Hoe kon de avondklok steeds worden verlengd? Corona-enquête van start
Na maanden van stagnatie gaat de parlementaire enquêtecommissie die het coronabeleid van Rutte III moet onderzoeken eindelijk van start. Vier vragen.
Wat is er in de aanloopperiode aan werk verzet?
Eind juni 2022 is er zoals gebruikelijk een voorbereidingscommissie van start gegaan, onder leiding van toenmalig Kamerlid Khadija Arib. Die commissie heeft de opzet van het onderzoek grondig voorbereid, waarna dat stuk is voorgelegd aan het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer en uiteindelijk aan de Kamer zelf.
Een deel van de Kamer vond het onderzoeksvoorstel echter te vooringenomen en te kritisch ten opzichte van het kabinet. Ook leefde er ergernis over de opstelling van twee commissieleden, Pepijn van Houwelingen (FVD) en Wybren van Haga (BVNL). Die wekten met hun uitingen over corona in een aantal Kamerdebatten de indruk nogal vooringenomen te zijn.
Mei vorig jaar koos een meerderheid van de fracties er uiteindelijk voor geen Kamerleden af te vaardigen naar de commissie. Nog weer later, in juli, viel het kabinet, waarna de aandacht voor de enquête helemaal naar de achtergrond schoof. Pas in december koos de nieuwe Kamer voor een doorstart.
Hoe ziet de agenda van de commissie eruit?
De commissie moet toewerken naar het in het openbaar en onder ede horen van de hoofdrolspelers en het opstellen van het eindrapport. Daartoe zal ze als eerste stukken opvragen of desnoods vorderen en de betrokkenen uitnodigen voor een besloten voorgesprek. Alles bij elkaar zouden die tussenstappen best eens ruim een jaar kunnen duren.
Het is dus niet onrealistisch dat de openbare verhoren pas in de tweede helft van 2025 op de agenda staan. Het eindrapport wordt dan, als er tussentijds geen al te grote vertraging optreedt, eind 2025, begin 2026 verwacht.
Wie zitten er in de commissie?
Er zijn zes leden, namelijk Daan de Kort (VVD), Anita Pijpelink (GL- PvdA), Peter Smitskam (PVV), Rosanne Hertzberger (NSC), Claudia van Zanten (BBB) en Pepijn van Houwelingen (FVD). De Kort is voorzitter en Pijpelink is ondervoorzitter. CDA, SGP en CU moeten vanwege hun beperkte omvang prioriteiten stellen en hebben daarom geen Kamerleden afgevaardigd. Ook FVD heeft maar 3 zetels, maar voor die fractie is corona een topprioriteit.
Wat is de hoofdtaak van de commissie?
Aan waarheidsvinding doen en antwoord geven op vragen die nog altijd leven. Zoals: Hoe kon het dat maatregelen waarvan het kabinet vooraf verzekerde dat die tijdelijk zouden zijn, zoals de avondklok, keer op keer werden verlengd? Hoe is het besluit om dat wel of niet te doen gewogen? Gebeurde dat aan de hand van nieuwe epidemiologische inzichten, of gaven politieke doelen de doorslag?
Daarnaast zal de commissie zeker ingaan op de kritiek dat het kabinet heel lang blind heeft gevaren op de adviezen van het RIVM. Dat had volgens critici te weinig oog voor de maatschappelijke impact van het beleid; ook toen duidelijk werd dat de strijd tegen corona een zaak van lange adem zou worden. Aannemelijk is dan ook dat het eindrapport aanbevelingen zal bevatten die ertoe moeten leiden dat de kring van kabinetsadviseurs voortaan evenwichtiger is samengesteld.
