Het is voor het eerst dat de Europese Commissie de nieuwe regels van de zogeheten Wet op de Digitale Markten (DMA) in stelling brengt. Die wet is nu een paar weken helemaal van kracht. De regels moeten de macht van zogenoemde ‘poortwachters’, techbedrijven met platforms waarop gebruikers zo aangewezen zijn dat ze feitelijk bepalen tot welke diensten en producten gebruikers toegang hebben, aan banden leggen.

Verantwoordelijk Eurocommissaris Margrethe Vestager sluit niet uit dat de commissie ook naar andere ‘poortwachters’ een officieel onderzoek instelt. De commissie gaat bijvoorbeeld ook na of Amazon op zijn marktplaats bepaalde producten of diensten misschien oneerlijk bevoor- of benadeelt.

De commissie verdenkt Google ervan eigen diensten voorrang te geven in zijn zoekmachine. Ook zou het bedrijf ondernemers die Googles app-magazijn Google Play gebruiken om hun diensten aan te bieden, hinderen om potentiële klanten te wijzen op andere manieren om klant te worden. Om een goedkoper abonnement te nemen buiten Google Play om, bijvoorbeeld.

Apple doet iets soortgelijks met zijn App Store, denkt de commissie. Dat bedrijf zou het gebruikers ook niet gemakkelijk genoeg maken om op een Apple-apparaat voor een browser of andere software te kiezen dan die van Apple.

Meta schendt de voorschriften mogelijk door gebruikers van Facebook en Instagram tot een keuze te dwingen tussen betalen en het delen van gegevens. Dat is soms te zwart-wit, denk de commissie, waardoor gebruikers geen échte keus hebben. Zij heeft ook de betaling die Apple vraagt bij het gebruik van andere downloadwinkels in het vizier, maar gaat nog niet tot een officieel onderzoek over.

Het is de bedoeling de vijf officiële onderzoeken binnen een jaar af te ronden. Dan horen de bedrijven wat ze precies moeten veranderen en of en hoe ze worden bestraft. Als ze inderdaad de regels hebben overtreden, kunnen ze hoge boetes krijgen. Die kunnen oplopen tot 10 procent van de mondiale jaaromzet. Dat komt voor deze bedrijven al gauw neer op tientallen miljarden euro’s.

„Dit zijn ernstige gevallen”, zegt Vestager. Als de kwesties eenvoudig opgelost zouden kunnen worden, dan was dat al wel gebeurd, stelt ze.

Apple houdt vol zich wel aan de regels te houden. Ook Google „blijft onze aanpak de komende maanden verdedigen”, zegt het bedrijf tegen persbureau Bloomberg. Meta laat weten zijn diensten zo te hebben ontworpen dat ze binnen de regels vallen, ook binnen de DMA. Een lobbyist voor Big Tech in Brussel beticht de commissie ervan „te hard van stapel” te lopen, aangezien de DMA pas net is ingegaan. Maar dat wijst Vestager van de hand.