EconomieStikstofcrisis

RIVM: Stikstofdoel zo goed als onhaalbaar

Het is zo goed als onmogelijk om de wettelijk vastgestelde stikstofdoelen te halen. Zelfs als het ingezette beleid een succes wordt, blijft er in 2035 te veel stikstof neerkomen op 60 procent van de Nederlandse natuur. Dat blijkt uit een nieuwe doorrekening van het RIVM.

Lukas van der Storm, Trouw
17 June 2024 08:52
De natuur is nog stikstofgevoeliger dan gedacht. beeld ANP, Robin van Lonkhuijsen 
De natuur is nog stikstofgevoeliger dan gedacht. beeld ANP, Robin van Lonkhuijsen 

De doelen uit de Stikstofwet zijn bijna onhaalbaar. Volgens de nieuwste berekeningen van het RIVM blijft er in 60 procent van de Nederlandse natuur ook in 2035 nog sprake van een stikstofoverschot. Het wettelijk doel is om dat percentage terug te brengen naar 26 procent. Die dramatische teruggang heeft niets te maken met de voortgang van het beleid, of een gebrek daaraan. Het is het gevolg van modelaanpassingen.

De grootste factor: de natuur is nog stikstofgevoeliger dan gedacht. Op basis van Europees onderzoek wordt de stikstofgevoeligheid van verschillende soorten natuur elke tien jaar bijgesteld. Vooral bosgebieden blijken gevoeliger voor een overvloed aan stikstof. Daardoor is de stikstofnorm in die gebieden verscherpt. Ook een aanpassing van de RIVM-modellen speelt een rol. Er blijkt iets meer stikstof in de natuur te komen dan volgens eerdere metingen en berekeningen.

Die aanpassingen zijn al een tijdje bekend, maar het RIVM heeft nu de gevolgen voor de wettelijke doelen op een rij gezet. Die zijn groot. Het belangrijkste doel in de wet is dat 74 procent van de hectares aan natuur in 2035 geen stikstofoverschot meer kent. Als alle provincies hun doelen halen, zou dat percentage volgens de oude berekeningen op 81 procent komen te liggen. Maar nu de cijfers zijn herzien, blijft de teller op 40 procent steken. „Zo’n forse sprong naar beneden hadden we niet verwacht”, erkent RIVM-onderzoeker Wim van der Maas. „Op basis van deze cijfers lijkt het doel van 74 procent onrealistisch.”

„Op basis van deze cijfers lijkt het doel van 74 procent onrealistisch” - Wim van der Maas, RIVM-onderzoeker

Demissionair minister voor Natuur en Stikstof Christianne van der Wal. beeld ANP, Sem van der Wal

Saillant

Die fors zwaardere opgave is saillant, zeker gezien de voorgeschiedenis van het wettelijke stikstofdoel. In 2020 adviseerde Johan Remkes in zijn eerste zwaarwegende stikstofrapport om de uitstoot in 2030 met 50 procent te verminderen. Met dat percentage zou naar verwachting 74 procent van de natuur geen stikstofoverschot meer kennen. Uiteindelijk week het kabinet op twee punten af van Remkes’ advies. 2030 werd 2035. En het doel werd niet 50 procent vermindering van de uitstoot, maar een afgeleide daarvan: 74 procent van de natuurhectares onder de kritische grens. De wet kijkt dus niet naar wat er aan stikstof de lucht in gaat, maar wat er in de natuur neerkomt.

Die opgave leek gemakkelijker en efficiënter te behalen. Door extra stikstofuitstoot te reduceren vlak bij natuurgebieden, hoefde de uitstoot niet te worden gehalveerd. De natuuropgave leek ook haalbaar met ongeveer 40 procent minder uitstoot. Maar nu blijkt hoe gevoelig die afgeleide natuurdoelstelling is voor een modelmatige verandering. Veel stukken natuur die volgens de oude cijfers net wel aan de norm zouden voldoen, blijven nu toch een stikstofoverschot houden.

Dit overschot is weliswaar vrij gering, maar om aan de doelen uit de stikstofwet te voldoen, moet er ineens veel meer gebeuren. Het RIVM heeft niet precies doorgerekend hoeveel de uitstoot in de nieuwe situatie zou moeten afnemen om 74 procent van de natuur binnen de norm te krijgen. Duidelijk is wel dat dat percentage veel hoger ligt dan 50 procent. Voor de landbouw schat Van der Maas dat de uitstoot met 60 tot 80 procent moet dalen.

Koeien in een stal in Schipluiden. beeld  ANP, Phil Nijhuis 

Nieuw kabinet

Wat betekent dat voor het stikstofbeleid? Die bal legde minister Van der Wal in een brief aan de Tweede Kamer bij het nieuwe kabinet. Wel benadrukt ze dat de nieuwe inzichten hoe dan ook duidelijk maken dat er meer nodig is om de natuur weer in goede staat te brengen.

Of het nieuwe kabinet daar ook zo over denkt, valt te bezien. Sowieso hoort er bij de RIVM-cijfers een forse__disclaimer_._ Die gaan ervan uit dat alle provincies de stevige stikstofdoelen die Van der Wal ze heeft opgelegd daadwerkelijk halen. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) concludeerde eerder dit jaar al dat dat onrealistisch is.  Daar komt nog bij dat de nieuwe coalitie een streep heeft gehaald door de miljarden die het vorige kabinet gereserveerd had voor het stikstofbeleid van provincies. Dat maakt het aannemelijk dat in 2035 nog veel minder dan 40 procent van de natuurhectares geen stikstofoverschot meer zal kennen.

Meer over
Stikstof
Natuur

RD.nl in uw mailbox?

Ontvang onze wekelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Hebt u een taalfout gezien? Mail naar redactie@rd.nl

Home

Krant

Media

Puzzels

Meer