Ds. Vergunst, predikant van de Reformed Congregation in Carterton (Nieuw-Zeeland), die tot de Nederlandse Gereformeerde Gemeenten behoort, gebruikt de Engelse editie van Ryles achtdelige commentaarserie op de vier evangeliën. Een nieuwe Nederlandse uitgave is sinds vorige week compleet: toen verscheen bij uitgeverij Brevier de driedelige ”Uitleg van het Evangelie van Johannes”.

Aandacht

Het kostte de behoudende Engelse predikant John Charles Ryle (1816-1900) nogal wat moeite om zijn „uitleggende gedachten” te voltooien. In Helmingham, volgens Ryle een „kleine, rustige gemeente van 300 mensen” in het graafschap Suffolk, vlotte het werk aardig. Maar toen hij in 1861 een beroep aannam naar Stradbroke, stokte het schrijven. „Ik heb het voortgezet in een wijdverspreide parochie van 1400 mensen, die heel veel van mijn aandacht gevraagd heeft”, schreef hij. Vrije tijd was er nauwelijks in de arme landelijke gemeente in Oost-Engeland, „waar geen landheer woont en geen lekenprediker over tijd beschikt en waar heel veel dingen noodzakelijk op de predikant neerkomen”.

Voor zijn uitleg van Mattheüs, Markus, Lukas en Johannes gebruikte Ryle zo’n zeventig commentaren van kerkvaders („enorm overschat”), reformatoren („enorm onderschat en verwaarloosd”) en rooms-katholieke schrijvers („veel nuttigs en weinig verwerpelijks”). In 1873, zeventien jaar na de eerste publicatie, verscheen het derde en laatste deel van de commentarenserie, over Johannes.

Ryle zou van 1880 tot zijn dood in 1900 anglicaans bisschop van Liverpool zijn.

Ryle schreef de „uitleggende gedachten” voor „persoonlijk of gezinsgebruik of voor degenen die zieken en armen bezoeken”. Wat kenmerkt deze commentaren?

Ds. Vergunst: „De eenvoud. Ryle behandelt kort elk evangeliegedeelte, steeds met drie, vier gedachten, en nergens draaft hij door. Die eenvoud, dat spreekt jongeren aan. Ryle houdt hun aandacht vast. Juist in deze tijd is dat belangrijk, omdat kinderen minder lezen en zich moeilijker kunnen concentreren. Daarom zijn deze boeken ook uitermate geschikt voor huisgodsdienst. Ik heb ze in de loop der jaren allemaal met mijn kinderen doorgelezen. Die konden de uitleg best begrijpen.”

En wat viel u op?

„De uitleg is heel Bijbels: Christus staat centraal. Ryle laat echt het Woord spreken. Misschien niet overal heel diepgravend, maar wel met praktische, geestelijke lessen. Dat was zijn sterkste kant. Ryle kon in andere boeken best heel onderscheidend over de kenmerken van het genadeleven schrijven, maar dat doet hij hier minder.”

Ryle schrijft dat hij „heel wat verzen” in Johannes „met angst en beven” van commentaar heeft voorzien. Begrijpt u zijn aarzeling?

„Of course, natuurlijk. Johannes is het meest intieme evangelie, waarin niet alleen over Jezus als de Zoon des mensen of de Knecht des Heeren wordt gesproken, maar ook over de Zoon van God. We staan hier als het ware op de Himalaya van de evangeliën. Dan past een zekere schroom bij het uitleggen ervan.”

Ryles verklarende noten bij de Bijbelteksten ademen toch wel de wereld van 1866. Hoe actueel zijn die nog?

„Ik vind het mooi dat Ryle meer dan vijftig commentaren heeft gebruikt en dat zijn uitleg toch zo eenvoudig is gebleven. Hij heeft nergens zijn geleerdheid uitgestald.

Ryle schreef meer dan 150 jaar geleden, maar hij was zijn tijd ver vooruit: zó leesbaar zijn de commentaren. En die zijn nog zeer actueel, omdat de uitleg van de Bijbel –en de praktische lessen daarin– actueel blijven.

Ryle zegt natuurlijk niets over het gebruik van smartphones of moderne media. Dat hoeft op zich ook niet. De Bijbel doet dat ook niet. De lessen uit de Schrift, het onderwijs van de Heere Jezus, blijven relevant, of we nu in 1800, 2000 of 2024 leven.

Wie de uitleggende gedachten van Ryle in het gezin leest, kan daarbij hedendaagse voorbeelden kiezen. Ik vind het geen nadeel dat de boeken zo oud zijn. Ik beveel alle vaders en moeders hartelijk aan ze met hun kinderen te gaan lezen.”

Uitleg van het Evangelie van Johannes (I-III), J.C. Ryle; uitg. Brevier; 1140 blz.; € 79,95