nog wachten. De formatie is opgeschort tot na zondag om de politieke partijen op gemeenteniveau de kans te geven elkaar te bestrijden, terwijl ze straks misschien wel willen samenwerken in een nationale regering.