Terugkijken: Nationale Dodenherdenking verloopt rustig • Halsema: Laten we opstaan tegen antisemitisme
Op Dodenherdenking deze zaterdag worden de tijdens de Tweede Wereldoorlog omgekomen Nederlandse militairen en verzetsstrijders herdacht. Om 20.00 uur is er twee minuten stilte en op verschillende plaatsen in Nederland een herdenkingsbijeenkomst. De landelijke herdenking is bij het Nationaal Monument op de Dam in Amsterdam. Volg het laatste nieuws in dit liveblog.
Advertentie
Op de Dam in Amsterdam hangt zaterdag een gespannen sfeer. Gooien pro-Palestina-activisten roet in het eten? Het valt mee: Dodenherdenking verloopt relatief rustig. De twee minuten na 20.00 zijn daadwerkelijk stil.
Van vaders kant kwamen 22 familieleden tijdens de oorlog om in Auschwitz-Birkenau. Van moeders kant 24. Roma en Sinti kijken altijd achterom, omdat je hele familie zomaar kan verdwijnen, zei Lalla Weiss zaterdagavond in de Nieuwe Kerk in Amsterdam.
Zijn er dwingende regels over vlaggen voor burgers?
Voorafgaand aan de twee minuten stilte hield schrijver Dido Michielsen de jaarlijkse 4 mei-voordracht in De Nieuwe Kerk in Amsterdam. Zij riep in haar lezing op tot barmhartigheid en erbarmen. „Herdenkingen zijn de ogenblikken waarop oorlogen kunnen stoppen”, zo besloot ze haar toespraak. „Twee minuten barmhartigheid als begin, een zachte oefening voor dagelijks gebruik.”
De eerste krans op de Dam werd gelegd door koning Willem-Alexander en koningin Máxima. Daarna blies een militaire trompettist de Taptoe, waarna de twee minuten stilte volgden.
Iedereen die tijdens de Tweede Wereldoorlog via kamp Westerbork werd weggevoerd uit Nederland is zaterdagavond herdacht. De herdenking stond dit jaar in het teken van het laatste transport dat op 13 september precies 80 jaar geleden het kamp verliet.
Op het laatste transport zat een groep ‘onbekende kinderen’. Dat zijn kinderen die zonder ouders in Westerbork waren aangekomen en vaak alleen hun onderduiknaam wisten. Zij werden eerst naar concentratiekamp Bergen-Belsen vervoerd en vervolgens naar Theresienstadt. Daar werden de kinderen in mei 1945 door de Russen bevrijd.
Marita Simons-Deen (1942) zat als peuter op het laatste transport. Zij vertelde tijdens de herdenking haar verhaal. „Het is een wonder dat ik hier sta”, zei ze.
„Aan de eerste jaren van mijn leven heb ik geen herinnering. Ik hoor nog regelmatig feiten over mijzelf tijdens de oorlog, die ik niet kende”, vertelde ze. „Ik wist niet dat ik een oorlogsverleden had. Pas later viel mij van alles op. Dat we kort na de oorlog arm waren. Dat niemand ons hielp. Dat ik geen papa, oma’s en opa’s had.”
In 2012 werd Simons-Deen benaderd door Mieke Tillema die een biografie wilde schrijven over haar schoonmoeder Ida Simons. „Door het zoeken naar gegevens, werd mijn interesse gewekt. Ik wilde steeds meer weten.”
„De oorlog die ik eigenlijk niet bewust meegemaakt heb, kwam steeds dichterbij”. Hierna haalde ze de Russische inval in Oekraïne en de aanval van Hamas op Israël aan. „Voor wat er nu gaande is, heb ik geen woorden en ik hoop dat er snel een vrede kan komen. Maar wat ik het ergste vind, is dat de Joden over de hele wereld schuldig worden bevonden aan wat er in Israël gebeurt.”
„Misschien lijkt uit mijn verhaal dat ik ongeschonden uit de oorlog ben gekomen. Enerzijds wel, anderzijds niet. Geen ouderliefde krijgen in je eerste levensjaren, geeft problemen voor alle kinderen. Alles overdenkende merk ik steeds meer dat ik moeite heb met hechten en met emoties, waardoor ik soms te direct overkom”, besloot zij haar verhaal.
De herdenking begon met een stille tocht. Ook werden er kransen en bloemen gelegd.
