De zorgen zijn groot. De rebellengroep in Jemen maakt al maandenlang de internationale wateren van de Rode Zee onveilig. Met grote regelmaat schieten de Houthi’s raketten en drones af op koopvaardijschepen.

Een internationale coalitie van westerse landen probeert via twee missies het geweld in te dammen. Operatie Prosperity Guardian schiet raketten en drones van de Houthi’s uit de lucht, terwijl operatie Poseidon Archer lanceerlocaties en radarinstallaties van de rebellen in Jemen bombardeert.

De Rode Zee is door het wapengekletter gevaarlijk voor de scheepvaart. Het geweld dwingt zeeschepen om te varen via Kaap de Goede Hoop. De langere reis brengt grote kosten met zich mee voor de rederijen. Pakweg 12 procent van alle wereldhandel en dik 30 procent van alle containervervoer loopt via de Rode Zee.

Dreiging

De Nederlandse reders trekken daarom aan de bel. De belangenorganisatie KVNR vraagt het ministerie van Defensie om meer bescherming. Zeeschepen moeten onder meer gewapende beveiligingsteams kunnen inzetten, stelt de KVNR in een recente brief aan defensieminister Kajsa Ollongren. De belangenorganisatie vraagt verder om escortes van marineschepen. De KVNR heeft nog geen reactie ontvangen uit Den Haag.

„Nederland loopt uit de pas met andere landen bij de inzet van gewapende beveiligers”, laat KVNR-directeur Annet Koster vanuit Londen weten. „Hierdoor staat onze concurrentiepositie ten opzichte van andere landen onder druk.” Recent voeren bijvoorbeeld 31 Italiaanse schepen door de Rode Zee met beveiligers aan boord. Daarvan werden er zestien beschermd door fregatten.

Mariniers

Nederland heeft de inzet van gewapende mariniers (Vessel Protection Detachements, VPD’s) medio december vorig jaar opgeschort vanwege de verslechterde veiligheidssituatie op de Rode Zee en na een negatief vaaradvies van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.

Nederland laat geen particuliere beveiligers toe aan boord van zeeschepen zolang Defensie geen mariniers inzet. „Nederland is het enige land dat zo’n koppeling hanteert”, stelt KVNR-directeur Koster. Ze pleit voor een „iets ruimere interpretatie” van de wettelijke regels voor beveiligingsteams.

Extra risico

Nederlandse koopvaardijschepen lopen extra risico op de Rode Zee, schat Koster in. Nederland neemt immers al wekenlang als enige EU-land deel aan Poseidon Archer. Een stafofficier van de Koninklijke Marine helpt bij de planning van Amerikaanse en Britse aanvallen op het rebellenleger in Jemen.

De KVNR vreest daarom vergeldingsaanvallen op Nederlandse koopvaardijschepen. „Nederland ligt in Jemen onder een vergrootglas”, zegt Koster. De Houthi’s richten hun vizier immers ook bewust op Amerikaanse en Britse schepen.

De KVNR-oproep is er volgens Koster niet op gericht nu alweer door de Rode Zee te kunnen varen. „Wij weten dat het onveilig is.” De oproep is een „dringend pleidooi” voor een verbreding van de twee missies. Heel recent is Denemarken overigens als tweede EU-land toegetreden tot Poseidon Archer.

Vloot

Zo’n 2600 zeeschepen vallen onder Nederlands beheer, pakweg 1100 varen onder Nederlandse vlag. Normaal gesproken varen elke dag een of twee koopvaardijschepen met een Nederlandse link door de Rode Zee.

De VS, het VK, Frankrijk, Italië en Denemarken zetten fregatten in op de Rode Zee. De KVNR pleit voor samenwerking. „Elk land moet niet zijn eigen schepen escorteren, maar internationaal schepen beveiligen.”

Nederland stuurt mogelijk Zr.Ms. Tromp naar de Rode Zee. Het kabinet onderzoekt de „wenselijkheid en mogelijkheid” van een bijdrage aan een van de missies op de Rode Zee, schreef minister Ollongren recent aan de Kamer. De Tromp maakt vanaf begin maart een wereldreis via de Zuid-Chinese Zee.

Het tot de tanden bewapende luchtverdedigings- en commandofregat zou onderweg op de Rode Zee kunnen deelnemen aan operatie Prosperity Guardian of aan een nieuwe Europese missie.

Witte rook is er nog niet. De reders krijgen waarschijnlijk op korter termijn een reactie, zo laat het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat doorschemeren. Wanneer rederijen weer over de Rode Zee kunnen varen, is lastig in te schatten. „Dat is afhankelijk van vele factoren uit openbare en niet-openbare bronnen.”