Twee doorgewinterde kandidaten schopten het tot de tweede en laatste ronde van de presidentsverkiezingen in Finland. De 65-jarige centrumlinkse Pekka Haavisto was van 2019 tot 2023 minister van Buitenlandse Zaken en bekleedde daarvoor andere ministerposten. Twee keer deed hij tevergeefs een gooi naar de post. Hij neemt het op tegen de centrumrechtse oud-premier Alexander Stubb (55).

Dat er een tweede ronde plaatsvindt, komt omdat geen van de kandidaten de benodigde 50 procent van de stemmen behaalde. Stubb kwam in de eerste ronde met 27,2 procent van de stemmen als winnaar uit de bus, terwijl Haavisto tweede werd met 25,8 procent. Bij lange na niet genoeg om het stokje van de zittende en uiterst populaire president Sauli Niinisto over te nemen, die na twee termijnen afzwaait.

Duidelijke bedreiging

De nationale veiligheid is het grote thema van de verkiezingen. De relatie met Rusland staat flink onder druk, sinds Finland onder leiding van Niinisto toetrad tot de NAVO. Een duidelijke breuk met decennia van neutraliteit. Het Noord-Europese land had gevraagd om aansluiting bij het Westerse militaire bondgenootschap na de Russische inval in Oekraïne.

Daarnaast sloot Helsinki eind vorig jaar de grens met Rusland vanwege een grote toestroom van asielzoekers. De Finse autoriteiten houden Moskou daar verantwoordelijk voor. Donderdag maakte de regering bekend dat alle acht grensovergangen aan de oostgrens met Rusland gesloten blijven tot half april.

Tegelijkertijd veroorzaakt een defensieovereenkomst met de Verenigde Staten toenemende spanningen. Die maakt de weg vrij voor de komst van Amerikaanse militairen. Moskou noemde het akkoord „een duidelijke bedreiging” en zei dat het „de opbouw van het militaire potentieel van de NAVO aan onze grens niet onbeantwoord zou laten”.

Kernwapens

Beide presidentskandidaten zijn van plan om op het ingeslagen spoor verder te gaan. Ze zijn het grotendeels eens over het te voeren buitenlandbeleid en de veiligheidsprioriteiten van het Scandinavische land. Dan gaat het om een harde lijn tegenover Rusland –waarmee het een 1340 kilometer lange grens deelt–, hechtere militaire samenwerking met de VS en steun voor Oekraïne.

Maar er zijn ook verschillen. Bijvoorbeeld als het gaat om hoe nauw de samenwerking met NAVO moet zijn. Haavisto wil geen kernwapens op Fins grondgebied, nu nog bij wet verboden. Stubb daarentegen wil wel het vervoer maar niet de opslag ervan in Finland toestaan. Stubb zou eveneens positief staan tegenover permanente aanwezigheid van NAVO-militairen. Haavisto ziet daar de noodzaak niet van in.

Het is niet om het even hoe de toekomstige Finse president over het beleid denkt. Zijn rol is meer dan alleen ceremonieel. Het staatshoofd stelt samen met de regering van de premier het buitenland- en veiligheidsbeleid samen. Ook voert de president bevel over het leger en vertegenwoordigt hij het land op internationale podia, zoals de NAVO.

Homorelatie

Stubb gaat in de peilingen met een kleine voorsprong aan kop. Kiezers met traditionele waarden zullen de doorslag geven bij wie de president gaat worden, verwachten analisten. In de eerste stemronde viel Jussi Halla-aho van de nationalistische partij De Finnen af met 19 procent van de stemmen.

Dat Haavisto bij winst de eerste homoseksuele president van Finland wordt, kan tegen hem werken. Uit onderzoek van de Universiteit van Helsinki blijkt dat een derde van de kiezers Haavisto vanwege zijn homorelatie niet zal steunen.

Daarnaast voert Haavisto pleidooi voor een stevige aanpak van de klimaatcrisis. Daarmee weet hij een jonger deel van het electoraat voor zich te winnen, maar vervreemdt hij tegelijkertijd een grote groep kiezers van zich.

Welke van de twee kandidaten zondag ook wint, het land zal hoe dan ook een pro-Europese koers varen en Oekraïne steunen.