Eigenlijk horen Joden nergens bij. Het boek ”Judenhass Underground” (zoveel als Ondergrondse Jodenhaat) toont dat opnieuw aan. Het verscheen een poosje geleden bij de Duitse uitgeverij voor Joodse cultuur en hedendaagse geschiedenis Hentrich & Hentrich en riep in Duitsland nogal wat reacties op – gealarmeerde, maar ook relativerende en zelfs ontkennende.

Initiatiefnemers ervan zijn Nicholas Potter en Stefan Lauer, beiden werkzaam voor onder andere de Amadeu Antonio Stiftung in Berlijn, die zich richt op het bestrijden van rechts-extremisme, racisme en antisemitisme. „Antisemitisme boomt, wéér”, schrijven zij. Niet alleen in neonazistische, rechts-extremistische en islamitische kring; ook binnen „subculturen en bewegingen die een emancipatoir zelfbeeld koesteren”: punk, techno, hiphop, hardcore, de klimaatbeweging en de lhbti-gemeenschap. Joden die zich hierbij willen aansluiten omdat zij de (linkse) idealen ervan delen, blijken volgens de auteurs vaak niet welkom, sterker, ze worden mikpunt van haat en buitensluiting. De reden: zij zijn Jood, of wonen in een land, Israël, dat door deze groeperingen wordt beschouwd als „het nieuwe nazi-Duitsland”.

Dat dit de realiteit voor veel Joden is, beschreef de Amerikaans-Joodse historica Deborah Lipstadt vijf jaar geleden ook al, in haar boek ”Antisemitism Here and Now”. Lipstadt, die in 1996 grote bekendheid kreeg door de rechtszaak die tegen haar was aangespannen door de Britse Holocaustontkenner David Irving, constateerde onder meer dat naarmate op Amerikaanse universiteiten het ”wokisme” terrein wint, Jodenhaat er evenredig toeneemt. En hoe woke (strijdend tegen discriminatie, opkomend voor seksuele diversiteit) een Joodse student of universiteitsmedewerker zichzelf ook mag vinden, hij of zij loopt keihard aan tegen de haat van medestudenten of hoogleraren die zich bijvoorbeeld identificeren met de internationale BDS-beweging, die Israël wil boycotten. Na 7 oktober werd pijnlijk duidelijk hoezeer dit de atmosfeer op veel westerse universiteiten is geworden.

Definitie

Wat is antisemitisme precies? Uitgebreid gaat ”Judenhass Underground” op die vraag in. De auteurs sluiten zich aan bij de werkdefinitie van de International Holocaust Remembrance Alliance (IHRA). Antisemitisme, aldus de IHRA, „is een bepaalde perceptie van Joden die tot uiting kan komen als een gevoel van haat jegens Joden. Retorische en fysieke uitingen van antisemitisme zijn gericht tegen Joodse of niet-Joodse personen en/of hun eigendom en tegen instellingen en religieuze voorzieningen van de Joodse gemeenschap.” De IHRA geeft elf voorbeelden van hedendaagse Jodenhaat, die volgens haar onder meer tot uitdrukking komt in samenzweringstheorieën, geschiedenisrevisionisme en Israëlgerelateerd antisemitisme.

Met tal van voorbeelden laten de diverse deskundigen die een bijdrage leverden aan ”Judenhass Underground” zien hoezeer linkse „subculturen en bewegingen” doordrenkt zijn van Jodenhaat. Dat betreft ook een deel van de kunstwereld. Illustratief waren bepaalde uitingen op de kunsttentoonstelling ”documenta fifteen” in Kassel, in 2022. Het lukte eigenlijk niet de organisatoren ervan te overtuigen dat deze echt niet konden.

Extinction

Ook binnen de klimaatbeweging komt antisemitisme veelvuldig voor, toont Nicholas Potter in het hoofdstuk ”Klimabewegung” aan. Dat tijdens de klimaatdemonstratie in Amsterdam de leus ”From the river to the sea, Palestine will be free” klonk én op borden zichtbaar was, was niet zomaar een misser. De Britse klimaatactivist Roger Hallam, medeoprichter van Extinction Rebellion, noemde de Holocaust in 2019, netjes vertaald, „gewoon een slippertje in de menselijke geschiedenis”. Ook klimaatbeweging Fridays for Future kan er wat van, en de BDS-beweging stelt dat „Palestina een kwestie van klimaatrechtvaardigheid is”. Zet Israël zich in voor het klimaat, dan klinkt het dat het land hiermee de aandacht wil afwenden van „hoe het met de Palestijnen omgaat”; komt het land op voor lhbti-rechten, dan doet het aan „pinkwashing”.

Alleen

Wie een beeld wil krijgen van hoe een deel van ”links” tegen Joden en Israël aankijkt, doet er goed aan kennis te nemen van dit boek. Tegelijkertijd heeft een aantal bijdragen –over de ”queer-gemeenschap”, allerlei feministische organisaties, de clubcultuur in Berlijn of Tel Aviv, hiphop, rap– iets vervreemdends. Eigenlijk horen Joden nergens bij, maar: zei de heidense Bileam in Numeri 23:9 ook niet dat dit volk „alleen” moest wonen en niet „onder de heidenen” gerekend mocht worden? Zou alle Jodenhaat er misschien toe kunnen leiden dat dit volk weer terugkeert tot de God van zijn vaderen?

Nog wat: dat ook dit boek niet vrij is van wokisme laat het genderneutrale taalgebruik zien, met op vrijwel elke bladzijde wel iets als ”Jüdinnen*Juden”, ”Palästinenser*innen, Muslim*innen of ”Rapper*innen”. Desondanks: de boodschap is voor geen misverstand vatbaar.

<InlineImage imgUrl=“https://images.rd.nl/fill/w:2500/h:2500/plain/https%3A%2F%2Ferdee-prod-bucket-s3-001.ams3.cdn.digitaloceanspaces.com%2F20003211_ab17ac3a09.JPG” caption=“Omslag van het boek “Judenhass underground”. beeld uitg. Hentrich & Hentrich” alt=“20003211.JPG” />

Judenhass Underground. Antisemitismus in emanzipatorischen Subkulturen und Bewegungen, Stefan Lauer en Nicholas Potter (red.); uitg. Hentrich & Hentrich; 252 blz.; € 22,-