Randy Knol (60) loopt op een ijskoude februaridag in 2018 over een vakbeurs in Gorinchem als hij een onheilspellend telefoontje krijgt. Het is de wijkagent uit het Brabantse Veghel. Die vertelt dat hij een „verontrustende melding” kreeg over Ximena. Zij is Knols 19-jarige dochter, die kampt met psychische problemen. „We staan bij haar voor de deur, maar ze doet niet open. Is ze bij jou?” vraagt de politieman. Nee, Ximena is niet met pa mee naar de beurs.

„Is de hond er?” vraagt Knol aan de wijkagent.

„Ja, die horen we.”

„Direct naar binnen breken”, adviseert Ximena’s vader de politieman. Knol vraagt de wijkagent terug te bellen zodra de politie meer helderheid heeft over zijn dochter.

Minutenlang leeft Knol op de beurs „tussen hoop en vrees”. Zijn dochter is namelijk onafscheidelijk van haar hondje. Dus Ximena moet haast wel in haar appartement zijn, waar de politie voor de deur staat. Knol weet dat zijn dochter zichzelf meer dan eens heeft beschadigd. Zou die automutilatie uit de hand zijn gelopen en zou Ximena daarom de deur niet openen?

Tien minuten later belt de wijkagent terug. „We hebben haar op bed in haar slaapkamer gevonden. Ze is overleden.”

„Dan klapt je wereld in”, verzucht Knol. „Ik stapte in de auto en dacht: ik ben geëmotioneerd, als ik nu het gas opentrek, rijd ik mezelf kapot. Dus ik ben bewust iets onder de maximumsnelheid gaan rijden. Onderweg stopte ik nog om sigaretten en koffie te kopen.”

Vaststaat dat Ximena is overleden doordat ze het zelfdodingspoeder middel X heeft ingenomen, zeggen Randy Knol en zijn vrouw Caroline (61). In een restaurant in Uden, vlakbij Veghel, blikken ze terug op het tragische overlijden van hun dochter. Middel X is de geanonimiseerde benaming voor enkele zeer giftige conserveringsmiddelen, die gebruikt worden in de (medische) industrie. „De schouwarts zei me al kort na het overlijden van Ximena dat ze middel X had ingenomen. Later bleek dat ze op haar computer internetfora had bezocht waarin werd gesproken over het middel”, zegt Randy. Zijn vrouw: „Het zelfdodingspoeder is in een glas naast haar bed gevonden. Bij het leegruimen van haar appartement vonden we de verpakking van het potje waarin middel X zat.”

Brief

De rechtbank in Arnhem doet donderdag uitspraak in een omvangrijke strafzaak rond middel X. De zaak draait rond het in georganiseerd verband in omloop brengen van het zelfdodingspoeder. Twee van de zeven verdachten zouden het giftige spul ook daadwerkelijk hebben verkocht. Alle verdachten zijn of waren lid van de Coöperatie Laatste Wil, een organisatie die wil dat mensen „zelf voor een menswaardig levenseinde kunnen kiezen”. Twee verdachten zaten in het bestuur van de coöperatie (zie ook: ”Verdachten sprongen lichtvaardig met mensenlevens om”).

Ximena worstelde sinds ongeveer haar twaalfde met psychische klachten. Ze was slachtoffer van seksueel misbruik door iemand uit haar omgeving, vertellen haar ouders. Moeder Knol: „We kwamen daar achter toen ze een jaar of vijftien was. Na Ximena’s overlijden vonden we een brief waarin ze schreef dat de dader haar bedreigd had. Ze mocht niets tegen anderen zeggen.”

In de periode voor haar overlijden was ze in behandeling bij een psycholoog, vertelt moeder. „Bij Ximena is een posttraumatische stressstoornis vastgesteld.”

Aangrijpend genoeg kondigde de jonge vrouw haar zelfgekozen dood aan, vertelt moeder. Geëmotioneerd: „Om drie uur ’s nachts heeft ze een bericht naar haar psycholoog gestuurd. Daarin schreef ze min of meer: „Sorry dat u mij niet heeft kunnen helpen. Ik heb iets ingenomen, en als het goed is, ben ik er straks niet meer. Als mijn ouders vragen hebben, beantwoord ze maar, want het maakt voor mij toch niet meer uit.” Een halfuur later stuurde ze een berichtje naar haar vriendinnengroep. Ze schreef iets als: „Dankjewel dat jullie vriendinnen zijn geweest.”

Het schokt de ouders dat hun dochter na inname van middel X vermoedelijk nog uren heeft geleefd. Moeder, aangedaan: „Onderzoek naar de lichaams- en omgevingstemperatuur wijst uit dat Ximena waarschijnlijk pas een uur of drie later overleed. Dus ze vocht een groot deel van de nacht. We weten niet welke organen als eerste uitvielen.”

Blokkades

De ouders van Ximena hebben er geen goed woord voor over dat (bestuurs)leden van de Coöperatie Laatste Wil het zelfdodingsmiddel X in 2017 promootten en in omloop brachten. Randy Knol: „De officier van justitie omschreef leden van de coöperatie als doorgeslagen idealisten. Nou, ik noem hen missionarissen van de dood, levenseindeterroristen. De coöperatie beweert dat middel X snel en zeker werkt, en pijnloos is. Dat snel en pijnloos klopt niet. Zo is er een zaak bekend van een man die het middel innam en daarna liep te schreeuwen van de pijn.”

