Na het urenlange mestdebat van donderdag wilde NSC-Kamerlid Harm Holman nog iets kwijt: dat hij trots was op de landbouwcommissie van de Kamer omdat die „in behoorlijke mate” eensgezind het probleem serieus neemt en de minister de opdracht geeft „keihard aan het werk te gaan”.

De positieve recensie van het debat verhulde dat de formerende partijen –PVV, VVD, NSC en BBB– diep verdeeld zijn. Een X-bericht van de Europese BBB-lijsttrekker Sander Smit onderstreepte dat nog eens. „Schaamteloos, absurd, ongefundeerd”, reageerde hij op een nieuwsbericht waarin stond dat Adema steun kreeg voor het uitkopen van boeren en het snijden in de veestapel. „Feitenvrij worden hier onomkeerbare stappen van de krimpagenda van de oude coalitiepartijen doorgezet”, aldus Smit. „Meerderheid Tweede Kamer kijkt toe.”

Onontkoombaar

De huidige mestcrisis kan op grofweg twee manieren worden bestreden: zorgen dat er minder mest wordt geproduceerd, of zorgen dat boeren meer mest kwijt kunnen. Een Kamermeerderheid ziet een verdere inkrimping van de veestapel, met als gevolg minder mest, als onontkoombaar. In elk geval GL-PvdA, VVD, NSC, D66, CDA en CU steunen de inzet van Adema. De bewindsman stuurde eerder deze maand een reeks voorstellen naar de Kamer die onherroepelijk zullen leiden tot een verdere krimp van het aantal dieren. Deze week kwamen ook enkele boerenorganisaties met een voorstel. Adema gaat met hen om tafel en gebruikt de komende weken om een definitieve lijst maatregelen op te stellen.

BBB lijkt echter wél te geloven dat de mestcrisis kan worden opgelost met andere maatregelen dan inkrimping van de veestapel – afgezien van de krimp die er ook zonder extra maatregelen al is. Wat BBB betreft hoeft daar „geen schepje bovenop”, zei Kamerlid Cor Pierik.

Opslagtanks

De partij van Caroline van der Plas kwam donderdag met een eigen reeks voorstellen, zowel voor de korte als voor de lange termijn. Het gaat om onder meer gedoogbeleid, het onderzoeken van de optie om mest op te slaan in opslagtanks in havengebieden en het inzetten op innovaties.

Ook een nieuwe gang naar Brussel is onderdeel van het BBB-plan. De partij vindt dat Nederland een nieuwe mestderogatie, waarmee boeren meer mest over hun land mogen uitrijden, moet krijgen. De huidige crisis heeft alles te maken met het verlies van die uitzondering. Nederland kreeg in 2022 te horen dat de derogatie tot 2026 wordt afgebouwd. Om van dat afbouwpad gebruik te maken, moest Nederland bovendien beperkende maatregelen invoeren.

Adema deed in het debat „een hartstochtelijke oproep aan de hele Kamer om nu te kiezen voor het nemen van verantwoordelijkheid om deze catastrofe af te wenden”. De minister maakte nogmaals duidelijk dat een nieuwe derogatie er in elk geval voorlopig niet inzit. Adema heeft in Brussel het maatregelenpakket van het kabinet besproken en daarbij –nogmaals– gevraagd om een vorm van derogatie. „Keer op keer kreeg ik het deksel op de neus”, aldus de minister. „Mijn harde conclusie is dat een nieuwe derogatie, in welke vorm dan ook, Nederland nu niet gegeven is.” Pas als er daadwerkelijk een pakket maatregelen is ingevoerd, ziet hij weer een mogelijkheid om met de Europese Commissie om tafel te gaan. „Is er dan een kans op derogatie? Ik weet het niet.”