Amerikaanse onderzoekers hebben voor het eerst nauwkeurig in beeld gebracht welke veranderingen er tijdens de zwangerschap optreden in het brein van de moeder. Daarvoor maakten ze 26 MRI-scans van een 38-jarige vrouw. De eerste scan werd drie weken voor de bevruchting gemaakt, de laatste twee jaar na de geboorte van het kind. De onderzochte vrouw, Elizabeth Chrastil, werkt aan de universiteit van Californië, waar de studie is uitgevoerd. De publicatie verscheen maandag in vakblad Nature Neuroscience.

Uit de beelden bleek dat het volume aan grijze stof tijdens de zwangerschap aanzienlijk afneemt, evenals de dikte van de hersenschors. De grijze stof, een structuur aan de buitenkant van het brein, bestaat grotendeels uit zenuwcellen en is –evenals de hersenschors– betrokken bij de verwerking van informatie.

Op het eerste gezicht lijkt het schadelijk dat de hersenen krimpen. Maar volgens de onderzoekers wijst dit op  „finetuning” van het brein, dat zich onder invloed van hormonen voorbereidt op het naderende ouderschap van de moeder.

Eerder onderzoek van de Amsterdamse hersenwetenschapper Elseline Hoekzema liet ook al zien dat de grijze stof in gebieden betrokken bij sociale cognitie (een vorm van emotionele intelligentie) krimpt tijdens de zwangerschap. Vrouwen met de grootste veranderingen in het brein bleken de beste band met hun kind te hebben. „Minder is soms meer”, legde Hoekzema uit aan CNN. De hersengedeeltes worden weliswaar kleiner, maar gaan efficiënter werken.

Uit het Amerikaanse onderzoek komt verder naar voren dat de witte stof, de uitlopers van zenuwcellen, juist toeneemt tijdens de zwangerschap. Terwijl de afname in grijze stof minstens twee jaar aanhoudt, is de toename in witte stof tijdelijk: ze piekt tijdens het eerste en tweede trimester, en bevindt zich na de bevalling weer op het oude niveau. In eerdere studies, waarbij voor en na de bevalling een scan werd gemaakt, konden deze schommelingen niet worden aangetoond.

Lees ook

AMC maakt haarscherp 3D beeld menselijke embryo

De onderzoekers pleiten voor vervolgonderzoek om te kijken of de bevindingen op alle zwangere vrouwen van toepassing zijn. Beeldanalyses zouden volgens hen kunnen uitwijzen dat de snelheid waarmee de veranderingen in het brein optreden, samenhangt met de kans op mentale gezondheidsproblemen. Een op de vijf vrouwen kampt met een zwangerschapsdepressie. Wellicht zouden artsen met behulp van precisiebeeldtechnieken kunnen inschatten hoeveel risico een vrouw loopt op een depressie, zodat ze daar tijdig op kunnen inspelen.

Bijna 85 procent van de vrouwen wereldwijd raakt gedurende haar leven een keer of vaker zwanger. Naast veranderingen in de hersenen ondergaat het moederlichaam tijdens de zwangerschap tal van fysiologische aanpassingen die de ontwikkeling van het ontluikende leven in de baarmoeder bevorderen. Zo veranderen de immuunregulatie, het zuurstofverbruik en de snelheid van de stofwisseling. Hormonen zoals oestrogeen en progesteron zetten deze aanpassingen in gang.