Kamer terug van reces: D66 en SP willen spoeddebat over situatie Gaza
De Tweede Kamer komt terug van reces voor een spoeddebat over de situatie in Gaza. Volg in dit liveblog de laatste ontwikkelingen in Israël na de aanval van Hamas op Israël op zaterdag 7 oktober.
Advertentie
Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft zaterdag nog geen contact gehad met de Nederlanders in de Gazastrook. Volgens een woordvoerder is op dit moment communicatie naar en vanuit Gaza bijzonder moeilijk. "Het contact met de Nederlanders en hun eventuele gezinsleden verloopt via telefonie en internet, en via beide kanalen is er nu vrijwel geen bereik."
Vrijdag is er nog wel met de groep in Gaza gebeld. Ook zaterdag probeerde de Nederlandse vertegenwoordiging in Ramallah contact te zoeken, maar dat is niet gelukt. "Dat kan komen door de problemen met communicatie waar men in Gaza nu mee te maken heeft", aldus de woordvoerder.
Het ministerie zegt dat met de uitbreiding van de Israëlische grondoperaties in Gaza de zorgen steeds groter worden over het lot van de mensen daar. "Onze diplomatieke inzet is er nog steeds op gericht om te zorgen dat zij weg kunnen uit deze afschuwelijke situatie. Nederland blijft ook oproepen tot het onmiddellijk en onvoorwaardelijk vrijlaten van de gegijzelden, inclusief de Nederlander Ofir Engel", zegt de woordvoerder.
Het ministerie had hiervoor dagelijks contact met 23 mensen met een Nederlands paspoort, verblijfspapieren en directe familie. Vorig weekend kwam een 33-jarige Nederlandse vrouw in Gaza om het leven.
Premier Benjamin Netanyahu zegt "elke optie" te onderzoeken om vrijlating te bewerkstelligen van de meer dan 220 gijzelaars in de Gazastrook. Die werden op 7 oktober door Palestijnse militanten naar dit gebied gebracht en zitten sindsdien vast.
De Israëlische minister-president had zaterdag een ontmoeting met vertegenwoordigers van de familieleden van de gijzelaars. Die eisten van hem tekst en uitleg over hoe de regering denkt ze vrij te krijgen. Netanyahu deed geen toezeggingen over een ruilovereenkomst, maar vertelde de families dat de autoriteiten "elke optie zouden uitputten om hen naar huis te brengen".
Hamas maakte eerder zaterdag bekend bereid te zijn alle gegijzelden over te dragen in ruil voor de vrijlating van alle Palestijnse gevangenen in Israël.
Netanyahu verwacht dat de oorlog in de Gazastrook "lang en moeilijk" zal zijn. Israëlische grondtroepen trokken vrijdag de grens over en zijn nu al meer dan 24 uur actief in het Palestijnse gebied. "De oorlog in de Gazastrook zal lang en moeilijk zijn en we zijn erop voorbereid."
Israël schendt volgens EU-buitenlandchef Josep Borrell het internationaal humanitair recht in zijn strijd tegen Hamas. "Veel te veel burgers, onder wie kinderen, zijn gedood. Dit is in strijd met het internationaal humanitair recht", zegt Borrell op X. "Gaza is volledig verduisterd terwijl de zware beschietingen doorgaan."
"Een pauze in de vijandelijkheden is dringend nodig om humanitaire toegang mogelijk te maken", voegde hij eraan toe. "Wij veroordelen alle aanvallen tegen burgers, inclusief de voortdurende willekeurige raketaanvallen op Israël, en vragen de onmiddellijke en onvoorwaardelijke vrijlating van alle gijzelaars."
De VN-organisatie voor Palestijnse vluchtelingen (UNRWA) waarschuwt al langer voor de hopeloze situatie waarin de bewoners van de Gazastrook zich bevinden. De elektriciteit is uitgevallen en er is een groot gebrek aan voedsel, water en medicijnen.
Ook D66 wil komende week een debat in de Tweede Kamer over de schrijnende situatie in Gaza. Enkele uren eerder kondigde de SP al aan een spoeddebat te willen over de situatie in Gaza en de stemonthouding door Nederland over een VN-resolutie die oproept tot een humanitair staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas. De twee partijen bundelen hun verzoek. Dat betekent dat de Tweede Kamer terug moet komen van verkiezingsreces om over het verzoek te stemmen.
