Kerk & religieKerk dichtbij

De kerk van Frieslands beste dominee

Aan een doodlopende zijtak van de Ald Rien in het Friese dorp Oosthem staat de Johanneskerk. Een boogbruggetje leidt naar de kerk. Rechts van het paadje staat het domineeshuis.

Jan van 't Hul

23 March 2024 09:32

De Johanneskerk in het Friese Oosthem. beeld Sjaak Verboom

Rond de Johanneskerk ligt het geduldig wachtende kerkhof. Oude zerken spreken over de mens die kwam en weer ging. Ingegraveerde woorden gaan over verdriet en droefheid, over het heengaan van heit of pake, mem of beppe. Dicht tegen de kerkmuur ligt een groot familiegraf achter een ijzeren hek. Op de grootste steen, de linker, staat slechts: ”Familie Guldenarm”. Rechts daarvan liggen twee graven naast elkaar. Daar zijn ook leden van de familie Guldenarm begraven, onder anderen ds. J.H. Guldenarm. Hij werd in Oosthem geboren, op 5 januari 1824 (dit jaar 200 jaar geleden). Op 20 februari 1907 ging hij heen. De tekst op zijn grafplaat luidt: „Ik heb u liefgehad met eene eeuwige liefde, daarom heb Ik u getrokken met goedertierenheid.”

Het familiegraf van de familie Guldenarm. beeld Sjaak Verboom

Levendige gemeente

Binnen in de kerk staat, onderaan de preekstoel, Geke Matton, scriba van de protestantse gemeente Oosthem-Abbega-Folsgare. De kerkelijke gemeente telt ruim 400 leden, maar dat aantal loopt wel gestaag terug, zegt Matton. „We leven hier in een vergrijzend gebied. Veel kerkgangers zijn 50+. De toekomst van de gemeente is best zorgelijk, hoewel, dit is wel een heel levendige gemeente. We hebben een dreigend tekort aan bestuursleden, maar de gemeenteleden staan wel heel erg voor elkaar en voor de dorpsbewoners klaar.”

Er moet wel iets gebeuren wil het kerkelijk leven niet teloorgaan, zegt Matton. „Het kan wel vier jaar geleden zijn dat er een doopdienst werd gehouden. We hebben al kleine stappen gezet om samenwerking te zoeken met andere kerkelijke gemeenten in de omtrek.”

Drie dorpen

Al in 1608 werd het kerkelijk leven van de drie omliggende dorpen Oosthem, Abbega en Folsgare samengevoegd. Sindsdien heeft de gemeente één predikant, sinds twee jaar is dat ds. J. Finnema. De kerkdiensten rouleren over de kerken van de drie dorpen. Aangezien de kerk van Oosthem de grootste is, worden hier de bijzondere diensten gehouden, zoals met Kerst en Pasen. De gemiddelde dienst wordt bezocht door zo’n vijftig bezoekers, met Kerst is dat het dubbele.

Links van de preekstoel hangt het predikantenbord, met namen zoals die van Adamus Guldenarm en Jan Hendrikus Guldenarm, en Theumis van Berkum en Edward Barnard Gunning.

Ds. J.H. Guldenarm begon zijn ambtelijke loopbaan in Engwierum, vlakbij Dokkum. Zijn tweede gemeente was die van Losdorp, in het noorden van Groningen. Vandaaruit kwam hij in 1859 naar Oosthem. Een jaar later mocht hij al de huidige Johanneskerk in gebruik nemen. Een gedenksteen in de westgevel van de kerk herinnert daar nog aan. Ze bevat onder meer de volgende inscriptie: „Bewaar uwen voet als gij tot het huis Gods ingaat. Pred. 4:17a.”

Ds. Guldenarm trok in Oosthem stromen volk. Uit de wijde omtrek kwamen de mensen op zondag naar Oosthem om hem te horen. Sommigen gingen op zondagmorgen al om 4 uur van huis en bleven dan tussen de middag in het dorp over om ook de tweede dienst bij te kunnen wonen. Er ging een sprake van uit. Aan de grote toeloop van hoorders had ds. Guldenarm zijn bijnaam te danken: ”De beste dominee van Friesland”. Hij kreeg tijdens zijn leven niet minder dan 127 beroepen.

Rijksmonument

De Johanneskerk van Oosthem, een rijksmonument, is ruim en licht, echt een preekkkerk. Hier kunnen met gemak zo’n 180 mensen plaatsnemen. Op de planken vloer staan rietgedekte stoelen en vaste kerkbanken. Tegenover de preekstoel staat een groot orgel van de firma Van Gruisen op de kraak. Onder de kraak, in het halletje, staat een tekst: ”We are children of the kingdom, we are family, we are one”.

Nieuws in beeld