Het Nederlandse stroomnet is verstrikt geraakt in een gordiaanse knoop. Zelfs aanvragen voor de aansluiting van megabatterijen, die eigenlijk gelden als de oplossing voor het overbelaste netwerk, belanden bij bosjes in de wachtrij. Dat meldt landelijk netwerkbeheerder Tennet bij navraag door Trouw.

Zeker 60 procent van alle 888 projecten op de wachtlijst van Tennet bestaat uit geplande mega-accu’s. De batterijen passen vooralsnog niet op het net, omdat de elektriciteitskabels hun afname en levering niet aankunnen. Tennet zoekt naar oplossingen om grote accu’s alsnog voor energieopslag te benutten.

De problemen op het overbelaste stroomnet zijn langdurig en nijpend, dus stroomopslag blijft interessant. De netbeheerder wil daarom met de bouwers van mega-accu’s afspraken maken, zodat mogelijk sneller ruimte voor ze ontstaat. „Dan moeten ze wel op de juiste momenten stroom opslaan en leveren. Zo niet, dan kunnen ze de problemen juist verergeren.”

Haarvaten

Die files treden door het hele land op, als gevolg van te zwakke kabels. Die kunnen enerzijds de stroom van nieuwe windmolens en zonneparken niet ontvangen, en zijn anderzijds ook niet in staat om bedrijven en grote projecten meer stroom te leveren.

In Groningen, Zeeland en Zuid-Holland zijn de wachtrijen voor levering of afname van stroom het langst, blijkt uit nieuwe gegevens van Tennet. Verspreid door Nederland staan 419 stroomproducenten in de wacht voor de levering van elektra, 469 grote stroomafnemers moeten wachten op werkende stopcontacten. Dit kan maanden of jaren duren.

Lees ook

Overheid hield zich te lang doof voor alarmbel netbeheerders

Dit komt nog eens bovenop de wachtlijst in de haarvaten van de stroomnetwerken, zoals voor huizen, scholen en winkelcentra. Daarop staan 9396 aanvragers. Van producenten die nieuwe zonnepanelen en windturbines willen aansluiten, staan er landelijk 7539 in de wacht.

Netbeheerders gooien er de komende jaren miljarden aan investeringen tegenaan om de files op hun stroomnet op te lossen. Dat kan zeker tien jaar duren. Als tussentijdse oplossing mikt de energiemarkt voor een groot deel op de accu’s.

Tegenvaller

Grote batterijen kunnen stroom tijdelijk opslaan, als er veel zon schijnt en het hard waait. Handig, want steeds meer elektriciteit komt van deze duurzame bronnen. Ontwikkelaars van grote batterijen staan te trappelen. Maar omdat de accu’s stroom tijdelijk opslurpen en daarna weer uitspuwen, is voor energieopslag een solide stroomnet nodig.

Precies dat ontbreekt. Het probleem dat de accubouwers willen oplossen, zit henzelf dus ook dwars. Ook bij de middenspanningsnetten kunnen grote batterijen niet zomaar aangesloten worden. Voor bedrijven en industrieterreinen die graag eigen (groene) stroom willen opslaan en benutten, is dat een tegenvaller.

„De concurrentie onder ontwikkelaars is enorm” - Rens Savenije, ontwikkelaar van megabatterijen Ventolines

Tennet stelt ter relativering van de wachtrij wel dat een groot deel van de aangemelde accuprojecten nog zal afvallen. De 250 aanvragen, die zowel voor afname als levering op de wachtlijst staan, zijn goed voor zo’n 70 gigawatt aan vermogen. In 2030 is ‘slechts’ 6 gigawatt nodig, voorspelt de netbeheerder.

„De concurrentie onder ontwikkelaars is dus enorm", stelt Rens Savenije van het bedrijf Ventolines, ontwikkelaar van megabatterijen en duurzame energie. Volgens Savenije willen accubouwers snel weten waar ze aan toe zijn.

Netbeheerders willen de aanvragen van grote accu’s met voorrang kunnen behandelen. De overheid en de Autoriteit Consument & Markt willen dat de stroomtransporteurs zelf mogen bepalen wie als eerste een plek op het bomvolle stroomnet krijgt en welke aanvragers moeten afwachten.

Back-up

Grote batterijen zijn er nu nog nauwelijks in het stroomnet. Volgens Tennet kunnen ze in 2030 wel een belangrijke rol spelen, door op piekmomenten wind- en zonnestroom op te slaan. Ook kan een mega-accu de rol van fossiele gascentrales overnemen, door te leveren bij een laag aanbod. Zolang dat niet mogelijk is, zijn er naast windmolens en zonnepanelen andere energiecentrales nodig, die draaien op kolen, gas of biomassa.

Maar de uitbaters van zulke centrales hebben weinig trek om een energiecentrale als ‘reserve’ paraat te houden, waardoor ze weinig stroom kunnen produceren en verkopen. Fossiele energiebedrijven zien hun verdienmodel daardoor wegvallen. Om hun centrales als back-up te laten staan, vragen ze nu om een financiële vergoeding van de overheid.