Volgens de Israëlische minister van Defensie Yoav Gallant is de oorlog in Gaza een nieuwe fase ingegaan, schrijven Israëlische media. Nadat Israël vrijdagavond de operaties op de grond in de smalle strook "uitbreidde", zegt Gallant dat de operaties doorgaan "tot een nieuwe order".
De defensieminister zegt in een videotoespraak dat de Israëliërs via de lucht en de grond de Gazastrook aanvallen, waar de strijders van Hamas zitten. Volgens Gallant worden tunnels en andere infrastructuur beschoten, maar is ook het leiderschap van Hamas een doelwit.
De Israëlische grondtroepen blijven voorlopig opereren in het noorden van de Gazastrook, laat het leger later zaterdag weten. Dat betekent dat ze nu al meer dan 24 uur nadat ze het Palestijnse gebied binnentrokken daar actief zijn.
Gallant herhaalde de Israëlische oproep dat alle burgers van het noorden naar het zuiden moeten trekken om de bombardementen te ontlopen. Ook in het midden en het zuiden van Gaza worden regelmatig luchtaanvallen gemeld.
Israël heeft al zijn diplomatieke personeel in Turkije opdracht gegeven naar het eigen land terug te keren. De reden voor het terugroepen zijn "harde uitspraken" waardoor het land de onderlinge betrekkingen "herziet", laat de Israëlische minister Eli Cohen van Buitenlandse Zaken op X weten.
De Turkse president Recep Tayyip Erdogan zei eerder zaterdag tijdens een massale pro-Palestijnse demonstratie in Istanbul dat Israël een bezetter is en herhaalde dat Hamas in zijn ogen geen terroristische organisatie is. "Israël begaat al 22 dagen openlijk oorlogsmisdaden, maar de westerse leiders kunnen Israël niet eens oproepen tot een staakt-het-vuren", aldus de Turkse president tegen de duizenden demonstranten.
"We zullen de hele wereld vertellen dat Israël een oorlogsmisdadiger is. We treffen voorbereidingen hiervoor. We zullen Israël tot oorlogsmisdadiger verklaren", zei Erdogan.
Hamas heeft de vrijlating van alle Palestijnse gevangenen in Israël geëist in ruil voor de gijzelaars die de militante beweging al drie weken vasthoudt in de Gazastrook. Het is de eerste keer dat Hamas deze voorwaarde naar buiten brengt voor het vrijlaten van de meer dan tweehonderd gegijzelden.
Een woordvoerder van de Al-Qassam-brigades, de gewapende tak van Hamas, zegt in een videoboodschap dat zijn beweging dicht bij een akkoord was met Israël over de vrijlating van de gijzelaars, totdat Israël die mogelijkheid "uitstelde". Het is niet duidelijk of hij bedoelt dat de onderhandelingen stukliepen of dat een deal van de baan is door de geïntensiveerde aanvallen van Israël op de Gazastrook van vrijdagavond.
De woordvoerder zegt ook dat Hamas bereid is te praten over een "gedeeltelijke overeenkomst" over de gijzelaars.
De SP wil komende week een debat over de situatie in Gaza en de stemonthouding door Nederland over een VN-resolutie die oproept tot een humanitair staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas. "Het is nu zaak dat er heel snel een staakt-het-vuren komt en dat het bloedvergieten stopt", zegt SP-Kamerlid Jasper van Dijk.
De Tweede Kamer is donderdagnacht met verkiezingsreces gegaan, maar die moet wat de SP betreft daarvan terugkeren. Een debat is hard nodig, vindt de SP. Het "buitensporig geweld" in verband met het grondoffensief in Gaza door Israël noemt Van Dijk als een van de redenen. Ook het "compleet afsluiten van Gaza waardoor geen communicatie meer mogelijk is en talloze burgers in groot gevaar zijn" en schendingen van het internationaal recht maken een debat nodig.
De "omstreden opstelling" van Nederland is een vierde, maar niet minder belangrijke reden, zegt het SP-Kamerlid.
Ook veel andere Kamerfracties hebben zaterdag forse kritiek geuit op de stemonthouding van Nederland, zoals D66, GroenLinks-PvdA, Partij voor de Dieren en Volt. GroenLinks-PvdA vindt dat het kabinet zich hierover moet verantwoorden. D66 eist opheldering. Vooralsnog krijgt het kabinet alleen steun van de VVD.
