Het verbaast me niet dat prins Charles en Camilla Parker Bowles gaan trouwen, zegt dominee David Philips van de Church Society, een conservatieve stroming binnen de Anglicaanse Kerk. „Het zat er al aan te komen. We verwachtten dat de prins vroeg of laat in het huwelijk zou treden”, meldt hij vanuit het kantoor van de Church Society.

Wel zet ds. Philips de puntjes op de i. „De prins en Camilla trouwen niet in de kerk. Het is louter een burgerlijk huwelijk.” Hij is blij dat de prins en Camilla niet in de kerk trouwen, want dat druist toch in tegen de heersende tradities en ongeschreven regels van zijn kerk. „En de meeste Britten zouden er moeite mee hebben gehad.”

Tot voor kort lag het huwelijk van prins Charles en Camilla erg moeilijk in de Anglicaanse Kerk. Het was niet mogelijk dat gescheiden mensen van wie de ex-man of -vrouw nog in leven is, in de kerk trouwden. De ex-man van Camilla leeft echter nog. Maar in 2002 schrapte de generale synode van de kerk deze expliciete regel. Mensen die hertrouwen wordt voortaan gevraagd of ze een helder zicht hebben op het huwelijk en wat er de oorzaak van is dat het vorige huwelijk op de klippen liep.

Opvallend is dat er dat jaar ook een belangrijke wisseling van de wacht plaatshad in de top van de kerk. De aartsbisschop van Canterbury, George Carey, trad af en werd opgevolgd door Rowan Williams. Deze koesterde minder bezwaren tegen het huwelijk van Charles en Camilla dan zijn voorganger.

Ds. Philips: „Het probleem was dat hertrouwen na scheiding in dit land gewoon legaal was en dat in het kielzog hiervan de kerk dus als het ware voor een dilemma werd geplaatst. Pas de laatste jaren ging de kerk wat losser om met gescheiden mensen die opnieuw wilden trouwen.”

Koning, kerk en staat zijn in Engeland nauw verbonden met elkaar. De Britse vorstin is de ”supreme governor” van de Kerk van Engeland, dat wil zeggen: het hoofd van de kerk. Haar invloed op de kerk is niet gering. Ze moet het voorbeeld stellen en in zekere zin is zij het boegbeeld. Aartsbisschoppen en bisschoppen worden benoemd door de koningin op advies van de premier, die weer de namen krijgt aangereikt van een kerkelijke commissie. Ze leggen een eed af en mogen niet aftreden zonder koninklijke toestemming. De Kerk van Engeland omschrijft de monarch als Gods ordinantie en hoofd van de kerk. Met de eed tijdens de kroning zweert de vorst de kerk trouw te zijn en te onderhouden, aldus ds. Philips.

Als prins Charles koning wordt, wordt van hem hetzelfde verwacht. Dan is hij het hoofd van de kerk. „Op dat vlak zal er nog wel het een en ander veranderen”, verwacht ds. Philips. Want het is duidelijk dat de religieuze belangstelling van Charles anders is dan die van zijn moeder Elizabeth. Zo liet hij weten dat hij zich eerder een verdediger van „geloven” ziet dan van „het geloof.” Een nieuwe kroning in Engeland zal wellicht een heel ander karakter dragen dan die van Elizabeth, zo luidt het. Datzelfde gaat ook op voor de verhouding tussen koning, kerk en staat - de huidige vorm daarvan kan ook op de tocht komen te staan.

Officieel heeft de Anglicaanse Kerk geen problemen aangetekend tegen het huwelijk van de prins. De aartsbisschop van Canterbury, Williams, verwelkomde donderdag het nieuws vanuit Clarence House. Hij zei te hopen dat het huwelijk een „bron van troost en kracht” zal zijn voor het paar en hun naasten. Zijn instemmende verklaring heeft mogelijk het doel critici de mond te snoeren.

De Engelse koning(in) is ook lid van de Kerk van Schotland en die is presbyteriaans van karakter. De vorst is in die kerk echter geen hoofd in de betekenis van ”supreme governor”. De Schotse kerk hanteert andere regels met betrekking tot hertrouwen in de kerk. Ds. Philips: „Men is daar gemakkelijker. Er deden hier geruchten de ronde dat de prins dan maar moest trouwen in de Kerk van Schotland als het niet bij de anglicaanse kon.”

De keus voor een burgerlijk huwelijk in de St. Georg’s Chapel op Windsor Castle lijkt een pragmatisch oplossing. Het is ondenkbaar dat prins Charles de troon zou bestijgen als een man die een relatie onderhoudt met Camilla Parker Bowles zonder met haar getrouwd te zijn. Nu wordt het burgerlijk huwelijk op Windsor Castle gevolgd door een dienst van gebed en toewijding in de St. George’s Chapel, geleid door Rowan Williams.

Camilla is anglicaans. Als ze rooms-katholiek was geweest, had dat evenmin tot problemen met de Kerk van Engeland geleid, maar juist wel met de wetgeving die de troonsopvolging in 1701 regelde. De Act of Settlement uit dat jaar voorkomt in boude bewoordingen dat iemand de Engelse troon bestijgt die „de paapse religie belijdt of een papist(e) huwt.” Of deze 300 jaar oude wet nog wel kan gelden, is omstreden. Volgens sommige Britse waarnemers is de hele wet over troonsopvolging in strijd met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, en dus sinds oktober 2000 in strijd met de Britse wetgeving.