Waarom tuberculose zo moeilijk te bestrijden is

Tuberculose, veroorzaakt door de bacterie Mycobacterium tuberculosis, is na corona de dodelijkste infectieziekte wereldwijd. In 2022 werden naar schatting 10,6 miljoen mensen ziek. In Nederland hadden dat jaar 635 mensen de bacterie onder de leden, veelal opgelopen in het buitenland. ![20185820_05c3942a84.jpg](https://erdee-prod-bucket-s3-001.ams3.digitaloceanspaces.com/20185820_05c3942a84_1a14d77f5c.jpg =400)---beeld prof. Frank Cobelens--- Het aantal tbc-gevallen in Afrika en Azië neemt amper af, ondanks grote inspanningen om de ziekte te diagnosticeren en te behandelen. Een belangrijke verklaring is dat de ziekte vaak pas laat wordt ontdekt, stelt prof. Frank Cobelens, hoogleraar global health bij het Amsterdam UMC en onderzoeker bij het Amsterdam Institute for Global Health and Development (AIGHD). „Besmettelijke mensen kunnen maandenlang rondlopen zonder het te weten. Intussen steken ze anderen in hun omgeving aan.” ## Zweten Cobelens ontdekte dat meer dan 80 procent van de tbc-patiënten geen hardnekkige hoest heeft, hoewel dit als hét symptoom van de ziekte wordt gezien. Ruim 60 procent van de patiënten hoest helemaal niet. „Een hardnekkige hoest is vaak het beginpunt voor een diagnose, maar als 80 procent van de mensen met tbc deze niet heeft, betekent dat geen, of een latere diagnose”, legt hij uit. „De diagnose komt dan waarschijnlijk pas nadat de tbc zich al verder heeft verspreid naar anderen.” Symptomen van tbc zijn verder ’s nachts veel zweten, afvallen, moeilijk ademhalen en koorts. Een op de vier mensen met tuberculose heeft echter helemaal geen klachten. Vooral bij vrouwen is dat vaak het geval. En dat is riskant, want ook klachtenvrije mensen zijn volgens Cobelens besmettelijk. Een kwart van hen heeft grote aantallen bacteriën in het sputum –slijm dat wordt opgehoest uit de longen– en is waarschijnlijk zelfs heel besmettelijk. Cobelens en een internationaal team wetenschappers maakten voor het onderzoek gebruik van de nationale monitoringssystemen van twaalf landen, bij elkaar goed voor gegevens van ruim 600.000 mensen. De studie verscheen dinsdag in het medisch toptijdschrift The Lancet Infectious Diseases. Om tuberculose effectief te kunnen bestrijden, moeten landen veel actiever op zoek gaan naar besmettingen, adviseert Cobelens. „Een land als Zuid-Afrika, waar tbc enorm heerst, zou zijn bevolking elk jaar moeten nakijken. Net zoals dat in Nederland in het verleden ook is gedaan.” Via een röntgenfoto van de longen en –bij een afwijkend beeld– vervolgonderzoek met opgehoest slijm, kan tbc relatief eenvoudig worden vastgesteld. De hele procedure, inclusief analyse van bacteriën in het slijm, neemt hooguit een paar uur in beslag. ## Kunstmatige intelligentie Qua technologie ziet Cobelens geen belemmeringen voor het invoeren van grootschalig bevolkingsonderzoek. „Röntgenapparatuur wordt steeds goedkoper. Vroeger moesten films analoog worden ontwikkeld, nu zijn de beelden digitaal. Ook is de afgelopen tien jaar hard gewerkt aan de inzet van kunstmatige intelligentie.” ![20185546_21c8a50781.jpg](https://erdee-prod-bucket-s3-001.ams3.digitaloceanspaces.com/20185546_21c8a50781_5daba1b93a.jpg)---Een gezondheidsmedewerker toont de resultaten van een röntgenfoto. In de Mozambikaanse hoofdstad Maputo worden alle gevangenen onderzocht op tuberculose. beeld AFP, Alfredo Zuniga--- Met behulp van kunstmatige intelligentie (AI) kunnen computers op basis van een longfoto berekenen hoe groot de kans is dat iemand tbc heeft. Bij mensen die boven een bepaalde waarde zitten, kan slijm worden verzameld voor vervolgonderzoek. Cobelens: „Deze procedure kun je overlaten aan een verpleegkundige. Als je de beelden door AI laat analyseren, hoeft er geen radioloog of longarts meer aan te pas te komen. Dat is ideaal voor afgelegen gebieden of in landen met een gebrekkige gezondheidszorg.”

Waarom tuberculose zo moeilijk te bestrijden is

Binnenland | tuberculose

RD.nl in uw mailbox?