Het is nog niet zeker of de SP een meerderheid van de Kamer achter zijn verzoek voor het spoeddebat krijgt.
Advertentie
Volgens Fort waren de bombardementen van vrijdag op zaterdag de zwaarste sinds het begin van de oorlog en zijn er geen plekken meer die veilig zijn. "De situatie is niet meer acceptabel. Het is als een bloedbad, een straf voor de hele Gaza-bevolking." Bovendien is er een gebrek aan onder meer voedsel, drinkwater en medicijnen. Toch gaan dokters van AzG door met hun werk. "Sommige van onze medewerkers gaan nog steeds naar de overvolle ziekenhuizen om basiszorg te verlenen met de weinige middelen die ze hebben."
Dat bovenop de bombardementen en de tekorten nu ook de communicatie bijna is stilgevallen, is een groot probleem voor het werk van AzG. "Het was al ingewikkeld om onze activiteiten in Gaza te organiseren, maar nu is het onmogelijk geworden om het werk daar te coördineren", zegt Fort. De hulporganisatie krijgt geen informatie meer binnen over de basisbehoeften van de medewerkers daar en hoe zij geholpen kunnen worden. "We zijn blind nu."
AzG roept op tot een onmiddellijk staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas en tot een humanitaire corridor, aldus Fort. Volgens de hulporganisatie moet er veel meer humanitaire hulp worden toegelaten voor de Palestijnse burgerbevolking, "die lijdt onder deze situatie".
Fort kan niet zeggen op welke manier AzG nog in staat is te communiceren met personeel in het afgesloten gebied. Volgens hem zitten er ongeveer driehonderd mensen van AzG in de Gazastrook.
Duizenden pro-Palestijnse demonstranten hebben zaterdagmiddag een mars gehouden door het centrum van Londen. Ze eisten dat de Britse regering een staakt-het-vuren bewerkstelligt in de Gazastrook, op het moment dat Israël lucht- en grondaanvallen op het Palestijnse gebied heeft geïntensiveerd.
Op luchtbeelden was te zien hoe een grote menigte zich door de Britse hoofdstad bewoog en de tocht uiteindelijk eindigde bij de Houses of Parliament, nadat de demonstranten even daarvoor het kantoor van premier Rishi Sunak in Downing Street waren gepasseerd. De tocht was georganiseerd door de Palestine Solidarity Campaign.
Sunak heeft, net als de Verenigde Staten, niet opgeroepen tot een bestand in de oorlog tussen Israël en Hamas. Wel pleitte de Britse minister-president voor een humanitaire pauze zodat hulp de mensen in de Gazastrook kan bereiken. "De grootmachten doen op dit moment niet genoeg. Daarom zijn we hier: we roepen op tot een staakt-het-vuren, tot Palestijnse rechten, het recht om te bestaan, om te leven, mensenrechten, al onze rechten", zei demonstrant Camille Revuelta tegen Reuters.
De politie in Londen heeft de afgelopen dagen kritiek gekregen omdat ze niet hard optrad tegen slogans die sommige actievoerders riepen tijdens een eerdere pro-Palestijnse mars. Die bracht vorige week ongeveer 100.000 mensen op de been.
Verschillende Kamerfracties eisen opheldering en zelfs verantwoording van het kabinet over de stemonthouding over een VN-resolutie, die oproept tot een humanitair staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas. D66, GroenLinks-PvdA, Partij voor de Dieren, Volt en SP noemen het stemgedrag van Nederland onbegrijpelijk, beschamend, schandalig en schaamteloos. Vooralsnog spreekt alleen de VVD steun uit voor de stemhouding.
Nederland heeft zich "op een cruciaal moment" onthouden van stemming, meldt Kamerlid Kati Piri (GroenLinks-PvdA) op X. Fractievoorzitter Jesse Klaver (GroenLinks-PvdA) vindt dat de regering zich daarom over haar stemgedrag moet verantwoorden, schrijft hij op X. De partij wil zo snel mogelijk opheldering van demissionair premier Mark Rutte en demissionair minister Hanke Bruins Slot (Buitenlandse Zaken).
"De regering ziet de beelden van de humanitaire catastrofe in Gaza. Weet dat er duizenden onschuldige slachtoffers zijn gevallen. Dat hulp Gaza niet bereikt. En onthoudt zich toch bij de VN-stemming over een staakt-het-vuren. Hier zal de regering zich over moeten verantwoorden", aldus Klaver.
