Hou vol, riepen brandweerlieden tegen een vrouw van in de tachtig, die vastzat onder haar gedeeltelijk ingestorte huis. „We zijn er bijna.” Eind donderdagmiddag, ruim 72 uur na de serie aardbevingen die Japan op nieuwjaarsdag troffen, trokken hulpverleners de vrouw uit het puin. Nadien wikkelden de redders haar in een deken en voerden de vrouw per brancard af richting ziekenhuis.

Volgens experts nemen de overlevingskansen van vastzittende slachtoffers 72 uur na een ramp aanzienlijk af. Dat donderdag een vrouw ná deze kritische grens gered werd, is een succesverhaal dat de geliefden van de meer dan tweehonderd vermisten toch nog een sprankeltje hoop geeft op een goede afloop.

Een weeromslag werkt echter niet mee. Regen, sneeuw en een dalende temperatuur verkleinen de al minieme overlevingskansen van degenen die zich nog levend onder het puin bevinden. Ook in evacuatiecentra ligt het gevaar op de loer. Diezelfde kou, gebrek aan de eerste levensbehoeften en slechte hygiënische omstandigheden, maken dat met name kwetsbare mensen als ouderen, zieken en baby’s het zwaar te verduren hebben.

Aardverschuivingen

Met slechts één deken was het moeilijk om op de grond te kunnen slapen, zei Masashi Tomari uit de stad Anamizu tegen persbureau AP. De twee kachels die donderdag arriveerden, waren allesbehalve een overbodige luxe. „Dit is een vreselijke, koude plek”, zei de 67-jarige oesterkweker.

Wat niet meehelpt is dat het getroffen gebied, de prefectuur Ishikawa, als gevolg van de aardbevingsschade slecht toegankelijk is. Volgens de autoriteiten zijn een dertigtal getroffen dorpen nog steeds niet bereikt. En op plekken waar de hulpverlening op gang is gekomen, hebben veel van de tienduizenden evacuees bijna geen toegang tot voedsel, water, elektriciteit en communicatie. „De meeste gebieden zijn moeilijk te bereiken vanwege rotsblokken op de weg en aardverschuivingen, veroorzaakt door regen en naschokken”, zei Musubi Yata van het Japanse Rode Kruis tegen de Britse omroep BBC.

Japan zet intussen flink meer hulpverleners in. „We zullen niet opgeven”, zei de Japanse premier Fumio Kishida vrijdag na een vergadering met functionarissen voor rampenbestrijding. Hij drong er bij reddings- en hulpverleners op aan geen enkele moeite te sparen om de getroffen gemeenschappen te bereiken.

Waarschuwingssysteem

Vrijdagavond stond het officiële dodental als gevolg van de aardbevingen op bijna honderd. Meer dan de helft van dit aantal is afkomstig uit kuststad Wajima. Ruim tweehonderd mensen worden vermist, terwijl er zo’n vijfhonderd gewond zijn geraakt.

Ishikawa staat bekend om zijn ambachtswerk. Veel oude, traditionele houten huizen in Wajima bleken niet bestand tegen het natuurgeweld van maandag. Volgens de burgemeester zou een honderdtal mensen vastzitten onder ingestorte gebouwen.

Vorig jaar waren er vergelijkbare aardbevingen in Turkije en Marokko. Hoewel de schade in Japan aanzienlijk is en het aantal slachtoffers nog flink kan oplopen, valt dit in het niet bij genoemde andere landen.

Een verklaring hiervoor is dat Japan gewend is aan aardbevingen en zich erop heeft geprepareerd. Zo is er een uitgebreid waarschuwingssysteem en zijn er strenge bouwvoorschriften. Een Japanse hoogleraar zei tegen persbureau AP dat er waarschijnlijk geen land ter wereld is als Japan waar mensen zo goed zijn voorbereid op rampen.