De onderhandelaar, Nicola Calipari, stierf vrijdag toen Amerikaanse militairen het vuur openden op de auto waarin hij en Sgrena naar het vliegveld in Bagdad reden. Sgrena raakte gewond aan haar sleutelbeen. De schietpartij zorgde in Italië voor een uitbarsting van anti-Amerikaanse gevoelens; de meerderheid van de bevolking is fel tegen de aanwezigheid van Italiaanse troepen in Irak.

„De militaire missie moet doorgaan omdat ze democratie en vrijheid consolideert in Irak”, zei Gasparri. De Amerikaanse minister van Defensie, Donald Rumsfeld, belde met zijn Italiaanse ambtgenoot Antonio Martino om zijn medeleven te betuigen.

De Amerikaanse president Bush heeft de Italiaanse premier Berlusconi beloofd dat de VS de dodelijke schietpartij, vlak bij de Amerikaanse basis bij de luchthaven van Bagdad, tot op de bodem zullen uitzoeken. Eerder had Berlusconi al de Amerikaanse ambassadeur in Rome op het matje geroepen. Hij eiste antwoord op enkele „verontrustende vragen.” Italië heeft overigens ook een diepgravend onderzoek aangekondigd.

Sgrena zei zondag niet uit te sluiten dat ze moedwillig door de Amerikanen onder vuur is genomen. Volgens Sgrena willen de Amerikanen niet dat er wordt onderhandeld met gijzelnemers. Tegen tv-zender Sky TG24 zei Sgrena dat het bekend is dat de Verenigde Staten „alles doen” om te voorkomen dat gijzelaars vrijkomen door onderhandelingen. „Ik zie niet in waarom ik zou uitsluiten dat ik een doelwit ben geweest.”

Er bestaat onduidelijkheid over wat er precies gebeurde vlak na de vrijlating van Sgrena. De auto waarmee Sgrena naar het vliegveld van Bagdad werd gebracht, werd bij een controlepost onder vuur genomen door een Amerikaans pantservoertuig. Volgens een legerwoordvoerder werd de auto beschoten omdat hij met veel te grote snelheid op de post af reed. De dienstdoende militairen zouden eerst met hun handen en armen hebben gezwaaid, met lichten hebben geknipperd en waarschuwingsschoten hebben gelost. Toen de chauffeur daar niet op leek te reageren, werd op het motorblok van de auto geschoten, aldus de woordvoerder.

Sgrena ontkent dat de auto waarin ze zat, te snel reed. Ook zou er geen sprake zijn geweest van lichtsignalen, zei Sgrena tegen de Italiaanse tv-zender La 7 TV. Volgens Sgrena begon de chauffeur te schreeuwen dat ze Italianen waren, waarop Calipari boven op haar dook om haar te beschermen. „En onmiddellijk, en ik bedoel onmiddellijk, voelde ik zijn laatste adem terwijl hij boven op me stierf”, schreef Sgrena in de krant waarvoor ze werkt, de communistische Il Manifesto.

Volgens een lijkschouwing die zondag werd uitgevoerd, overleed Calipari door een enkele kogel die zijn slaap doorboorde, aldus persbureau Ansa.

Het Italiaanse leger meldde dat twee agenten gewond raakten bij de schietpartij, maar het Amerikaanse leger liet weten dat het er maar één was.

De Iraakse functionaris Younadem Kana zei zaterdagavond tegen de Belgische televisie dat er 1 miljoen dollar (760.000 euro) is betaald voor Sgrena’s vrijlating, berichtte het persbureau Apcom. De Italiaanse regering noch Sgrena wil hierover duidelijkheid verschaffen. De Italiaanse minister van Landbouw, Giovanni Alemanno, zei tegen de krant Corriere della Sera dat het „erg waarschijnlijk” is dat er losgeld is betaald.

Sgrena keerde zaterdagmiddag, een maand en een dag na haar ontvoering in Irak, terug naar haar vaderland. De journaliste werd op het vliegveld Ciampino in Rome begroet door haar familieleden en door premier Berlusconi.

Na aankomst werd de 56-jarige Sgrena meteen per ambulance overgebracht naar een militair ziekenhuis, waar zij geopereerd werd aan haar door een kogel getroffen sleutelbeen. Haar broer Ivan Sgrena zei dat zij erg blij was om terug te zijn in Italië, maar erg bedroefd over de dood van de Italiaanse inlichtingenofficier Calipari. Volgens premier Berlusconi kwam Calipari om toen hij de journaliste met zijn lichaam beschermde tegen de Amerikaanse kogels.

„Het sterven in mijn armen van de man die mij had gered was het moeilijkste moment”, had Sgrena volgens haar vriend Pier Scolari gezegd. Tegen haar collega’s van de communistische krant Il Manifesto had de journaliste gezegd dat ze geen moment slecht was behandeld door haar ontvoerders.

De schietpartij is een klap voor de Italiaanse premier, die afgelopen maand nog een verlenging van de missie van de 3000 Italiaanse militairen in Irak door het parlement drukte. De dood van de inlichtingenofficier zal reden zijn voor nieuwe demonstraties door de vele Italiaanse tegenstanders van de oorlog in Irak en was koren op de molen van de oppositie, die de Italiaanse troepen snel uit Irak weg wil hebben.

Het verlies van juist de inlichtingenveteraan Calipari maakt de problemen voor de Italiaanse regering nog groter. De 50-jarige Calipari wist met zijn onderhandelingstechniek namelijk al meer ontvoerde Italianen uit Irak te bevrijden. Hij was de man achter de vrijlating van de Italiaanse hulpverleensters Simona Torretta en Simona Pari, die drie weken lang in Irak werden vastgehouden. „Nicola Calipari was een mooi mens, een eenvoudig mens. Hij was de man die mij bevrijdde”, zei Torretta in reactie op zijn dood.

De Italiaanse president Carlo Ciampi heeft Calipari postuum de gouden eremedaille toegekend voor zijn moed. Voor het begin van alle voetbalwedstrijden in Italië werd de afgelopen dagen een minuut stilte voor hem gehouden.