D66 vroeg Bruins Slot eerder zaterdag om opheldering. D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma vindt dat Nederland voor de resolutie had moeten stemmen. PvdD-Kamerlid Christine Teunissen vindt de stemonthouding "schandalig", schrijft ze. "Schandalig. Schaamteloos. Triest", laat Volt-voorman Laurens Dassen op X weten. SP-Kamerlid Jasper van Dijk vindt de stemonthouding "buitengewoon pijnlijk", zei hij op NPO Radio 1 bij Jort Kelder.
De VVD steunt het stemgedrag. Die is terecht en in "juiste balans", aldus buitenlandwoordvoerder Ruben Brekelmans. Nederland heeft hiermee het signaal afgegeven dat "de brute terreur van Hamas moet worden veroordeeld en dat Israël het recht heeft op zelfverdediging", terwijl Nederland tegelijkertijd heeft gezegd dat humanitaire corridors hard nodig zijn, de liberaal.
De VN heeft vrijdagavond de resolutie van Jordanië gesteund, waarin tot het staakt-het-vuren werd opgeroepen. Dat gebeurde met 120 stemmen voor, 14 tegen en 45 stemonthoudingen, waaronder Nederland. Nederland vond de resolutie te ver gaan, meldt het ministerie van Buitenlandse Zaken. Zo ontbrak daarin het recht op zelfverdediging van Israël tegen terrorisme, zegt het ministerie.
Fractievoorzitter Jesse Klaver van GroenLinks-PvdA vindt dat de regering zich moet verantwoorden over het stemgedrag over een VN-resolutie. Dat schrijft hij op X. Nederland heeft zich "op een cruciaal moment" onthouden van stemming over die resolutie die oproept tot een humanitair staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas. Onbegrijpelijk, vindt de partij. Zij wil zo snel mogelijk opheldering van demissionair premier Mark Rutte en demissionair minister Hanke Bruins Slot (Buitenlandse Zaken).
"De regering ziet de beelden van de humanitaire catastrofe in Gaza. Weet dat er duizenden onschuldige slachtoffers zijn gevallen. Dat hulp Gaza niet bereikt. En onthoudt zich toch bij de VN-stemming over een staakt-het-vuren. Hier zal de regering zich over moeten verantwoorden", meldt Klaver.
Kamerlid Kati Piri (GroenLinks-PvdA) wil met spoed weten of de hele ministerraad en/of de vicepremiers in de keuze voor stemonthouding zijn gekend. Ook wil ze weten of er over het besluit is gestemd en of dat oordeel unaniem was.
Over wat er in de ministerraad wordt besproken worden nooit mededelingen gedaan. Besluiten die daaruit voortvloeien worden wel openbaar gemaakt. De kabinetsleden spreken naar buiten toe met een mond, om zo eenheid van beleid uit te stralen.
D66 heeft Bruins Slot eerder zaterdag om opheldering gevraagd. D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma noemt het stemgedrag van Nederland "beschamend" en vindt dat Nederland voor de resolutie had moeten stemmen.
De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties heeft vrijdagavond met een ruime meerderheid de resolutie van Jordanië gesteund, waarin tot het staakt-het-vuren werd opgeroepen. Dat gebeurde met 120 stemmen voor, 14 tegen en 45 stemonthoudingen, waaronder Nederland.
Nederland vond de resolutie te ver gaan, meldt het ministerie van Buitenlandse Zaken, en kon deze daarom niet steunen. Zo ontbrak daarin het recht op zelfverdediging van Israël tegen terrorisme, zegt het ministerie.
Volgens de Israëlische minister van Defensie Yoav Gallant is de oorlog in Gaza een nieuwe fase ingegaan, schrijven Israëlische media. Nadat Israël vrijdagavond de operaties op de grond in de smalle strook "uitbreidde", zegt Gallant dat de operaties doorgaan "tot een nieuwe order".
De defensieminister zegt in een videotoespraak dat de Israëliërs via de lucht en de grond de Gazastrook aanvallen, waar de strijders van Hamas zitten. Volgens Gallant worden tunnels en andere infrastructuur beschoten, maar is ook het leiderschap van Hamas een doelwit.
