Dat oordeelde de rechtbank in Groningen dinsdag. De gemeente Westerwolde, waar Ter Apel onder valt, had een kort geding aangespannen tegen het COA.

Het COA krijgt vier weken de tijd om aan de eis te voldoen. De rechtbank legt het COA daarna een dwangsom op van 15.000 euro voor elke dag dat er te veel asielzoekers in het aanmeldcentrum verblijven, met een maximum van 1,5 miljoen euro.

Regelmatig zitten er meer dan 2100 asielzoekers in Ter Apel en soms zelfs 2500. Volgens de rechter blijft het COA nalatig bij het nakomen van de afspraken. Het COA had aangevoerd dat het zijn best doet, maar dat te weinig gemeenten meewerken met de opvang. Dat doet er volgens de rechter niet toe. Ook als andere gemeenten niet helpen, kan Westerwolde niet worden gedwongen meer dan de afgesproken 2000 asielzoekers op te vangen.

Het COA zei eerder, tijdens de behandeling, dat een dwangsom niet nodig was, omdat het zich aan de uitspraak zou houden. De rechter ging daar niet in mee: „Van de overheid mag inderdaad verwacht worden dat ze ook zonder dreiging van een dwangsom rechterlijke uitspraken zal nakomen. Maar dat geldt ook voor de afspraken die zijn gemaakt met de ombudsman als mediator. Die verwachting is niet ingelost.”

Een COA-woordvoerder zei dat de organisatie niet in beroep gaat en gehoor geeft aan de uitspraak.

Asielstaatssecretaris Eric van der Burg noemde de uitspraak realistisch. Hij wees op de vier weken die het COA heeft gekregen om orde op zaken te stellen. Het COA moet volgens de staatssecretaris elders opvang regelen.

De uitspraak van de rechter leidt tot een „ingewikkeld vraagstuk” bij het COA, zei bestuursvoorzitter Milo Schoenmaker. Volgens hem komt zijn organisatie door het vonnis voor een dilemma te staan: een dwangsom betalen of mensen buiten laten staan. „We hebben die 2000 overschreden omdat we niet wilden dat mensen buiten zouden moeten wachten”, verklaarde Schoenmaker. „De rechter zegt nu: over vier weken mag dat niet meer. Dan is wel de vraag wat we moeten doen als we nog steeds mensen buiten hebben.”

Burgemeester Jaap Velema van de gemeente Westerwolde, waar Ter Apel onder valt, zei erop te vertrouwen dat het ministerie en het COA het vonnis uitvoeren.