„Het zelfdodingspoeder is in een glas naast het bed van Ximena gevonden ” - Caroline Knol, moeder van overleden Ximena

Lees ook

Leidt informeren over zelfdodingspoeder middel X vanzelf tot handel erin?

Nog bezwaarlijker vinden de ouders het dat mensen in de kring van de Coöperatie Laatste Wil ook psychisch labiele jongere mensen in de verleiding brengen om een (nagenoeg) onomkeerbare stap te zetten. Randy Knol: „Terecht stelt professor Ad Kerkhof, expert op het terrein van suïcide, dat bijvoorbeeld hekken op daken van hoge objecten mensen ervan weerhouden hun suïcideplannen door te zetten. Wanneer mensen beweren dat psychisch zieke mensen voor de trein springen als ze geen zelfdodingsmiddel kunnen bemachtigen, is dat bewezen lariekoek. Mensen van de Coöperatie Laatste Wil halen levensreddende blokkades wég, doordat ze roepen dat ze een pijnloos zelfdodingsmiddel hebben. Het zijn idioten, een ander woord heb ik er niet voor.”

Caroline Knol: „Pas vanaf ongeveer je 26e zijn je hersens volledig ontwikkeld en kun je zaken in de juiste context zien. Je hebt wel eens momenten in het leven waarop je denkt: waar doe ik het allemaal voor? Je verkering gaat uit, je man verlaat je, je raakt je baan kwijt. Als je dan, ik zeg het even plastisch, dat middel X in je nachtkastje hebt liggen, zou je dat kunnen innemen. Terwijl je een week later heel anders in het leven kunt staan.”

Na de dood van hun dochter richtten de ouders de stichting Ximena’s Vlinder op. Die beoogt hulp te bieden aan jongeren in de knel en beijvert zich voor een verbod van middel X, althans voor particulieren.

Jongeman

In de periode 2017-2022 zijn 172 suïcides met middel X vastgesteld, schreef demissionair minister Pia Dijkstra (Volksgezondheid) enkele weken geleden aan de Tweede Kamer.  De gemiddelde leeftijd van de mensen die zo hun leven beëindigden, is 59 jaar. Ongeveer de helft is man, de helft vrouw. In 31 procent van de zaken waren de gebruikers jonger dan 50 jaar. In 70 procent van de gevallen was sprake van een „psychiatrische voorgeschiedenis”, aldus de bewindsvrouw. Ze wijst erop dat de chemiebranche en de detailhandel via een soort convenant „de toegang tot zelfdodingspoeders voor particulieren tegengaan”.

Randy Knol vindt het schokkend dat ook tal van mensen jonger dan 50 jaar via middel X de dood vonden. „Bij onze stichting hebben zich verschillende nabestaanden van twintigers gemeld. We kennen zelfs een zaak van een jongeman van 18 jaar die is overleden aan middel X.”

„Ik zag op tv een meisje dat leek op Ximena, toen zij een jaar of zeven was; dan zit ik gewoon een halfuur te janken” - Randy Knol, vader van overleden Ximena

Caroline Knol: „Wij zijn niet principieel tegen euthanasie. Maar zeker bij jongeren is ons uitgangspunt: ga voor het leven. Bied hun hulp, en verschaf hun zeker geen giftig middeltje.”

Randy Knol: „De Nederlandse euthanasiewet garandeert een zorgvuldige euthanasiepraktijk, er zijn meerdere artsen bij betrokken. Dus de Coöperatie Laatste Wil moet niet gaan prutsen met middeltjes en drempels verlagen voor psychisch zieke mensen. Zelfs iemand als Boudewijn Chabot, voorvechter van euthanasie, is fel tegen middel X. Hij schreef iets als: „De belofte van zekerheid en pijnloosheid in combinatie met de geheimzinnigheid rond het middel creëerde een giftige cocktail.””

Koor

Het verlies van hun dochter schrijnt meer dan eens. Randy Knol: „Ik zag op tv een gelegenheidskoor van honderden jongetjes. Een meisje stond er heel blij bij te lachen. Vlechtje in het haar, brilletje op, lekker koppie. Ze leek op Ximena, toen zij een jaar of zeven was. Dan zit ik gewoon een halfuur te janken.”

„Ximena is onnodig gestorven, maar haar overlijden mag niet nutteloos zijn” - Caroline Knol, moeder overleden Ximena

Doordat ze met hun stichting aan de weg timmeren, horen ze hoopgevende verhalen. Randy Knol: „Ik moest hout halen in een bouwmarkt bij ons in de buurt. Toen sprak een wildvreemde vrouw ons aan op een tv-optreden. Ze zei: „Jullie riepen jongeren op om hulp te zoeken. Mijn dochter zat dagenlang in de put, maar wilde ons het verdriet van zelfdoding niet aandoen.” De jonge vrouw liet zich opnemen en kwam er bovenop . Ze ging samenwonen met een vriend, werd zwanger en ze kregen een kindje. De baby kreeg als tweede naam: Ximena. De jonge moeder zei: „Als mijn kind oud genoeg is, ga ik haar vertellen waarom ze die naam kreeg.” Dan houd ik het niet droog.”

Caroline Knol: „Ximena is onnodig gestorven. Maar haar overlijden mag niet nutteloos zijn. Als we met onze activiteiten voor Ximena’s Vlinder één mens kunnen redden, is het ons werk al waard geweest.”

Hebt u hulp nodig? Dan kunt u contact opnemen met Stichting 113 Zelfmoordpreventie via 113 of 0800-0113 (24 uur bereikbaar) en 113.nl.