God vrezen in liberale democratie

Hij kon op dat moment immers nog niet onthullen waarom hij Benjamin naar Egypte wilde hebben. Maar hij moest ook iets zeggen om uit te leggen waarom hij terugkwam van zijn mededeling dat negen broers gevangen zouden blijven en er één hun jongste broer moest halen. Hij wijzigde de gijzeling zodanig dat alleen Simeon moest blijven en lichtte toe: voor het geval u toch eerlijk bent, wil ik uw gezinnen niet onnodig lang het voedsel onthouden – omdat ik God vrees (Genesis 42:18). De meeste mensen in ons land gaan ervan uit dat Gods bestaan niet moet beïnvloeden hoe bestuurders en rechters beslissen. Want die besluiten hebben gevolgen voor alle burgers, van wie het godsgeloof sterk uiteenloopt of afwezig is. Je moet dus als overheid seculier blijven want dat is neutraal. Maar een overheid die aan die verscheidenheid recht wil doen, moet op zijn minst serieus rekening houden met de mogelijkheid dat God leeft. Alleen zo kan het gewicht van ieders geweten worden gewogen en blijft duidelijk waarom godsdienstvrijheid belangrijk is. Alleen zo kan de oneindige waarde van menselijk leven worden begrepen. Dat rekenen met Gods betrokkenheid zorgt ook voor het respect voor scholen en kerken die een moraal (van naastenliefde) willen hooghouden en overdragen. En alleen zo kan de overheid haar grenzen serieus nemen: menselijk geluk is maar beperkt op aarde te vinden en op dat kleine stukje weer heel beperkt door de overheid te bewerken. Maar dan mag het ook nooit buitenissig zijn om Gods Naam te noemen in een politiek debat. En moet de rechtspraak buitengewoon terughoudend blijven met het toetsen van de aanvaardbaarheid van godsdienstige opvattingen in onze rechtsstaat. Dan mag de rechter gerust verwijzen naar morele basiswaarden als trouw en toewijding in plaats van naar de heden ten dage gangbare morele opvattingen als autonomie en ontplooiing. Het is dan ook ontzettend belangrijk dat de christenen met regelmaat de Bijbel gebruiken en Gods Naam noemen in politiek en bestuur. Omdat onze rechtsorde niet stoelt op het uitgangspunt dat God niet relevant is. Gelukkig niet. Een extra, strategische reden waarom de christelijke levensvisie in de politiek juist nu expliciet genoemd moet worden, is het feit dat seculier-liberale levensvisies daar ook steeds nadrukkelijker op tafel komen. Algemeen uitgangspunt was tot zo’n twintig jaar geleden: de overheid probeert geen levensvisie te hebben, maar mensen de ruimte te geven om in gemeenschappen of alleen hun levensvisie vorm te geven. Maar dat is voor veel liberalen (die zich als progressieve voorhoede opwerpen) veranderd: het seculier liberalisme verheft haar achterliggende levensvisie ook tot overheidsreligie. Het is als tegenwicht nu onvoldoende om te pleiten voor een terugkeer naar dat gematigd liberalisme, van een overheid die op die ethische punten liefst geen mening heeft. Dat is ongeveer hetzelfde als: dooronderhandelen met een verkoper die de prijs naar boven bijstelt. Seculier-liberalen beschouwen het gematigd liberalisme als een afgezwakte versie van hun zuivere en betere leer van individuele vrijheid. Dit gematigd liberalisme kan dus wel afremmen maar niet meer fundamenteel de richting veranderen. Strategisch is het niet effectief om alleen maar op de rem te trappen van een wagen die de verkeerde kant op rijdt: de strijd moet gaan om de positie achter het stuur. Nodig is dat christelijke partijen hetzelfde (blijven) doen als hun seculier-liberale collega’s, namelijk: de eigen levensvisie expliciet tot leidraad maken van politieke standpunten. En dus Gods Naam noemen als de alleen wijze Schepper en Verlosser. Alleen zo kunnen we aantonen dat het helemaal niet neutraal-rechtsstatelijk is om het seculier- liberalisme tot uitgangspunt te nemen. Omdat ook een heel ander, christelijk perspectief net zo goed mogelijk is – en méér recht doet. _De auteur is advocaat bij BVD advocaten._

God vrezen in liberale democratie

Opinie | column samenleving en politiek

RD.nl in uw mailbox?