Een meerderheid van de volksvertegenwoordigers zag geen noodzaak voor nieuwe kernwapens en wees op het gevaar voor een nieuwe internationale nucleaire wapenwedloop. Sommige politieke analisten zagen deze stap als een parlementaire waarschuwing aan de regering-Bush de eigen nucleaire plannen in te perken in een tijdperk waarin Washington andere landen maant hun militaire nucleaire ambities op te geven. Het was voor velen dan ook een verrassing toen The New York Times eerder deze maand meldde dat een kleine groep Amerikaanse wetenschappers al uitgebreid werkt aan de modernisering van het Amerikaanse kernwapenarsenaal.

Het geld voor dit programma zat handig verstopt in de begroting en was blijkbaar aan de aandacht van de volksvertegenwoordiging ontsnapt. Overigens heeft de regering voor het begrotingsjaar 2006 (oktober 2005 t/m september 2006) opnieuw gevraagd om geld voor de ontwikkeling van eerdergenoemde kernbom waarmee men ondergrondse doelen kan bestoken. „Amerika waarschuwt landen zoals Noord-Korea en Iran in de scherpste bewoordingen voor het ontwikkelen van eigen kernwapens, terwijl wij zelf nieuwe wapens ontwikkelen. Dat is politiek niet erg geloofwaardig”, aldus politiek analist Jon Wolfsthal van de researchorganisatie Carnegie Endowment for International Peace.

De regering in Washington heeft nog niet gereageerd op de onthulling van The New York Times, maar president Bush’ Republikeinse partijgenoot David Hobson is positief. „Door een nieuwe generatie efficiëntere kernwapens te ontwerpen en te ontwikkelen, kunnen wij duizenden oude en overjarige exemplaren vernietigen. Daarmee gaan de onderhoudskosten drastisch omlaag”, aldus Hobson. Die onderhoudskosten bedragen ruim 6 miljard dollar per jaar. Dat is iets meer dan 1 procent van Washingtons defensiebudget, waarmee dit laatste argument volgens critici weinig gewicht in de schaal legt.

„Het gaat niet om de financiële kosten van deze modernisering, maar om de politieke en strategische kosten. Die zijn veel hoger”, meent directeur Daryl Kimball van de Arms Control Association (ACA), waarin groeperingen samenwerkt die aandringen op internationale kernontwapening. „De vijf zogenaamd erkende kernmogendheden (VS, Groot-Brittannië, Frankrijk, Rusland en China, red.) hebben een aantal jaren geleden beloofd hun kernarsenalen uiteindelijk helemaal te ontmantelen en te vernietigen. Het doel is een kernwapenvrije wereld. Dit programma van de regering slaat precies de omgekeerde richting in”, aldus Kimball.

De veroudering van het bestaande kernwapenarsenaal is een belangrijk argument voor het moderniseringsprogramma. Maar er zijn andere elementen. „Het Pentagon wil kernwapens met kleinere ladingen om eventuele materiële en menselijke schade te beperken. Dat klinkt mooi, maar het betekent in feite dat men de drempel voor het gebruik van dit soort ’lichtere’ kernwapens -vroeger ook wel tactische kernwapens genoemd- verlaagt”, aldus kernfysicus Roger Speed van de Stanford Universiteit (Californië).

Speed is oud-medewerker van een van de Amerikaanse centrale kerninstituten, het Lawrence Livermore National Laboratory (LLNL). Hij wijst erop dat als de drempel voor het gebruik van kernwapens verlaagd wordt, het risico toeneemt dat landen zoals Noord-Korea dreigen met of besluiten tot een preventieve kernaanval om een mogelijke nucleaire aanval op hun eigen land af te weren.

Een ander argument voor modernisering van het Amerikaanse kernwapenarsenaal betreft een generatieprobleem. De wetenschappers die het huidige Amerikaanse kernwapenarsenaal ontwierpen gaan binnen afzienbare tijd met pensioen. „Met iedere wetenschapper die vertrekt raken wij kennis kwijt. Die lacune is alleen maar op te vullen als jongere wetenschappers hun eigen generatie kernwapens ontwerpen”, meent de Republikeinse afgevaardigde Peter Pye.

Op zich is dat niet onjuist, volgens Speed, maar het blijft volgens hem niet bij ontwerpen alleen. „Het is onmogelijk een nieuwe generatie kernwapens te creëren zonder die te testen. Dat betekent het einde van het moratorium op kernproeven. Andere landen zullen namelijk volgen”, aldus Speed.

Staat de regering-Bush nog achter de belofte uiteindelijk het Amerikaanse kernwapenarsenaal volledig te vernietigen? Daryl Kimball betwijfelt dat. „Drie jaar geleden presenteerde de president de zogeheten National Security Strategy (Nationale Veiligheidsstrategie). Daarin wordt onomwonden gezegd dat Amerika moet streven naar een mondiale militaire hegemonie. Dit standpunt, gekoppeld aan het beginsel van preventieve oorlogvoering dat Bush introduceerde om zijn invasie in Irak te rechtvaardigen, promoveert Amerika tot de dominerende macht in de wereld. Een zich sterk en snel ontwikkelend land zoals China, dat economisch al meer grondstoffen verbruikt dan Amerika, zal dat op den duur nooit accepteren. Dat zal een militair tegenwicht willen vormen tegen de Amerikaanse invloed in Azië”, meent Kimball.

Hij wijst er verder op dat het aantal kernmachten zich gestaag uitbreidt: Israël, India en Pakistan, Noord-Korea (mogelijk), Iran (binnen afzienbare tijd), Zuid-Afrika (mogelijk), Saudi-Arabië (heeft plannen). „Kun je die ontwikkeling tegenhouden door zelf op te treden als nucleaire dompteur van de wereld die andere staten temt? Ik ben bang van niet. Overleg, internationale samenwerking en zelf het goede voorbeeld geven lijken betere methoden om de verspreiding van kernwapens tegen te gaan. Maar Washington heeft het verdrag tegen het houden van kernproeven (Comprehensive Test Ban Treaty, CTBT) niet eens geratificeerd. Dat is geen voorbeeld voor de rest van de wereld, zeker niet als je het eigen kernwapenarsenaal nu ook nog moderniseert”, besluit Kimball.