De linkse activist Frank van der Linde heeft zich samen met een aantal anderen in een stil protest op de Dam omgedraaid tijdens de kranslegging van PVV’er en Tweede Kamervoorzitter Martin Bosma. Op beelden van een ANP-persfotograaf is te zien dat van der Linde Bosma de rug toedraait als hij een krans legt.
Van der Linde had zijn actie vooraf aangekondigd en werd toegelaten op de Dam, liet hij aan persbureau ANP weten. De Amsterdamse burgemeester Femke Halsema zei eerder deze week bij Nieuwsuur dat het stille protest van Van der Linde niet te voorkomen is en dat er niets aan te doen is. „Ik hoop dat de activist de waardigheid van het moment en ritueel zal respecteren”, zei Halsema erover.
Femke Halsema, burgemeester van Amsterdam, roept in haar toespraak burgers op tegen antisemitisme op te staan. “Ook al kunnen er soms meningsverschillen zijn.”
Ze vertelt over verpleegster Cohen, die tijdens de Tweede Wereldoorlog het leven van honderden Joodse kinderen redde.
Toch ging de verpleegster niet prat op haar succes. Haar greep vooral het feit aan dat het merendeel van de Joodse kinderen niet gered werd. Tot haar dood heeft ze daarover verdriet gehad, aldus Halsema.
Advertentie
Uit de laatste brieven spreekt wanhoop over zijn geestelijke staat.
Tijdens de Nationale Herdenking worden in Nederland de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog in Europa en in Zuidoost-Azie herdacht, en de slachtoffers van oorlogssituaties en vredesoperaties nadien, waarbij Nederland betrokken was.
beeld ANP, Remko de Waal
beeld ANP
beeld ANP
beeld ANP
beeld ANP, Freek van den Bergh
beeld ANP, Freek van den BerghDe Nationale Herdenking op de Dam in Amsterdam is zonder incident verlopen. Tijdens de twee minuten stilte om 20.00 uur was het op en rond de Dam ook stil. Er waren bij de herdenking naar schatting van het Comité 4 en 5 mei ongeveer 4000 mensen aanwezig.
Bezoekers moesten zich vooraf aanmelden en er zijn 10.000 mensen welkom. Eerdere jaren waren er zo’n 20.000 mensen op de Dam.
Kort voor de Nationale Herdenking in Amsterdam is een demonstrant weggevoerd en aangehouden toen hij een spandoek wilde ontvouwen, meldt de politie. Op de Dam was, net als vorig jaar tijdens de dodenherdenking, een groepje demonstranten aanwezig dat aandacht vroeg voor de politieke situatie in Oeganda. De overgebleven betogers bleven stil tijdens de twee minuten stilte om 20.00 uur.
De demonstranten zijn boos dat „de genocide in Gaza veel aandacht krijgt, dat in tegenstelling tot de Oegandese genocides”. Het legt volgens de betogers „de hypocrisie van het Westen” bloot. „Net als de ongewapende burgers van Gaza worden de Oegandezen geconfronteerd met wapens die door het Westen worden geleverd. Het neokoloniale beleid dat een heel continent verarmt en leidt tot stille genocides noemen we afrocide”, stellen zij.
Bij de Nationale Herdenking op de Dam zijn zaterdagavond 4000 mensen aanwezig, meldt het Comité 4 en 5 mei een kwartier voor het begin van de dodenherdenking. Dat is inclusief de genodigden die voorafgaand in de Nieuwe Kerk aanwezig waren.
Er waren op de Dam maximaal 10.000 toeschouwers welkom. In eerdere jaren was dat aantal twee keer zo hoog.
Schrijver Dido Michielsen heeft in haar 4 mei-voordracht opgeroepen tot barmhartigheid en erbarmen. In De Nieuwe Kerk in Amsterdam sprak ze aan de hand van onder meer de levensloop van haar vader de hoop uit dat huidige generaties niet langer het lijden van hun ouders met zich meedragen. „Nu recente conflicten nieuwe generaties vol haat en vijandschap kweken, lijkt het 84 jaar na mei 1940 tijd om oude oorlogen te beëindigen en de trauma’s niet langer door te geven”, aldus Michielsen.
De vader van de auteur, van Nederlandse en Indonesische afkomst, vocht voor het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL) en zat in de Tweede Wereldoorlog als krijgsgevangene in een Japans interneringskamp. „Was mijn vader een held, een slachtoffer of een dader?” vroeg Michielsen zich in haar voordracht af. „Twee minuten lang kan ik hem gemakkelijk als slachtoffer van de Japanse bezetter beschouwen. Maar hoe zit het met de jaren daarna, gezien het structurele geweld van de Nederlandse militairen tijdens de Onafhankelijkheidsoorlog?”
