„Laatst sprak ik op een schoolpodium met een Palestijnse jongen over de oorlog in Gaza”, vertelt rabbijn Lody van de Kamp (76). „Opeens schreeuwde een jongen vanaf de tribune: „Als jullie het jodenland gewoon opdoeken, zijn we van alle problemen af!””

Van de Kamp schudde daarop het hoofd en benadrukte juist het belang van goed contact tussen Joden en Palestijnen. „Dát is het begin van de oplossing. Na afloop kwam dezelfde knul naar me toe om mij te bedanken. „Het is belangrijk dat u er was en dit vertelde”, zei hij.”

Zo’n gesprek goed voeren is noodzakelijk en niet simpel, zegt Van de Kamp. Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding Eddo Verdoner is het daarmee eens. „Het debat over Gaza is zo gepolariseerd en zo gevoelig.” Op basis van recente gesprekken met Joodse medewerkers en studenten van verschillende universiteiten en hogescholen in Nederland, waarschuwt Verdoner op dit moment actief voor toenemend antisemitisme in het hoger onderwijs.

„Wij horen steeds vaker dat Joodse studenten zich afvragen of ze wel aan elke universiteit kunnen studeren, en of ze bij bepaalde studies wel welkom zijn. Joodse docenten en onderzoekers maken zich zorgen over hun carrière: kunnen ze nog wel echt vrij onderzoek doen?”

„Joodse studenten vragen zich steeds vaker af of ze bij bepaalde studies wel welkom zijn” - Eddo Verdoner, Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding

Protesterende studenten

Afgelopen voorjaar ontstond op campussen in het hele land onrust door de oorlog in Gaza. Protesterende studenten en andere groeperingen eisten dat universiteiten hun banden met Israëlische kennisinstellingen zouden verbreken. Universiteiten en hogescholen spraken daarna af dat demonstraties vreedzaam moeten zijn en gezichtsbedekking en het bezetten van gebouwen verboden is.

Lees ook

Rechter onderzoekt uitspraken columnist over Joden

Op de drempel van het nieuwe academisch jaar roept Verdoner onderwijsinstellingen met klem op om die afspraken goed te handhaven, zodat ook Joodse studenten zich veilig voelen. „Het recht op demonstratie is een groot goed, maar dat geldt ook voor het recht om jezelf te zijn, ook als je van Joodsen huize bent.”

Volgens hem hebben Joodse studenten en docenten het gevoel dat ze zich moeten verantwoorden voor wat er in Israël en Gaza plaatsvindt. „Als ze daarbij niet meteen de juiste kant kiezen, worden ze niet meer geaccepteerd.”

Aan de slag

„We moeten de toenemende zorgen zien als iets waar je mee aan de slag moet”, zegt rabbijn Van de Kamp. Tegelijk waarschuwt hij voor het idee dat de hele universitaire wereld vol antisemitisme zou zitten. „Dat is niet de realiteit. Zeker, antisemitisme is overal aanwezig. En in tijden van oorlog is dat meer dan in vredestijd. Maar als we die term te pas en te onpas gebruiken, verliest-ie zijn waarde. Als ik als Jood langs een pro-Palestijnse demonstratie op het Museumplein loop, voel ik me inderdaad niet veilig, maar dat betekent niet dat het daadwerkelijk onveilig is.”

Volgens Verdoner verschilt de mate van zorg over antisemitisme bij de verschillende universiteiten en faculteiten. „Maar daar waar het speelt, is het debat enorm gepolariseerd. Dat is voor niemand goed. Het feit dat Joodse mensen zich niet veilig voelen, is ontoelaatbaar.”

„Dat de hele universitaire wereld vol antisemitisme zou zitten, is niet de realiteit” - Lody van de Kamp, rabbijn

Zowel Verdoner als Van de Kamp vindt dat juist onderwijsinstellingen een belangrijke rol kunnen spelen in het voeren van een eerlijk debat. Verdoner: „Universiteiten moeten uitspreken dat demonstreren mag, maar antisemitisme en teksten die oproepen tot haat en geweld worden niet getolereerd. Zo kun je mensen hun mening laten geven, en tegelijk zorgen dat ook Joodse studenten zich gesteund voelen.”

Van de Kamp raadt aan twee dingen te onthouden: „Als je vertrekt vanuit het idee dat wij die oorlog hier niet kunnen oplossen, en dat iedereen recht heeft op zijn eigen mening en gelijk, kun je tot een constructief gesprek komen. Dan kom je voorbij het wij-zij-denken, maar daar moeten beide partijen van doordrongen zijn.”

„Luister naar de slachtoffers”, benadrukt Verdoner tot slot. „Sta op voor mensen die alleen komen te staan. Als mensen iets als antisemitisch ervaren, moet je dat serieus nemen.”