Spieren blijken aangetast bij long covid
Het zit niet bij mensen tussen de oren als ze maanden na een corona-infectie nog tobben met klachten. Patiënten met post-covid blijken namelijk afwijkingen in de spieren te hebben. De ontdekking biedt aanknopingspunten voor behandeling.
„In de spieren van patiënten met post-covid zien we afwijkingen, zoals afstervend weefsel en eiwitophopingen”, vertelt arts-onderzoeker Brent Appelman. „Ook produceren de mitochondriën (energiefabriekjes, MC) in de spieren minder energie, hebben we ontdekt. Eerder zagen we dat al bij de immuuncellen.”
Appelman verrichtte het onderzoek, dat donderdag verscheen in vakblad Nature Communications, samen met collega-onderzoekers Michèle van Vugt van het Amsterdam UMC en bewegingswetenschappers Rob Wüst en Braeden Charlton van de Vrije Universiteit Amsterdam. Aan de studie werkten 25 patiënten met post-covid en 21 gezonde deelnemers mee. Zij moesten eerst een intensieve fietsoefening van 15 minuten doen. Dit veroorzaakte een langdurige verergering van post-covidklachten. Een week voor en een dag na de fietstest namen de onderzoekers spierweefsel en bloedmonsters af.
Het onderzoek levert aanwijzingen dat er daadwerkelijk wat mis is in het lichaam van patiënten, zegt Appelman. „In sommige kringen wordt gezegd dat post-covid geen echte ziekte is en dat de klachten bij mensen tussen de oren zitten. Wij laten zien dat deze bewering niet klopt.”
De studie biedt aanknopingspunten voor een therapie, denkt de Amsterdamse arts. Hij heeft al twee behandelingen op het oog waarmee hij graag een klinische studie zou willen doen. Een van deze middelen remt IDO-2, een enzym dat onder meer in afweercellen voorkomt en gepaard gaat met een verminderde mitochondriële functie.
Khondrion, een spin-off van het Radboudumc, doet onderzoek naar sonlicromanol, een medicijn tegen haperende energiefabriekjes bij mensen met een stofwisselingsziekte. Zou dit middel ook zinvol kunnen zijn bij post-covidpatiënten?
„Dat durf ik niet te zeggen. Er bestaan duizend-en-één stofwisselingsziekten en bij mitochondriën zijn tal van eiwitten betrokken. De moeilijkste vraag is waar het misgaat. Ik weet ook niet wat er gebeurt als je de mitochondriën een oppepper geeft. Dat zou eerst onderzocht moeten worden.”
Er zijn verschillende theorieën over de oorzaak van long covid. Zo zouden de klachten het gevolg kunnen zijn van achtergebleven virusdeeltjes, een ontregelde darmflora, een overactief immuunsysteem, ontstekingen in de bloedvaten of een verminderde signaalverwerking in de hersenen. Wat blijft er door jullie onderzoek overeind van deze verklaringen?
„Die theorieën kunnen nog steeds kloppen. We zien spierschade, maar weten niet wat daarvan de oorzaak is. We hebben wel onderzocht of er intacte virusdeeltjes in de spieren zitten. Die hebben we niet aangetroffen, dus deze theorie lijkt niet te kloppen.”
Jullie hebben het onderzoek uitgevoerd bij slechts 25 patiënten met post-covid. Hoe representatief is deze groep voor de tienduizenden patiënten in Nederland?
„Dat is een terechte vraag. Onze studie was alleen bij patiënten met post-exertionele malaise (inspanningsintolerantie, MC) en zegt dus weinig over andere vormen van post-covid.
Wij hebben biopten genomen uit beenspieren. Maar spieren zitten in heel je lichaam. Spieren in de nek kunnen hoofdpijnklachten geven. Het hart is ook een spier. Als daar schade ontstaat, kan dat andere problemen veroorzaken, zoals het POTS-syndroom, een abnormale reactie bij opstaan. Dus wellicht kunnen de afwijkingen die wij hebben gevonden een hele reeks klachten veroorzaken. Dit moet verder onderzocht worden.”
Tanja Visser noemt op de website van Natuur Diëtisten Nederland een aantal tips voor gezonde mitochondriën: rook niet, gebruik geen alcohol, blijf in beweging en zorg voor een goede nachtrust. In hoeverre hebben mensen met post-covid baat bij deze adviezen?
„In zijn algemeenheid zijn dat goede tips voor een gezond leven, maar ze bieden zeker niet dé oplossing voor post-covidpatiënten. Zij leven vaak al gezond.”
Doen patiënten met post-covid er wel goed aan om te sporten?
„Het is belangrijk dat zij hun grens weten en daar niet overheen gaan. Gematigde inspanning, zoals wandelen, is in vele gevallen belangrijk om te blijven doen. Bij een groot deel van de patiënten is dit echter al over de grens en dus niet aan te raden. Maar intense inspanningen die post-exertionele malaise veroorzaken, zijn onverstandig.”
De deelnemers aan jullie onderzoek moesten wel vol aan de bak, met alle gevolgen van dien. Hoe ethisch is dat?
„Zij kunnen inderdaad weken tot maanden last hebben van de intensieve fietstest van 15 minuten. Wij hebben daarover vooraf uitgebreid gesproken met de patiënten. Ook hebben we het aantal deelnemers beperkt gehouden. De inspanningstest was echt nodig voor ons onderzoek. In rust zien we verschillen met de controlegroep veel minder goed.”
