Kans op vrijlating gijzelaars Gaza gedaald na einde bestand
Na een gevechtspauze is de oorlog tussen Israël en Hamas eind vorige week weer in alle hevigheid opgelaaid. Daarmee lijkt de kans dat er opnieuw gijzelaars vrij zullen komen een stuk minder groot.
De laatste tijd is er tussen Israël en Hamas een aantal staakt-het-vurens geweest. Wat gebeurt er op zo’n moment?
Dan zwijgen de wapens aan beide kanten. Het Israëlische leger gaat dan in een zogenoemde defensieve modus. De troepen die in de Gazastrook zijn gelegerd, blijven wel in de hoogste staat van paraatheid om eventuele verrassingsaanvallen van Hamas het hoofd te bieden.
Die periode wordt dan gebruikt om te onderhandelen over de vrijlating van gijzelaars en gevangenen. Ook biedt zo’n staakt-het-vuren de gelegenheid om extra humanitaire hulp het oorlogsgebied binnen te brengen.
Hamas heeft inmiddels een aantal gijzelaars vrijgelaten. Hoeveel zitten er nog vast, en hoe groot is de kans dat ook zij vrijkomen?
Er zitten naar schatting nog 137 gijzelaars vast in Gaza. Van hen is niet bekend hoe ze eraan toe zijn. Afgelopen week werd bekend dat opnieuw enkele ontvoerde burgers zijn overleden.
Nu de oorlog na de wapenstilstand weer is hervat, daalt de kans dat er op korte termijn opnieuw gijzelaars vrijkomen. Achter de schermen wordt nog altijd onderhandeld, hoewel Israël momenteel zijn onderhandelingsteam uit Qatar heeft teruggetrokken.
Israël moet in ruil gevangenen loslaten. Waarom zijn dat er steeds veel meer dan het aantal gijzelaars dat Hamas vrijlaat?
De afgelopen weken was de verhouding tussen vrijgelaten gijzelaars en Palestijnse gevangenen één op drie. Dat is de prijs die Israël moet betalen om de vrijlating voor elkaar te krijgen.
Overigens lag die verhouding in het verleden nog veel schever. In 2011 sloot Israël een deal voor de vrijlating van de ontvoerde militair Gilad Shalit. In ruil daarvoor liet Israël 1027 Palestijnse gevangenen gaan, onder wie zo’n 280 mensen die wegens het plannen en uitvoeren van terreuraanslagen levenslange gevangenisstraffen uitzaten.
Het wrange is dat diverse van deze vrijgelaten terroristen in de jaren daarna opnieuw aanslagen op Israëlische burgers pleegden. Het meest recente voorbeeld is Yahya Sinwar, de Hamasleider die als het brein achter de aanslagen van 7 oktober wordt beschouwd.
In de media gaat het bijna alleen maar over Gaza. Wordt er op de Westelijke Jordaanoever ook gevochten?
Ook op de Westelijke Jordaanoever voert het Israëlische leger met enige regelmaat antiterreuroperaties tegen Hamas en aanverwante groeperingen uit. Ook zijn er de afgelopen weken regelmatig confrontaties tussen Israëlische en Palestijnse burgers geweest. Momenteel houden de Israëlische veiligheidsdiensten het gebied nauwlettend in de gaten, uit vrees dat ook daar het geweld verder zal oplaaien. De confrontaties op de Westelijke Jordaanoever zijn echter niet te vergelijken met de oorlog die nu in Gaza woedt.
Waarom zijn die twee Palestijnse gebieden –de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook– eigenlijk gescheiden van elkaar?
Dat komt simpelweg door de geografische ligging van de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook. Die liggen op het dichtstbijzijnde punt nog altijd enkele tientallen kilometers van elkaar verwijderd. In onderhandelingen over een eventuele toekomstige Palestijnse staat is overigens wel gesproken over het instellen van een corridor tussen beide gebieden.
Wat is verder het verschil tussen die twee gebieden?
In de Gazastrook zwaait terreurbeweging Hamas de scepter, sinds die in 2007 met geweld de Palestijnse Autoriteit verdreef.
Op de Westelijke Jordaanoever ligt het iets ingewikkelder. Dat gebied is verdeeld in zogenoemde A-, B- en C-gebieden. In de C-gebieden (60 procent) is Israël de baas; in de A-zone (18 procent) heeft de Palestijnse Autoriteit het voor het zeggen. De B-gebieden (22 procent) staan onder gezamenlijk bestuur.
In de Gazastrook wonen zo’n 2,3 miljoen Palestijnen, op de Westelijke Jordaanoever circa 3 miljoen, maar dat gebied is aanzienlijk groter dan Gaza.
Onder het bewind van Hamas zijn de vrijheden van de bevolking fors ingeperkt. Er gelden strikte islamitische wetten en vooral christenen hebben het er erg moeilijk.
Wie is eigenlijk de rechtmatige eigenaar van die twee gebieden?
In Bijbels licht behoorden de gebieden tot het Beloofde Land, waarvan de grenzen overigens door de eeuwen heen ook verschoven.
In internationaalrechtelijk opzicht ligt het een stuk ingewikkelder. Om niet al te ver terug te gaan: de Westelijke Jordaanoever behoorde tot de Onafhankelijkheidsoorlog van 1948 tot het mandaatgebied van de Verenigde Naties en zou volgens het delingsplan van 1947 tussen Arabieren en Joden worden verdeeld. In die oorlog veroverde Jordanië echter het gebied en annexeerde het vervolgens. Egypte bezette de Gazastrook vanaf 1948.
Israël veroverde beide gebieden tijdens de Zesdaagse Oorlog van 1967. In de Oslo Akkoorden van 1993 is voorzien in de oprichting van een Palestijnse staat in de Gazastrook en een deel van de Westelijke Jordaanoever. Maar die staat is er nog steeds niet. Zelfs op sommige kaarten van de Verenigde Naties wordt de Westelijke Jordaanoever dan ook aangeduid als ”undecided terrorities” – onbesliste gebieden.
