Het valt niet mee om informatie los te krijgen uit het verzamelaarswereldje van oorlogsmilitaria. Het is een eigen subcultuur en vrijwel iedereen kent elkaar. Zo houden de organisatoren van de militariabeurs in Didam –die iedere laatste zaterdag van de maand plaatsvindt– hun kaken stijf op elkaar. Pers is niet welkom.

Gaston Vrolings vormt een uitzondering. Hij is publicist en organisator van het gelijknamige evenement in Houten, tevens de grootste in Nederland. Op een van zijn beursdagen vonden agenten in burger een SS-dolk en een –verboden– Jodenster. Inmiddels ligt deze kwestie bij de rechter. Op handel in nazimateriaal rust niet per definitie een taboe, maar het is volgens jurisprudentie vooral afhankelijk van de context waarin het wordt aangeboden. Artikel 137 van het wetboek van Strafrecht spreekt over het ongevraagd verspreiden of openbaar maken van voorwerpen of uitlatingen die als aanzet tot haat of discriminatie gezien worden. Op beurzen is daar feitelijk geen sprake van.

Vrolings benadrukt dat hij afstand neemt van „alles wat valt onder nazisme, antisemitisme en alle andere uitingsvormen van discriminatie. Er worden bij ons voorwerpen aangeboden uit alle perioden van de geschiedenis. Logischerwijze ook uit de Tweede Wereldoorlog, omdat daar relatief veel van bewaard is gebleven.”

Omdat een oorlog altijd bestaat uit meerdere partijen, is het volgens Vrolings raar om de Duitse kant weg te laten. „Natuurlijk heeft materiaal op de beurs daardoor een beladen achtergrond”, stelt de beursorganisator. Hij wijst bijvoorbeeld op het hakenkruis. De standhouder met „het verboden spul” is van de beurslijst gehaald, meldt Vrolings.

Gedoe

De gepensioneerde oud-politieman Chris de Haan uit Amsterdam is als verzamelaar en standhouder vaak op militariabeurzen te vinden. Hoewel het officieel niet nodig is, plakt hij alle nazisymbolen af op wat hij verkoopt. „Om gedoe te voorkomen. Ik verzamel al vanaf mijn zevende jaar alles wat met de oorlog te maken heeft. Voor mij is het een hobby, maar er zijn ook verzamelaars die hier een goede boterham mee verdienen.”

Vooral Duits materiaal is populair, ziet De Haan. Dat heeft volgens hem niets te maken met anti-Joods sentiment of neonazisme. „Het komt omdat de Duitsers veel onderscheiden uniformen en wapens hadden. Daarvan is dus ook veel te vinden. Het is ook duurder dan het spul van de geallieerden en dus een goede investering.”

Volgens De Haan zijn de meeste van zijn collega’s uit puur historische overwegingen geïnteresseerd in spullen uit de oorlog. „Bezoekers van een beurs zijn vrijwel altijd verzamelaars. Wat heb je er anders te zoeken?” De media-aandacht voor sommige ”foute” verzamelstukken ziet hij vooral als sensatiezucht. „Wat mij opvalt, is dat verzamelen en herdenken vaak samen gaat.”

Eef Peeters, directeur van het Arnhems Oorlogsmuseum 40-45, organiseert enkele malen per jaar een militariabeurs. Daarnaast verkoopt hij in zijn winkeltje spullen uit de Tweede Wereldoorlog. „Met dat geld kan ik weer ander historisch materiaal aanschaffen. Als de aan- en verkoop van Duitse militaria verboden wordt, zoals linkse organisaties graag willen, waar moeten wij onze museumstukken dan vandaan halen? Bovendien is een beurs net als een museum geen openbare gelegenheid. Je koopt een kaartje om naar binnen te mogen. Je weet dus vooraf waar je mee in aanraking komt.”