Michielsen worstelt naar eigen zeggen met vragen en spookbeelden, maar volgens haar is elke oorlog verloren als de spoken te lang in leven worden gelaten. Het niet langer doorgeven van trauma’s vergt volgens haar bereidwilligheid en erbarmen, zowel voor de dodelijke slachtoffers van opeenvolgende oorlogen alsook voor bijvoorbeeld de „Japanse zonen die de oorlog in waren gestuurd”, zo sprak ze in De Nieuwe Kerk.
De auteur zei iedereen te herdenken die verloren ging en iedereen die groot verlies heeft gekend. „Herdenkingen zijn de ogenblikken waarop oorlogen kunnen stoppen. Twee minuten barmhartigheid als begin, een zachte oefening voor dagelijks gebruik”, zo besloot ze de voordracht, die een vast onderdeel is van de Nationale Herdenking op 4 mei.
Tijdens de plechtigheid waren er ook korte getuigenissen van onder anderen Ambassadeur van de Vrijheid Claude en een vertegenwoordiger van de Roma- en Sintigemeenschap. Bij de bijeenkomst in De Nieuwe Kerk waren onder anderen koning Willem-Alexander, koningin Máxima, demissionair premier Mark Rutte en de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema aanwezig.
De politie van Amsterdam heeft zaterdag een 41-jarige man gearresteerd die op sociale media opruiende berichten plaatste over de Nationale Herdenking op de Dam. Deze verdachte werd rond 18.00 uur nog verhoord en een politiewoordvoerder kon niet zeggen of hij zaterdagavond nog wordt vrijgelaten.
Het is de enige aanhouding die de politie Amsterdam heeft verricht in de aanloop naar de dodenherdenking. Over de identiteit van de persoon kan de woordvoerder niets zeggen. Volgens De Telegraaf gaat het om Rachid El Ghazaoui, beter bekend als rapper Appa. Hij uitte zich op Instagram vaak solidair met de Palestijnen in Gaza. „Er is geen perfecter moment om de schreeuw van de genocide in Gaza te laten horen dan 4 mei tijdens de dodenherdenking”, zou hij volgens De Telegraaf op Instagram hebben gezegd.
Op de Dam gelden zaterdagavond strenge maatregelen om verstoringen te voorkomen.
beeld RD
beeld RD
beeld RDMensen moeten vooraf een ticket reserveren. Dinsdag eind van de middag waren alle tickets al weg.
Een vrouwelijke agent scant de tickets. Ze stuurt een paar mensen weg die geen ticket voor ingang Rokin hebben.
Iets na zessen staat het terrein al voor een groot deel vol mensen. Zij moeten nog zeker een uur geduld hebben voordat de plechtigheid begint.
„De maatregelen die vandaag in Amsterdam genomen worden, laten zien dat de dreiging van een verstoring van de nationale herdenking realistisch is."
Het KNMI waarschuwt in het zuiden en zuidwesten van het land voor overlast door onweer, hagel en hevige regenbuien. Er is voor de rest van zaterdag code geel afgegeven voor de provincies Zeeland, Zuid-Holland en Brabant.
Zaterdag is er plaatselijk kans op onweers- of hagelbuien. Er is een kleine kans op hinder voor buitenactiviteiten. Volgens het KNMI onweert het af en toe, niet overal en ook niet de hele tijd. De hagelstenen hebben een grootte van ongeveer 1 cm.
Engelandvaarders vochten in de Tweede Wereldoorlog voor de toekomst van Europa, Oekraïense militairen doen op dit moment hetzelfde, zei demissionair minister Kajsa Ollongren (Defensie) tijdens een speech bij de dodenherdenking van de Koninklijke Luchtmacht in Soesterberg.
„Ze vechten voor vrijheid tegen een land dat 28 keer zo groot is”, aldus de bewindsvrouw. „Militairen, maar ook leraren, advocaten en boswachters. Gewone mensen in buitengewone omstandigheden. Vechtend voor hun vrijheid. En voor de toekomst van Europa, voor Nederland.”
Volgens de minister komt Oekraïne zonder internationale steun „in ademnood” en komt de „benauwende bezetting” van Rusland dichterbij. En Rusland zal niet stoppen als het wint in Oekraïne, aldus Ollongren. Aan het front zit Oekraïne in de verdrukking door een tekort aan munitie.
