Israëlisch ontbijtgerecht jachnun moest ver reizen om faam te vinden
Is het een opgerolde uitgedroogde pannenkoek of een mislukte bladerdeegrol? Ondanks zijn onappetijtelijke voorkomen is jachnun de ster op de ontbijttafel van vele Israëlische huishoudens.
Jachnun (uitgesproken als djachnoen) is een ontbijtgerecht speciaal voor de sjabbat. Het gerecht vindt zijn oorsprong in de Joodse gemeenschap van Aden, het huidige Jemen. Jachnun bestaat uit vele dunne laagjes deeg, die laag na laag bestreken zijn met geklaarde boter en vervolgens in opgerolde vorm een nacht lang op lage temperatuur gebakken worden.
De Joodse gemeenschap van Jemen is een van de alleroudste; naar schatting wonen er Joden in Jemen sinds de negende eeuw voor Christus. Joden speelden door de eeuwen heen een belangrijke rol in de regio; in het midden van de vijfde eeuw na Christus ontstond er zelfs een Joods koninkrijk dat Himyar heette en 150 jaar lang standhield.
De Joods-Jemenitische keuken staat bekend om zijn sobere, maar toch smaakvolle cuisine. De basis wordt gevormd door brood in allerlei vormen, begeleid door groente en specerijen. Vlees speelt een ondergeschikte rol. Als er al vlees gebruikt wordt, betreft het meestal botten of slachtafval zoals uier, pens en ingewanden. Met uitzondering van sameh (geklaarde boter), worden ook zuivelproducten niet gebruikt.
Luchtbrug
Jachnun ontstond in Aden, een stad in het zuidelijke Jemen. De strategische havenstad was een geval apart. De stad kwam tot bloei ten tijde van de Ottomaanse bezetting en werd later onder Brits bewind een welvarende vrijhaven die in verbinding stond met de wijde wereld. Een tikje geïsoleerd van de rest van Jemen was het echter wel.
Dat jachnun Adenitisch is, uit zich in de eigenlijke serveerwijze: vroeger werd jachnun als zoet gerecht geserveerd met honing, halva of kweeperenjam, een knipoog naar de Adenitische ligging aan de zijderoute.
Jemenitische Joden leerden het Adenitische jachnun kennen toen zowel Jemenitische Joden als Adenitische Joden zich verzamelden om in 1949 per luchtbrug naar Israël gebracht te worden. Tijdens operatie Vliegend Tapijt werden 30.000 Jemenitische Joden naar Israël gevlogen. In de transitkampen in Jemen en absorptiecentra in Israël leerden Adenitische vrouwen Jemenitische gerechten koken en vice versa. Jachnun werd nu ook als hartig gerecht geserveerd en dat beviel velen.
Hoewel veel mede-Israëliers een beetje neerkeken op de sobere Jemenitische keuken (al dat slachtafval!), werden een aantal Jemenitische gerechten –waaronder vrijwel alle sjabbatsbroden: jachnun, kubaneh, lahoh en malawach– steeds populairder onder allerlei bevolkingsgroepen.
Jachnunfestival
In de jaren tachtig werd de Jemenitische restaurantketen Nargila geopend. Daar werd jachnun geserveerd met geraspte tomaten, zhug (een pittige saus van groene pepers) en bruin gekookte eieren. Het werd een daverend en langdurig succes. De Nargilaversie van jachnun is de gangbare tot vandaag.
Tegenwoordig is jachnun verkrijgbaar in het vriesvak van elke supermarkt in Israël. In het weekend is verse jachnun gemakkelijk verkrijgbaar bij pop-upkraampjes langs de weg, in cafés en zelfs bij de beroemde Israëlische ontbijtbuffets in veel hotels. Vorig jaar was er zelfs een heus jachnunfestival in Tel Aviv!
Het bescheiden jachnun is officieel hoofdonderdeel van de Israëlische culinaire consensus en absoluut het proberen waard.
