Extreem was het. De bieten konden in het koude en natte voorjaar pas laat gezaaid worden. Daarna volgden periodes met droogte en in de herfst en winter juist een overvloed aan regen. Gemiddeld viel in Nederland een meter water, een kwart meer dan in een normaal jaar.

De gevolgen bleven niet uit. De bietenoogst liep vertraging op. Sommige percelen konden pas na het invallen van de vorst gerooid worden. Bij de tweede vorstperiode in januari zat nog 6500 van de 83.600 hectare bieten in de grond. Veel bieten liepen vorstschade op, en alleen doordat Cosun een uitzondering op de normale leveringsvoorwaarden wilde maken, zijn die nog verwerkt.

Cosun, dat dit jaar 125 jaar bestaat, presenteert zichzelf tegenwoordig als agrifoodonderneming. De productie van suiker uit bieten en –via dochter Aviko– frites uit aardappelen mag dan nog altijd de belangrijkste activiteit zijn, de focus ligt steeds meer op de ontwikkeling en productie van plantaardige ingrediënten voor de voedingsmiddelenindustrie en alternatieven voor fossiele grondstoffen. Tegen 2030 wil het bedrijf 30 procent van zijn omzet uit die activiteiten halen.

„In het kader van risicospreiding”, zei CEO Hans Meeuwis vrijdag bij de presentatie van de jaarcijfers. Die spreiding is voor het bedrijf belangrijk, maar ook voor de 8100 akkerbouwers die eigenaar van Cosun zijn. Zij profiteren via de ledentoeslag op de uitbetaalprijs van de suikerbieten mee van de winst die het bedrijf maakt.

De toeslag bepaalt inmiddels een groot deel van de financiële opbrengst van de bietenteelt. Die steeg van gemiddeld 5483 euro per hectare voor oogst 2022 naar een recordbedrag van 5891 euro voor oogst 2023. Boeren ontvingen voor bieten van standaardkwaliteit binnen hun leveringsrecht 78 euro per ton, waarvan 43 euro toeslag.

Tegenover die hoge omzet staan ook sterk gestegen kosten die boeren maakten, benadrukte coöperatievoorzitter Arwin Bos. Vooral de moeizame oogst is daar debet aan.

Bos vindt de inzet op nieuwe toepassingen „superbelangrijk”. Cosun speelt hiermee in op de trend naar plantaardig. Sommige ontwikkelingen zijn al rijp voor de praktijk. Zo ging Cosun-dochter Duynie in 2023 een samenwerking met Heineken aan om eiwit terug te winnen uit de bierbostel die na het brouwen van bier overblijft. Een fabriek die momenteel in aanbouw is bij een Franse brouwerij moet over twee jaar 5000 ton bierbostel verwerken.

CEO Meeuwis liet weten dat meer samenwerkingen en ook overnames te verwachten zijn. Daartegenover heeft Cosun enkele activiteiten die te weinig rendement opleverden afgestoten: groenten- en fruitverwerker SVZ en twee fabrieken in Cuijk en Norden waar Aviko verse aardappelproducten maakte.

De omzet van Cosun steeg van 3,0 miljard euro in 2022 naar 3,7 miljard afgelopen jaar. Het bedrijfsresultaat, vóór toekenning van de ledentoeslag, ging van 196 miljoen naar 525 miljoen euro. Het netto-resultaat bedroeg 159 miljoen euro, tegen 76 miljoen een jaar eerder.