Sinds het begin van de oorlog ruim twee jaar geleden heeft Nederland al voor meer dan 3 miljard euro aan militaire steun aan Oekraïne gegeven. „Ik ben trots op het werk van militairen en burgermedewerkers van Defensie die zich inzetten voor de vrijheidsstrijd van Oekraïners”, zei Ollongren.
Naar schatting hebben zo’n 75 mensen bij de Joodse begraafplaats in het Friese buurtschap Tacozijl de jaarlijkse dodenherdenking bijgewoond. Normaal gesproken komen op die herdenking ongeveer vijftien mensen af, maar een oproep van de Friese commissaris van de Koning Arno Brok om de Joodse gemeenschap te steunen leidde tot meer belangstelling. Brok was zelf ook aanwezig bij de herdenking en legde een krans.
Na afloop liet Brok weten dat de herdenking emotioneel en intiem was. Hij vroeg tijdens de bijeenkomst aandacht voor de toename van het aantal meldingen van antisemitisme en discriminatie in de samenleving. „In Friesland, in onze huizen en in onze harten is geen plaats voor antisemitisme. De kern van een democratie bestaat juist uit het beschermen van minderheden”, zo sprak hij. „We kunnen onze ogen er niet langer voor sluiten. Met de andere kant opkijken verdwijnt het probleem niet. Als gemeenschap moeten wij in de spiegel kijken. Het begint bij onszelf, als individu, bij u en bij mij.”
Vorige week kondigde Brok al aan dat hij bij de dodenherdenking op de Joodse begraafplaats in Tacozijl zou zijn, omdat hij zich zorgen maakt om Jodenhaat in Nederland. Hij riep toen ook de Friese Statenleden op om naar de herdenking te komen. Zij hebben daaraan gehoor gegeven, zegt Brok zaterdag. „Bijna van iedere fractie was er wel iemand, van sommige fracties zelfs meerdere mensen.”
Het gezelschap dat bij de herdenking was, was volgens Brok heel pluriform. „Iedereen had een eigen reden om te komen. Er waren ook veel mensen die er nog nooit eerder geweest waren.”
Op de Joodse begraafplaats, die iets ten westen van Lemmer ligt, staat een monument ter nagedachtenis aan drie Joodse inwoners van die Friese plaats die in de Tweede Wereldoorlog in Auschwitz zijn omgekomen. Uit respect voor de sabbat, de joodse rustdag, was de herdenking zaterdag niet op de begraafplaats zelf maar net buiten het terrein.
Als de laatste nazi is berecht, zal Efraim Zuroff niet rusten. De directeur van het Wiesenthal Centrum in Jeruzalem doet er alles aan om de herinnering aan de Holocaust levend te houden. „Mijn doel was en is nog altijd gerechtigheid; oorlogsmisdadigers die nog leven voor het gerecht brengen.”
De Dam wordt afgesloten Dodenherdenking. Door de kans op spontane protestacties of verstoringen zijn er dit jaar maximaal 10.000 mensen welkom op de Dam, terwijl dit er normaal naar schatting 20.000 zijn.
beeld ANP, Remko de Waal
beeld ANP, Remko de Waal
beeld ANP, Remko de Waal
beeld ANP, Remko de Waal
beeld ANP, Remko de Waal
beeld ANP, Remko de Waal
beeld ANP, Remko de Waal
beeld ANP, Remko de Waal
Kinderen leggen gerbera’s op graven op het Nationaal Ereveld Loenen. beeld ANP, Remko de Waal
Nationaal Ereveld Loenen. beeld ANP, Remko de Waal
Nationaal Ereveld Loenen. beeld ANP, Remko de WaalTijdens de herdenking kwamen ook nabestaanden van verzetsstrijders Karel van Berckel en Anda Kerkhoven aan het woord. Gershwin Bonevacia droeg een gedicht voor en zangeres Giovanca zong onder begeleiding van het Britten Jeugd Strijkorkest een lied. Ook werd er een minuut stilte gehouden en zijn er kransen gelegd.
Door de kans op protestacties en verstoringen en de maatregelen die bij de Nationale Herdenking op de Dam in Amsterdam zijn genomen, golden in Loenen ook extra veiligheidsmaatregelen. Om wat voor maatregelen het ging, wilde de organisatie niet zeggen.
Op de Dam in Amsterdam, maar ook elders in het land, is zaterdagavond grote kans op regen. Weeronline heeft de buiensituatie rond 20.00 uur in kaart gebracht en meldt dat de hevigste buien in Noord-Holland, Flevoland, Utrecht en Gelderland plaatsvinden.
