Op 31 augustus 2015 sprak Merkel tijdens een persconferentie over de grote opgave om de duizenden vluchtelingen op te nemen die op weg naar Duitsland waren. Ze zei letterlijk: „Wir schaffen das.” In het Nederlands: „Dat gaat ons lukken.”

Nog geen week later verdedigde ze haar besluit: „Ik moet heel eerlijk zeggen dat het ongepast is als wij ons verontschuldigen voor het feit dat wij in noodsituaties een vriendelijk gezicht tonen. Als wij dat doen, dan is dat mijn land niet.”

In het boek ”Die Täuschung”, in het Nederlands ”De misleiding”, van Eckart Lohse, waarvan deze week een voorpublicatie in de Duitse krant Frankfurter Allgemeine verscheen, komen tijdgenoten aan het woord over Merkels uitspraak. Hoe kwam ze tot dit besluit? En, was het goed of fout? CDU’er Thomas de Maizière, op dat moment minister van Binnenlandse Zaken, zegt: „Bij het thema grenssluiting speelde het een grote rol dat Merkel Oost-Duitse is. Ze had persoonlijk meegemaakt wat gesloten grenzen en opening van grenzen betekenen. Zij wilde niet degene zijn die de grenzen sluit.”

Horst Seehofer, de vroegere CSU-voorzitter, stelt in het boek dat Merkels omgang in 2015 met de migranten een catastrofale fout is geweest. Vooral de beslissing de Dublinprocedure buiten werking te stellen ziet hij als een blunder. Volgens dit akkoord moeten asielzoekers asiel aanvragen in het EU-land waar ze als eerste aankomen. Doordat Merkel deze regel buiten werking stelde konden Syrische vluchtelingen –voorlopig– in Duitsland blijven. Seehofer: „Deze beslissende fout heeft ertoe bijgedragen dat de AfD haar intrek kon nemen in de Bondsdag en in de deelstaatparlementen.”

„Merkel heeft ertoe bijgedragen dat de AfD haar intrek kon nemen in de Bondsdag” - Horst Seehofer, oud-voorzitter CSU

Seehofer erkent dat Merkel het op andere terreinen, zoals de bankencrisis en de redding van de euro, „niet slecht heeft gedaan”, maar als het om de migratiepolitiek gaat is hij „zwaar teleurgesteld” in haar.

De in 2023 overleden CDU-politicus Wolfgang Schäuble, die in 2015 minister van Financiën was, schreef in zijn memoires dat Merkel de Duitse burgers  heeft misleid. „Anders dan de bondskanselier hield ik het voor correct de bevolking klare wijn te schenken en duidelijk te maken dat de inspanning voor de vluchtelingen met kosten en offers is verbonden.”

De opname van bijna 900.000 vluchtelingen in 2015 heeft Duitsland veranderd. Het bracht grote organisatorische problemen met zich mee en wakkerde de vreemdelingenhaat aan, zeker nadat in de nieuwjaarsnacht van 2015 op 2016 Noord-Afrikaanse mannen in Keulen massaal meisjes en vrouwen aanrandden. Het extreemrechtse geweld nam in de jaren na 2015 drastisch toe. En in 2017 kwam de AfD inderdaad in de Bondsdag terecht.

Steekpartijen

In Duitsland is het na 2015 amper tot een strenger asielbeleid gekomen. Keer op keer waren er steekincidenten waarbij vluchtelingen betrokken waren. De huidige coalitie van SPD, Groenen en FDP leek pas in beweging te komen toen in mei van dit jaar in Mannheim een Afghaan een politieman doodstak die ingreep toen de Afghaan een activist van een anti-islambeweging aanviel. De regering beloofde te werken aan een strenger uitzettingsbeleid naar Syrië en Afghanistan.

De discussie over het asielbeleid en over wapenbezit laaide eind augustus pas echt op toen in de stad Solingen bij een nieuwe aanval met een mes door een Syriër drie mensen werden vermoord. De Syriër was al twee jaar in Duitsland en had in 2023 teruggestuurd moeten worden naar Bulgarije, volgens het Dublinakkoord.

Voor de regeringspartijen was het hek compleet van de dam toen vorige week zondag de AfD bij de deelstaatverkiezingen van Thüringen en Saksen als de grote winnaar uit de bus kwam. De extreemrechtse partij had vooral gescoord door te roepen dat er strengere migratieregels en grenscontroles moeten komen. Deze week lijkt de regering in Berlijn daar serieus werk van te maken.

Eind deze maand vieren de christendemocraten de verjaardag van Merkel, die medio juli 70 werd. Zullen haar woorden uit 2015 nog ter sprake komen of wordt alles met de mantel der liefde bedekt?