De lezer maakt kennis met hoofdpersoon Ylva op een verlaten Noors treinstation, midden in de nacht. Samen met haar collega Lehla maakt Ylva treinwagons schoon. Terwijl ze de groene stoelzittingen met een doekje afneemt, kan ze de woorden ineens niet langer voor zich houden. „Ik heb een kind. Hij is nu negen”, vertelt ze aan haar collega, die een vriendin is geworden. Lehla blijft als versteend staan. „Waar is hij dan?” Ja, waar is het kind? Waarom woont het jongetje niet bij Ylva thuis? Waarom woont ze alleen in een appartement, werkt ze ’s nachts, slaapt ze overdag en kiest ze ervoor om met bijna niemand contact te hebben? Ze is een toeschouwer van haar eigen leven. Tot die ene zin eruit komt. Het is het begin van een reis op zoek naar antwoorden, een confrontatie met wat er is gebeurd in haar verleden. „Ik heb alles in stukken geknipt en die stukken weten niets van elkaar, ze kennen elkaars bestaan niet en nu ben ik zo idioot geweest om ze met elkaar te verenigen”, zegt ze. „Nu probeer ik het meisje dat ik was zomaar naar het nu te brengen, naar het leven dat ik ineens niet meer verdien.”

Bergen

De schrijfster knipt het leven van Ylva op in twee tijdsperspectieven. In het verleden, 2012, maken we kennis met de 21-jarige Ylva. Haar moeder is net overleden en ze blijft alleen achter in het grote huis. Om te vluchten voor de leegte en de eenzaamheid stapt ze op de bus naar het Noorse platteland. Daar komt ze terecht op de boerderij van Jakob, een man van weinig woorden die zijn leven leeft op het ritme van het land en de seizoenen. Jakob en Ylva vinden elkaar in hun stilte en krijgen uiteindelijk samen een kind, een jongetje. Magnus is echter een huilbaby; hij krijst uren achter elkaar ontroostbaar door. Langzaam wordt duidelijk wat zich verder afspeelde op de afgelegen boerderij.

In de hoofdstukken uit het heden, 2022, neemt Ylva vakantiedagen op en vertrekt ze naar de bergen. Terwijl ze dagenlang door het ruige landschap loopt, probeert ze haar verleden onder ogen te zien. Met de hulp van een jongetje dat met haar meeloopt. Als lezer ontdek je gaandeweg dat het jongetje fictief is; eerst is er een vermoeden, dan laat Ylva er zelf langzaam een woordje over los. Dat is mooi uitgewerkt.

Lees ook

Schrijfster Janke Reitsma zoekt naar de wereld achter de feiten

Nuance

Het verhaal leest gemakkelijk weg, al is de thematiek gerust zwaar te noemen. Ylva gaat als personage meteen voor je leven; haar gedachten benauwen en je wilt weten wat er met haar is gebeurd. Reitsma geeft het verhaal hier en daar de nodige lucht door de natuur een prominente rol te geven. Dat deed ze ook al in haar debuut, dat zich op de Wadden afspeelt. Door de beschrijvingen van de wind, het zand en het water voelt het bijna of je zelf op het strand van een Waddeneiland staat.

In ”Alles wordt lichter” word je als lezer getransporteerd naar Noorwegen, waar de hele roman zich afspeelt. Je ziet de blauwgrijze lagen van een berglandschap bijna voor je, met alle ruimte voor de lucht en de besneeuwde bergtoppen in de verte. Ook in de verhaallijn op de boerderij krijgt de natuur alle ruimte, met beschrijvingen van weiden, schapen en de kruidige geur van naaldbossen. Opgeschreven met pareltjes van zinnen als: „Buiten ligt de nacht als een pauze over het land.”

De schrijfster is in het dagelijks leven ook orthopedagoog, een beroep dat ze koos vanwege haar fascinatie voor het gedrag van mensen. In haar werk kreeg ze soms te maken met probleemgezinnen, waardoor ze zich goed kan verplaatsen in de leefwereld van iemand met psychische problemen. Ylva heeft keuzes gemaakt, waar ze mee moet leren leven. Reitsma brengt haar schuldgevoel mooi onder woorden zonder pasklare oplossingen te geven.  Ze kiest bewust voor die aanpak, zo zei ze in 2021 in een interview met het Reformatorisch Dagblad. „We hebben allemaal de neiging om snel te oordelen op basis van een paar zwart-witfeiten die we lezen, maar achter die feiten zit een wereld aan grijs. De nuance is vaak veel interessanter. Ik laat het verhaal zien en de lezer mag er een oordeel over geven. Dat maakt literatuur in mijn optiek ook beter. Je hoeft niet overal een antwoord op te geven.”

Geloof

”Alles wordt lichter” is uitgegeven door de vanouds christelijke uitgeverij Mozaïek en wordt door verschillende boekhandels gecategoriseerd onder de christelijke romans. Toch noemt Reitsma zichzelf niet expliciet gelovig, al is ze wel met het geloof opgegroeid en speelt het naar eigen zeggen nog steeds een rol in haar leven. In de roman komt dat niet echt naar voren, al wordt de Naam van God wel twee keer onnodig gebruikt. Er wordt hier en daar zijdelings verwezen naar het bestaan van een God en de hel wordt een keer genoemd. Ylva zegt er wel meteen bij dat ze daar niet echt in gelooft. Verder maakt ze een aantal keuzes waar de christelijke lezer zich misschien wat lastig in kan verplaatsen.

Maar wat na het lezen van de roman vooral blijft hangen is de gave waarmee de schrijfster moeilijke thema’s onder woorden kan brengen. Ze durft pijnlijke vragen te stellen over schuld en het moederschap, waardoor je als lezer gaat nadenken over wat je zelf in die situatie zou doen. Met een hoopvol einde, waardoor de toekomst voor Ylva misschien wel wat lichter wordt.

Alles wordt lichter, Janke Reitsma; uitg. Mozaïek; 272 blz.; € 23,99