Tijdens de dodenherdenking zal de temperatuur op de Dam rond de 11 graden liggen en staat er weinig wind. In het zuidelijke deel van het land is halverwege de middag grote kans op pittige buien die met onweer en hagel kunnen samengaan, volgens Weeronline.
Voor Overijssel, Drenthe, Friesland, Groningen en de Waddeneilanden is het weerbeeld rond de dodenherdenking positiever. In die provincies blijft het op de meeste plaatsen droog en worden temperaturen tussen de 13 en 15 graden verwacht.
De Nationale Dodenherdenking, deze zaterdag op de Dam in Amsterdam, zal anders zijn dan andere jaren. Omdat er kans is op verstoringen, zijn er ingrijpende maatregelen genomen om de herdenking De Nationale Dodenherdenking op de Dam in Amsterdam dreigt te worden gekaapt voor politieke doeleinden. Het demonstratierecht houdt niet in dat activisten hun eigen wetten mogen bepalen. te kunnen laten verlopen. Het aantal mensen dat bij de plechtigheid wordt toegelaten, is gehalveerd, belangstellenden moesten zich vooraf aanmelden en aanwezigen op de Dam worden gefouilleerd op het bezit van vlaggen, borden of geluidversterkende apparatuur.
In de Tweede Kamer heeft voorzitter Martin Bosma de oorlogsslachtoffers van de Tweede Wereldoorlog herdacht. Hij bracht in zijn toespraak een hommage aan de helden van de oorlog.
beeld ANP, Lex van Lieshout
beeld ANP, Lex van Lieshout
Luitenant-generaal der mariniers Frank van Sprang. beeld ANP, Lex van Lieshout
De erelijst van gevallenen in de Statenpassage van de Tweede Kamer. De Erelijst van Gevallenen omvat bijna 18.000 namen van militairen en verzetsmensen die in de oorlog zijn omgekomen. beeld ANP, Lex van Lieshout
beeld ANP, Lex van Lieshout„Een eerbetoon aan al die dappere strijders aan wie wij mede te danken hebben dat wij nu in een vrij en veilig land wonen. Vrij van oorlog, geweld en onderdrukking”, aldus Bosma die sinds eind vorig jaar voorzitter is.
De herdenking vindt elk jaar plaats bij de Erelijst van de Gevallenen in de hal van de Tweede Kamer. In het boek staan de bijna 18.000 namen van militairen en verzetsmensen die in de oorlog zijn omgekomen.
„18.000 namen. Met veel eerbied met de hand geschreven. Elke naam kent een eigen verhaal. Het is aan ons - aan u en mij - om die verhalen levend te houden”, zei Bosma. Zijn eigen familie herdenkt ome Simon die in de Erelijst staat. „Hij is op zee gebleven.”
Bij de ceremonie waren onder anderen demissionair premier Mark Rutte en staatssecretaris Maarten van Ooijen (VWS) aanwezig. Zij legden namens de Rijksministerraad een krans bij de Erelijst van de Gevallenen.
Dit jaar hebben zich 410 organisatoren gemeld voor de zogeheten ‘digitale herdenkingskaart’, laat een woordvoerder van het Nationaal Comité 4 en 5 mei weten. Via deze online kaart kunnen mensen direct zien waar in Nederland herdenkingen plaatsvinden.
De kaart is te vinden via de website van het comité. Daarop is te zien waar en wanneer lokale herdenkingen plaatsvinden. Vorig jaar hadden zich 408 organisaties aangemeld voor een lokale herdenking.
In heel Nederland zijn zaterdag bijeenkomsten en plechtigheden in verband met dodenherdenking. Om 20.00 uur is het in het hele land twee minuten stil.
Wie dit jaar naar de Dodenherdenking op de Dam wil, heeft een kaartje nodig.
Voor het eerst in de geschiedenis moeten mensen die de Dodenherdenking op de Dam in Amsterdam willen bijwonen online een ticket reserveren. Vanwege veiligheidsmaatregelen is er namelijk plek voor ‘slechts’ 10.000 mensen. Normaal zijn er zo’n 20.000 aanwezigen. „Daar hebben wij niet voor gekozen”, zegt Wim van de Donk, voorzitter van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. „Ik denk dat de drempel hoog is om tijdens die twee minuten stilte iets te doen. Maar daar denken de veiligheidsmensen anders over.”
