„Een ondoordacht plan, bedoeld om punten te scoren.” Erik Vernooij, kersenteler in Cothen, steekt zijn mening over het maandag gepubliceerde visiestuk van de VVD niet onder stoelen of banken. In het document zet de partij uiteen hoe de instroom van arbeidsmigranten uit andere Europese landen kan worden beperkt. Een van de mogelijke maatregelen is het stimuleren van robotisering en automatisering.

Nederland kan echter niet zonder arbeidsmigranten, stelt Vernooij. Zelf heeft hij op dit moment zo’n twintig Poolse medewerkers in dienst, naast tien Nederlanders. In de piekperiode juni en juli loopt het aantal werknemers op tot zo’n 150, van wie 100 uit het buitenland.

Kunnen robots het werk niet overnemen? Vernooij zou het wel willen. „Arbeid wordt steeds duurder. Een paar jaar geleden kostte een werknemer me 19 euro per uur, nu bijna 27 euro. Ik zie daarom de noodzaak om een keer over te stappen naar robots.”

Volgens de kersenteler bestaan er echter nog geen (betaalbare) machines die kersen kunnen plukken. Wel verkoopt een Limburgs bedrijf zogeheten boomschudders, machines die letterlijk aan fruitbomen schudden. „Voor vlaaien en sappen kan dat werken, maar niet voor handfruit. Onze kersen moeten netjes met steeltje geplukt worden.”

„Onze kersen moeten netjes met steeltje geplukt worden” - Erik Vernooij, kersenteler uit Cothen

Vermogen

Ook Jacco Merkens, appel- en perenteler in Werkhoven, ziet vooralsnog geen ruimte voor robots. „Elke appel is uniek. Er kan een vogel in gepikt hebben of schimmel op zitten. Je bekijkt het fruit daarom goed voordat je het in een kistje legt. Daar heb je mensen voor nodig.”

Volgens Wim Oskam, die kersen, peren, aardbeien en asperges in Werkhoven kweekt, duurt het nog zeker tien jaar voordat robots in staat zijn fruit te plukken. „En als die er eenmaal zijn, kosten ze waarschijnlijk een vermogen. Dat is voor ons waarschijnlijk niet rendabel.” Sowieso vindt hij het lastig om als ondernemer het hoofd boven water te houden. „De druk in de fruitteelt is groot. Als ik zie hoeveel er stoppen, het is bijna niet vol te houden.”

„De druk in de fruitteelt is groot” - Wim Oskam, fruitteler in Werkhoven

Op het bedrijf van Merkens werken zes mensen uit Polen en Oekraïne. De fruitteler heeft goede ervaringen met de buitenlandse krachten. „Ze doen hun best. Al moet je Polen in de gaten houden, omdat ze er soms de kantjes vanaf lopen. De gepensioneerde Nederlanders die we in dienst hebben, werken zeker zo hard.”

Oskam stuurt een vaste club van zeven Polen aan. Hij merkt dat het steeds lastiger wordt om aan nieuw personeel te komen. Nederlandse werknemers zijn volgens hem nauwelijks meer te krijgen, maar ook Pools personeel komt niet meer aanwaaien. „Overal kunnen ze meer verdienen.”

Bedreiging

Cees van Doorn, oprichter van uitzendbureau VDU in Waardenburg, bevestigt dat. „Polen heeft zich de afgelopen jaren gigantisch ontwikkeld. Het verschil in lonen met Nederland is daardoor niet zo groot meer. Wel is het leven daar goedkoper. Daardoor hebben Polen minder animo om in Nederland te komen werken.”

VDU werkt met twee nationaliteiten: Polen en Moldaviërs. Het aantal uitzendkrachten uit Moldavië vormt inmiddels de meerderheid. Het bedrijf zet dagelijks zo’n 1200 arbeidsmigranten aan het werk.

Van Doorn ziet robotisering en automatisering niet als een bedreiging voor zijn bedrijf. „Ieder appeltje moet door een hand gaan, zei ik 25 jaar geleden. Het belangrijkste was dat mensen vingervlug waren. Nu is dat niet meer aan de orde. Mensen moeten machines kunnen bedienen.”

Wat als een robot het werk van een Pool of Moldaviër kan overnemen? „Dat betekent dat mensen opgeleid moeten worden”, zegt Van Doorn. „Er zal werk blijven, maar het wordt ander werk.”

„Er zal werk blijven, maar het wordt ander werk” - Cees van Doorn, oprichter van uitzendbureau VDU in Waardenburg