Té lang waren het vooral werkgevers die bepaalden hoeveel en welke arbeidsmigranten naar Nederland kwamen. En té lang hield politiek Den Haag zich daarbij vooral afzijdig. Met als gevolg de ongebreidelde groei van laagbetaalde banen en ernstige misstanden in onder meer de vleesindustrie en de landbouw, signaleert de Adviesraad Migratie. In zijn nieuwste rapport stuurt de raad aan op meer regie vanuit Den Haag bij arbeidsmigratie.

Die regie kan er volgens de adviesraad vooral komen door niet alleen naar de directe economische voordelen van arbeidsmigratie te kijken. Ook de raad schrijft dat zonder arbeidsmigranten de Nederlandse economie „letterlijk tot stilstand zou komen”.

Toch pleit hij voor herziening van het huidige beleid, omdat politiek Den Haag momenteel onvoldoende rekening houdt met de maatschappelijke gevolgen van de komst van arbeidsmigranten. Hun komst heeft namelijk ook effect op het milieu en kan de druk op de zorg, het onderwijs en de woningmarkt verhogen.

Puntensysteem

Met een puntensysteem –dat in zekere mate al wordt toegepast in andere landen als Canada en het Verenigd Koninkrijk– krijgt het kabinet meer vat op welke arbeidsmigranten het toelaat, schrijft de adviesraad. Dit systeem werkt als volgt: nadat de arbeidsmigrant zich heeft aangemeld voor een verblijfsvergunning, wordt gekeken of hij of zij met zijn werk een positieve maatschappelijke bijdrage levert.

Zo levert een baan binnen de energietransitie een positieve bijdrage op ecologisch vlak. Een baan in de zorg of het onderwijs draagt bij op maatschappelijk vlak, een functie bij een innovatief techbedrijf op economisch vlak. Als het aantal punten boven een bepaalde grens uitkomt, is de arbeidsmigrant voor dit deel van de toets geslaagd.

Daarna volgt deel twee. Daarbij wordt gekeken wat het effect is van de komst van deze arbeidsmigrant. Hierbij wordt vooral gekeken in wat voor soort woning iemand terechtkomt. Ook beheersing van de Nederlandse taal weegt mee. De combinatie van al deze criteria levert uiteindelijk een score op.

Geen uitspraken

De Adviesraad Migratie doet geen uitspraken over het aantal arbeidsmigranten dat deze zogeheten bredewelvaartstoets jaarlijks zou moeten toelaten. Wel is het voorstel om een adviescommissie in het leven te roepen om dit nieuwe arbeidsmigratiebeleid uit te voeren.

Daarmee is deze benadering compleet anders dan de huidige. Momenteel bepalen werkgevers voor een groot deel zelf wie ze naar Nederland halen voor welk loon. In bepaalde sectoren, schrijft de adviesraad, zijn arbeidsmigranten door de beperkte regulering slachtoffer van grote misstanden. Daarbij dragen de vele laagbetaalde arbeidsmigranten niet bij aan het Nederlandse welvaartsniveau, schrijven de onderzoekers ook.

„Het is te lang te vrijblijvend gebleven; we hebben te lang gerekend op zelfregulering” - Eddy Van Hijum, minister van Sociale Zaken

In hun hoofdlijnenakkoord zeggen coalitiepartijen VVD, NSC, PVV en BBB al grip te willen krijgen op arbeidsmigratie en misstanden aan te willen pakken. Minister Eddy Van Hijum van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zette daar vorige week al de eerste stapjes toe. De minister dreigt met een uitzendverbod in sectoren waar veel misstanden plaatsvinden met arbeidsmigranten. „Het is te lang te vrijblijvend gebleven”, zei Van Hijum. „We hebben te lang gerekend op zelfregulering.”