De 69-jarige Eyadema overleed zaterdag terwijl hij voor medische behandeling op weg was naar Europa. Hij was in zijn woonplaats Piya, in het zuidoosten van het land, getroffen door een hartaanval.

Premier Koffi Sama maakte dat bekend in een verklaring die voor de staatsradio werd uitgezonden. Sama zei dat de grenzen tot nader order gesloten zijn en dat leger en politie opdracht hebben gekregen de orde in het land te handhaven.

Vanuit Israël werd gemeld dat Eyadema niet op weg was naar Europa, maar naar de joodse staat, om daar in een ziekenhuis te worden behandeld. De president had wel vaker medische behandelingen in Israël ondergaan, zo werd gezegd.

Het militaire opperbevel van Togo deelde enkele uren na de bekendmaking van Eyadema’s dood mee dat Faure Gnassingbe, zijn 39-jarige zoon, de nieuwe president is. Hij was onder zijn vader minister van Informatie.

Om zijn benoeming tot president mogelijk te maken moest de grondwet worden gewijzigd, wat gisteren in hoog tempo werd gedaan.

Met de benoeming van Faure tot nieuw staatshoofd werd de voorzitter van het parlement, Fanbare Ouattara Natchaba, gepasseerd. Natchaba was in Europa toen Eyadena overleed en heeft zich niet kunnen verzetten tegen de benoeming van Faure. Het opperbevel van het leger, dat de benoeming van de presidentszoon regisseerde, heeft direct trouw gezworen aan het nieuwe staatshoofd.

Eyadema, een voormalig officier in het Franse Vreemdelingenlegioen, was als president aan de macht sinds 1967. Hij was de langst regerende president van Afrika en de op een na langst regerende van de wereld, na Fidel Castro van Cuba. In 1963 pleegde hij een van de eerste staatsgrepen in het postkoloniale tijdperk van Afrika. Deze coup kostte de eerste democratisch gekozen president van Togo, Sylvanus Olympio, het leven.

Faure Gnassingbé (39) heeft het West-Afrikaanse land democratisering beloofd. Hij deed dat in een toespraak voor het parlement meteen na zijn verkiezing. „Ons land Togo committeert zich zonder voorbehoud aan een democratiseringsproces en een politiek van openheid die ik, met uw waardevolle steun, tot aan het einde zal doorvoeren”, aldus Gnassingbé. „De uitdagingen zijn talrijk en groot, maar ik open mijn armen voor iedereen die zich bij mij aan wil sluiten.”

Faure Gnassingbé wordt beschouwd als leider van de „clan van de progressieven” binnen de Beweging van het Togolese Volk (RPT), de partij van zijn vader.

Faure is het enige kind van de overleden president Eyadéma dat ook de politiek in is gegaan. Hij deed dat op verzoek van zijn vader, die zijn overige circa vijftig kinderen juist buiten de politiek hield.

Faure is geboren uit de verbintenis van zijn vader, een Kabye uit het noorden van Togo, met een vrouw uit de zuidelijke Atakpame-stam. Hij studeerde financiën en management in Frankrijk en de Verenigde Staten, waar hij een academische graad behaalde voordat hij halverwege de jaren ’90 naar Togo terugkeerde.

Faure, zoals hij door intimi wordt genoemd, bekleedde tot zaterdag de functie van minister van Mijnbouw, Infrastructuur en Telecommunicatie. Ook behartigde hij de belangen van de familie in meerdere ’geprivatiseerde’ staatsbedrijven.

De Nigeriaanse president Olusegun Obasanjo, tevens president van de AU, zei dat de organisatie een dergelijk onconstitutionele machtsoverdracht in Togo niet zal gedogen. „Democratie moet in Afrika het principe zijn en alle Afrikaanse landen zullen zich daaraan moeten houden.” Thiam zei dat de AU een spoedvergadering aan de situatie in Togo zal wijden.

Olympio’s in Parijs in ballingschap levende zoon Gilchrist zei eveneens dat de handelwijze van het leger neerkomt op een coup. Volgens Olympio junior heeft het leger sinds zijn vaders dood de teugels in handen in Togo en is het vast van plan deze niet uit handen te geven. Hij zei voorts dat het regime van Eyadema heeft geleid tot een economisch rampzalige situatie in Togo en dat het land door zijn toedoen ook geen democratische structuur kent. Olympio junior riep op tot sancties tegen „de criminelen” in het Eyadema-regime.

De Afrikaanse Unie vindt dat de gang van zaken in Togo neerkomt op een staatsgreep, zei AU-voorzitter Alpha Oumar Konare. „Als het handvest van de 53 lidstaten tellende Afrikaanse Unie wordt gerespecteerd, dan wordt deze regering niet erkend omdat zij voortkomt uit een staatsgreep”, zei Konares woordvoerder Adam Thiam.

De Europese Unie maande tot kalmte en riep de politiek leiders in Togo op zich aan de grondwet te houden en zo een ordelijke machtsoverdracht te garanderen. Europees commissaris voor ontwikkeling Louis Michel zei dat de pogingen van het leger om Eyadema’s zoon in het zadel te helpen consequenties zullen hebben voor de betrekkingen tussen Togo en de EU, die trouwens toch al op een laag pitje staan door toedoen van Eyadema’s repressieve beleid.