Aanhangers van de vorige regeringspartij, het rechts-nationalistische Recht en Rechtvaardigheid (PiS), waren donderdag woedend. Betogers bij het parlementsgebouw in Warschau hadden de nationale vlag bij zich en protestborden met teksten als ”Dit is Polen, niet Tuskland”. PiS-leider Jaroslaw Kaczynski verklaarde tegenover de aanwezigen dat Tusks regering niet Pools is. De partij beschuldigt Tusk, oud-voorzitter van de Europese Raad, ervan namens Duitsland te handelen.

Het „protest van vrije Polen” was georganiseerd door PiS. De partij zat acht jaar in de regering, tot het de parlementsverkiezingen verloor van drie pro-Europese partijen die zich hadden verenigd in een poging PiS te verslaan. De spanningen tussen beide kampen lopen sindsdien steeds verder op sinds de machtsoverdracht van vorige maand.

Sinds december leidt Tusk een pro-Europese regering, die zich ten doel stelt om de rechtsstaat en democratie in Polen te herstellen. Dat stuit op heftig verzet van PiS. Tusk beschuldigt PiS ervan prominente posten in rechtbanken, de staatsmedia en staatsbedrijven aan partijleden te hebben vergeven. De nieuwe premier poogt nu de PiS-loyalisten uit de instellingen te verwijderen.

De demonstratie op donderdag was eerst bedoeld om onvrede te uiten over de reorganisatie van publieke omroepen en staatsmedia. Maar de focus verschoof na de arrestaties van oud-binnenlandminister Mariusz Kaminski en diens voormalige staatssecretaris Maciej Wasik twee dagen eerder.

De politie stond dinsdag op het punt de politici te arresteren en naar de gevangenis te brengen, toen bleek dat ze niet thuis waren. Kaminski en Wasik waren op uitnodiging van president Andrzej Duda, een bondgenoot van PiS, in zijn presidentieel paleis. In een verklaring stelde Kaminski dinsdag dat van onderduiken geen sprake was. „Wij verstoppen ons niet. Op dit moment zijn we bij de Poolse president totdat het kwaad verliest”, aldus de voormalige minister. Later die dag werd het tweetal in het presidentieel paleis gearresteerd en naar de cel gebracht om twee jaar uit te zitten wegens machtsmisbruik.

Tusk beschuldigde Duda er vervolgens van de grondwet te saboteren – door de twee veroordeelde PiS-politici in het presidentieel paleis voor de autoriteiten te verbergen. Kaminski en Wasik werden al in 2015 door de rechtbank veroordeeld. Duda verleende de twee toen gratie, maar het hooggerechtshof verklaarde dit in december 2023 onwettig.

Voor de demonstratie van donderdag kondigde Duda aan Kaminski en Wasik opnieuw gratie te willen verlenen. De president noemt de twee opgepakte oud-politici „politieke gevangenen”. Ook Kaminski zelf ziet zijn arrestatie „als een daad van politieke wraak” en is sinds woensdag in hongerstaking.