Zo’n verplichting zou er volgens de economen van de centrale bank moeten komen voor iedereen die een huis koopt met een matig energielabel, zoals E, F of G. De achterliggende gedachte: die groep mensen moet worden gedwongen om mee te werken aan het terugdringen van het energiegebruik in ons land.

In die bewoordingen wordt het voorstel van DNB natuurlijk niet gepresenteerd, maar wat de bank wil, komt er wel op neer. En daarmee pleit DNB voor een verregaand ingrijpen in de vrijheden van huizenbezitters.

Vrijheden die toch al onder druk staan. Wie een eigen woning wil bemachtigen, heeft immers te maken met allerlei regels. En wie er geld voor moet lenen –en dat is van toepassing voor verreweg de meeste potentiële huizenkopers– heeft nog meer hordes te nemen. De vraag rijst: mag de overheid zich zo ingrijpend bemoeien met de eigendommen van burgers?

Natuurlijk kan een woningbezitter niet alles met een huis doen wat hij of zij wil. Als iemand tien schoorstenen op een rijtjeshuis wil plaatsen, stuit dat terecht op bezwaren. Maar verplicht stellen dat een burger vele duizenden euro’s moet investeren in duurzaamheid, gaat heel ver.

”My home is my castle,” zeggen de Engelsen, maar in Nederland geldt zo langzamerhand: mijn huis is deels van de overheid, die ook achter de voordeur invloed wil uitoefenen.

En die inperking van de vrijheid van woningeigenaren is niet het enige bezwaar dat aan het voorstel van de nationale bank kleeft. Mocht de regering de ideeën van DNB overnemen, dan kan dat leiden tot een verdere tweedeling in de samenleving.

Veel mensen die op zoek zijn naar een woning lopen immers aan tegen het geringe aanbod én de torenhoge huizenprijzen. Het benodigde geld lenen is nu al vaak lastig; als daarbovenop nog vele duizenden euro’s voor verduurzaming nodig zijn, wordt het kopen van een eigen ‘kasteel’ voor de burger die niet heel veel te besteden heeft zo stilaan een onbereikbaar ideaal.

Het is wel zo dat DNB dat probleem deels onderkent. Om die reden stelt de bank dat huizenkopers voldoende tijd moeten krijgen om de benodigde investeringen te doen. Maar uitstel is geen afstel: uiteindelijk worden deze mensen toch geconfronteerd met hoge kosten.

Het is waar: door geld te steken in verduurzaming, worden woningen meer waard, en dalen de kosten van energiegebruik. Maar dan moeten burgers wel in staat zijn om überhaupt een huis te kopen.

Er is nog een derde reden om kritisch te zijn over verplichte verduurzaming. Daarbij gaat het onder meer om de installatie van zonnepanelen. De mensen die deze kunnen betalen, schaffen ze toch al massaal aan, simpelweg omdat dat rendabel voor ze is. Dat leidt ertoe dat er inmiddels zo veel stroom wordt geproduceerd dat het stroomnet die vaak niet of nauwelijks aankan.

Alles wat te maken heeft met de verduurzaming van huizen en ook kantoren en bedrijven, zou om die reden veel meer in samenhang moeten worden gezien. Als we willen dat er meer duurzame energie wordt opgewekt, moet er tegelijk keihard worden gewerkt aan het verbeteren van de energienetwerken, anders spannen we in Nederland het paard achter de wagen.