Tot 2004 bestond er een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (aov) voor zelfstandigen. Die is uiteindelijk afgeschaft, omdat zelfstandigen haar te duur vonden. Ook was de uitkering betrekkelijk laag. Nu moet in 2027 de Wet basisverzekering arbeidsongeschiktheid zelfstandigen (BAZ) in werking treden. De verwachte premie van de verzekering is maximaal 195 euro per maand. Maar zal de geschiedenis zich nu niet herhalen?

Het idee van een verplichte aov voor zelfstandigen vloeit voort uit het pensioenakkoord. Zonder een aov wentelen zelfstandigen hun risico’s af op de maatschappij, omdat ze dan een beroep doen op bijvoorbeeld de bijstand. Een ander argument is dat er een vorm van oneerlijke concurrentie ontstaat met mensen in loondienst. Doordat zelfstandigen zich niet verzekeren, kunnen ze lagere tarieven hanteren en daardoor een aantrekkelijk alternatief zijn voor werkgevers.

Tot 23 juli konden burgers op de site van de overheid reageren op het wetsvoorstel van de BAZ. Er kwamen maar liefst 1755 openbare reacties binnen. Vaak vinden ondernemers dat zo’n wet de vrijheid van het ondernemen aantast. Ze kiezen zelf voor het risico dat ze lopen en een verzekering is een te sterke overheidsinmenging. Een ander tegenargument is dat de BAZ een ongewenste lastenverzwaring oplevert, zowel administratief als financieel. Het is de bedoeling dat het UWV de wet gaat uitvoeren. Maar, vinden de reageerders, heeft het UWV wel voldoende mankracht en ICT-capaciteit om dat te doen? Kortom, er is behoorlijk wat weerstand.

In de stukken op de site van de overheid kwam ik ook de onderbouwing tegen van de Sustainable Development Goals voor het World Economic Forum. Deze doelen, waaraan veel landen zich gecommitteerd hebben, roepen onder andere op tot onderwijs, gezondheidszorg en fatsoenlijke banen voor iedereen.

„Veel ondernemers vinden dat een verplichte aov de vrijheid van het ondernemen aantast”

In de onderbouwing kwam ik bij het onderwerp ”minder armoede en ongelijkheid” ook het argument tegen dat onverzekerde zelfstandigen risico’s afwentelen op de maatschappij en dat er om deze reden geen gelijk speelveld zou zijn. Maar je kunt een ondernemer niet gelijkschakelen met iemand die in loondienst werkt. Ongelijke gevallen moet je niet gelijk behandelen.

In de stukken wordt verder wel een probleem verondersteld, maar niet vastgesteld. De cijfermatige onderbouwing is mager en gebaseerd op een rapport uit 2014. De onderzochte periode loopt van 2006 tot 2013. Een groot deel van die periode werd gekenmerkt door een financiële crisis. De financiële situatie was toen voor veel mensen moeizaam, maar op dit moment is het zo dat maar liefst 73 procent van de zelfstandigen bij arbeidsongeschiktheid een hoger inkomen heeft dan het sociaal minimum.

Om een herhaling van de eerdere verplichte verzekering WAZ te voorkomen, zou ik een betere cijfermatige onderbouwing wenselijk vinden, voordat de overheid zo’n forse inbreuk maakt op het ondernemerschap. Het lijkt erop dat de staat een probleem probeert op te lossen dat feitelijk geen probleem is.

De auteur is Master of Financial Planning.