In Guinee-Bissau (West-Afrika) klinkt het vaak wel: Wie zit hierachter? En voor een antwoord ga je naar de toverdokter. Die maakt drankjes en poeders, maar hij ziet ook dingen die jij niet ziet, gelooft men. En hij heeft een antwoord op die gruwelijke vraag. Al gauw fluistert het in het toverhutje: „Hij zit erachter”, of: „Zij heeft het gedaan.”

Waarom die wie-vraag zo gruwelijk is? Omdat in Guinee-Bissau vaak gehandicapte kinderen worden aangewezen als zondebok. En ze die beschuldiging met de dood moeten bekopen. Hiernaast ziet u Filomena, een 13-jarig meisje met het downsyndroom, en haar moeder. Filomena loopt kans door zo’n toverdokter te worden aangewezen zodra in haar dorp iets aan de hand is en de wie-vraag rondgaat.

Hans Frinsel maakte het mee toen hij in Guinee-Bissau woonde. Frinsel stond samen met Gerda Klaver en Marianne van Helden aan de wieg van het project voor gehandicapten. Een project dat wordt ondersteund door Stichting Kimon en waarop de RD-actie zich dit jaar richt (naast dat van NET Foundation in Togo).

„Ze zal twaalf jaar zijn geweest”, vertelt Frinsel, „een meisje met het syndroom van Down dat bij haar oma woonde.” Frinsel herinnert zich het meisje als een „lief en behulpzaam kind”, altijd in de weer met vegen en opruimen in oma’s huisje en in de kerk. „Maar opeens was ze verdwenen.” Later werd bekend dat ze was meegenomen door mannen uit een naburig dorp. „Er was daar iemand overleden, en aan de toverdokter was gevraagd wie daarachter kon zitten. De man wees naar het meisje.” Ze is nooit teruggevonden, en dat bevestigde het vermoeden dat ze was omgebracht. De gebruikelijke manier is kinderen vastgebonden bij een termietenheuvel leggen, of aan de oever van een rivier.

De liefdevolle zorg van Gerda en Marianne voor kinderen als Filomena wordt in Guinee-Bissau gezien als een resoluut nee tegen deze praktijken. Helpt u mee hun werk blijvend mogelijk te maken? Graag! Want dat dodelijk gefluister –„zij heeft het gedaan”– moet stoppen.