De Nationale Kinderherdenking in Madurodam in Den Haag telt zaterdag een recordaantal deelnemers. Er hebben zich volgens de organisatie 7000 mensen aangemeld om de herdenking te volgen. Onder hen zijn 5000 kinderen. Vorig jaar waren er 6000 mensen.
Volgens de organisatie laat de negende editie van het evenement „kinderen op hun eigen manier herdenken en stilstaan bij vrijheid”. Het hele programma is daarom samengesteld voor en door kinderen.
Directeur Dorien Korsten van de stichting Nationale Kinderherdenking denkt dat de grotere belangstelling van kinderen mede komt door de steeds jongere leeftijd waarop kinderen met sociale media te maken krijgen. „Op hun telefoon krijgen ze ook beelden te zien van hedendaagse oorlogen, bijvoorbeeld in Oekraïne en Gaza. Beelden net zo verschrikkelijk als oorlogen in de afgelopen decennia, maar dan nu in hun realiteit”, zegt ze.
De herdenking wordt gepresenteerd door de 12-jarige Luna. Zij deed in 2022 mee aan het Junior Songfestival. Kinderen vertellen tijdens het evenement hun persoonlijke verhaal over de gevolgen van oorlog. Zo vertelt de 13-jarige Freek het familieverhaal van zijn overgrootmoeder Tillie, die in december 1942 samen met haar ouders en zussen moest onderduiken. Nazar van 11 uit Oekraïne vertelt over zijn ervaringen met oorlog. Verder is er veel muziek tijdens de herdenking.
De 11-jarige Johan blaast kort voor 20.00 uur de zogeheten taptoe. Daarna volgen twee minuten stilte, gevolgd door een stille tocht en een kranslegging.
De herdenking is live te volgen via onder meer Omroep West en nationalekinderherdenking.nl.
Alle Joden moesten worden uitgeroeid. In hoeverre de nazi’s in die opzet slaagden, verschilde echter sterk per land. Finland telde zeven slachtoffers, Polen 3 miljoen.
De oorlog in Israël werpt zijn schaduw over de Dodenherdenking in Nederland. Op de Dam in Amsterdam staan zaterdag minder mensen dan anders. Ook andere gemeenten hebben extra maatregelen getroffen.
Geen enkel slachtoffer mag worden vergeten. Daarom leggen kinderen een gerbera op elk graf van Nationaal Ereveld Loenen. In de stromende regen.
In meerdere plaatsen worden asielzoekers en Oekraïense vluchtelingen betrokken bij de dodenherdenkingen zaterdag. Ze dragen gedichten voor, zingen liederen of leggen kransen.
Bij de herdenking in de Grote Kerk in Den Haag spelen het Oeral Kozakkenkoor en de Oekraïense folkloristische groep Uzory. In Hattem maakt Nataliia Slobodianiuk muziek bij de herdenking. Ze bespeelt de bandura, een Oekraïense harp. In Gorinchem is een herdenkingsconcert van de Oekraïense pianiste Muza Valiaddinzade. In Hengelo zijn er gedichten van de Oekraïense dichteres Nina Bezkorovaina.
In Hilvarenbeek houden kinderen uit Oekraïne een toespraak bij de herdenking. In Bunschoten leggen gevluchte kinderen uit Oekraïne bloemen, samen met de kinderburgemeester en leerlingen van een basisschool. Ook in het Limburgse Beekdaelen leggen Oekraïense vluchtelingen bloemen.
In Maassluis leggen vluchtelingen uit Syrië, Jemen en Oekraïne, die in de plaats zijn ondergebracht, na de twee minuten stilte een bloemstuk bij het oorlogsmonument. In het Brabantse Veldhoven houdt Umijt Hallijijev een toespraak over veiligheid. De gemeente meldt niet waar hij vandaan komt en omschrijft hem als „een Nederlander met een vluchtelingenachtergrond”.
Niet roken, geen alcohol en flink blijven bewegen. Verder valt er weinig van te zeggen. Oud worden doe je niet, het overkomt je, aldus Jaap Vos (95). Hij verzorgde tot voor kort nog rondleidingen in Kamp Amersfoort. Nu verricht hij er hand- en spandiensten. „Van de hele club vrijwilligers is er niemand meer die de oorlog bewust meemaakte.”
„Wie de ogen sluit voor het verleden, is blind voor de toekomst.” Met grote, oranje letters staat het in het boek dat deze zaterdag in Zeist wordt gepresenteerd: een overzicht van alle oorlogsherdenkingen in deze plaats sinds 1945.
Advertentie