Experts: politieke plannen voor bestaanszekerheid niet uitgewerkt
Bestaanszekerheid is een van de belangrijkste thema’s van de Tweede Kamerverkiezingen, maar de politieke partijen geven geen uitwerking van hun plannen. Dit blijkt uit gesprekken met Nathalie Boerebach, directeur van Stichting Urgente Noden Nederland (SUN Nederland), en Bas Pieck, programmaleider bij Stichting Kansfonds. „Tijdelijke regelingen zijn een pleister op de wonde”, aldus Pieck, verwijzend naar bijvoorbeeld de energietoeslag. „Wat we missen is een structurele visie over hoe we écht van armoede af gaan komen.”
Om te beginnen, zeggen zowel Pieck als Boerebach, is het op zich positief dat er nu veel wordt gepraat over bestaanszekerheid. „Mensen raken bekend met het probleem”, zo vat Boerebach het samen. Haar organisatie faciliteert verspreid door het land noodhulpbureaus, waar hulpverleners voor cliënten financiële ondersteuning kunnen vragen als er geen andere voorzieningen meer zijn.
Maar tegelijkertijd, zo vinden de experts, lijkt de politiek vooral te kijken naar de financiële kant van bestaanszekerheid. „Het moet gaan over meer dan geld”, aldus Pieck. „Bestaanszekerheid is óók toegang tot de zorg en toegang tot het onderwijs. En vooral wonen is een belangrijk onderwerp. Als je geen woning hebt, maar wel een baan, ben je bestaansonzeker.”
Volgens Boerebach merken alle generaties dat er momenteel „veel tot stilstand komt”, waarin ze de woningmarkt ook als voorbeeld noemt. „Kinderen wonen langer thuis, waardoor ouders die al slecht rond kunnen komen nog langer monden te voeden hebben. Maar denk ook aan huiselijk geweld: je kan niet verhuizen en dus blijf je ongewild slachtoffer. Dit zijn ook voorbeelden van bestaansonzekerheid die vragen om beleidskeuzes.”
Stichting Kansfonds, die initiatieven steunt om mensen in kwetsbare situaties te helpen, is bezig met een onderzoek waarin gezinnen in de bijstand in drie gemeenten 150 euro per maand extra krijgen, zonder voorwaarden, om te zien of en hoe dit helpt bij het vergroten van bestaanszekerheid. De Hogeschool van Amsterdam gaat onderzoeken hoe dit uitpakt. Vanuit de stichting verbazen ze zich over de situatie in Nederland. „Er zijn 172 voedselbanken. Toen ze er kwamen, hadden ze een tijdelijk karakter. En nu vinden we het normaal dat ze er zijn.”
Beide experts pleiten voor een andere manier van denken over bestaanszekerheid. Pieck: „Je moet de ambitie hebben dat armoede niet voor mag komen”. Boerebach stelt dat beleid nu vooral gericht wordt op het bestrijden van armoede, terwijl je gedwongen wordt anders over het vraagstuk na te denken als je uitspreekt dat je in een land wil wonen waar iedereen voldoende geld heeft om van te leven. „Ik zou graag zien dat mensen het naast bestaanszekerheid ook hebben over bestaanswaardigheid. En áls je dan plannen gaat uitwerken, bedenk dan ook hoe je ze wil betalen, en betrek de doelgroep erbij. Ga niet in de Haagse bubbel dingen verzinnen.”