Hij herhaalde de Israëlische oproep dat alle burgers van het noorden naar het zuiden moeten trekken om de bombardementen te ontlopen. Ook in het midden en het zuiden van Gaza worden regelmatig luchtaanvallen gemeld.
De VN-mensenrechtenchef Volker Türk maakt zich ernstige zorgen over een mogelijke grote grondinvasie van Israël in de Gazastrook. Hij waarschuwt voor nog eens duizenden doden als het zover zou komen. Türk voorspelt dat een invasie "catastrofale gevolgen" zal hebben en baseert zich daarvoor op "eerdere militaire operaties in het 56 jaar aanslepende conflict".
Türk hekelt ook de bombardementen op de telecominfrastructuur, waardoor telefonie en internet zo goed als onbeschikbaar zijn in Gaza. "Ambulances en civiele beschermingsteams zijn niet langer in staat de gewonden te lokaliseren, of de duizenden mensen die naar schatting nog onder het puin liggen", zegt hij.
De VN-mensenrechtenchef zegt ook zelf het contact te zijn verloren met zijn collega's in Gaza. "Ik maak me grote zorgen om hen", zegt hij. Collega's van hem verloren al familieleden, vrienden en woningen als gevolg van de Israëlische tegenaanval. De bombardementen in de nacht van vrijdag op zaterdag waren ook volgens Türk de meest intensieve sinds het begin van de oorlog drie weken geleden.
De bombardementen die Israël uitvoert boven de Gazastrook gaan in tegen internationale wetten en de gevolgen ervan zullen decennia voelbaar zijn, zegt de Russische minister voor Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov. Volgens hem is het onmogelijk om Hamas uit te schakelen zonder daarbij ook Gaza te vernietigen en massaal burgers te doden.
"Natuurlijk veroordelen we terrorisme", aldus Lavrov tijdens een interview met het Belarussische persagentschap Belta. "Maar we zijn het er niet mee eens dat je op terrorisme moet reageren door het internationaal humanitair recht te schenden.
Volgens Lavrov stellen "sommige politici in Israël en in het buitenland" voor om Gaza te vernietigen en de twee miljoen inwoners te verdrijven. "Dat zou een catastrofe veroorzaken die tientallen jaren, zo niet eeuwenlang, zal duren", waarschuwt hij.
Rusland onderhoudt in tegenstelling tot westerse landen banden met Hamas, de groepering die de Gazastrook bestuurt en volgens de EU en de VS een terreurgroep is. Vorige week reisde een Hamas-delegatie naar Moskou. Eerder op zaterdag werd bekend dat de groep van plan is acht Russisch-Israëlische gijzelaars vrij te laten.
De uitspraken van Lavrov zijn opvallend aangezien Rusland met de invasie van Oekraïne zelf internationale wetten overschreed en sindsdien verantwoordelijk is voor duizenden burgerdoden. Volgens een update van de Verenigde Naties deze zomer waren er in Oekraïne sinds de start van de oorlog al bijna 10.000 dodelijke burgerslachtoffers gevallen. Onder de strijdkrachten ligt dat cijfer vele malen hoger.
Het Rode Kruis is in Gaza het contact kwijt met de Palestijnse Rode Halve Maan, zoals het Rode Kruis daar heet. Vanwege aanhoudend geweld in Gaza ligt de communicatievoorziening er vrijwel geheel uit. Dit betekent dat hulpverleners van de Palestijnse Rode Halve Maan geen overleg kunnen hebben om de hulp te coördineren.
Een woordvoerder noemt het wegvallen van het contact "extreem zorgelijk. Dit frustreert elke vorm van humanitaire hulp die juist op dit moment zo belangrijk is."
Hij pleit voor een tijdelijk staakt-het-vuren om humanitaire organisaties de gelegenheid te geven zieken en gewonden in Gaza te verzorgen. Daarvoor pleitte zaterdag ook al de hulporganisatie Save the Children.
Het Internationale Rode Kruis heeft nog wel contact met eigen hulpverleners in Gaza. Die beschikken over een satelliettelefoon. "Maar het contact is beperkt en de voorraden van medisch personeel slinken."
De Duitse politie heeft vrijdagavond meer dan honderd mensen opgepakt bij pro-Palestijnse demonstraties in Berlijn, maakte de politie zaterdag bekend. Onder meer op de Alexanderplatz werd de ongeautoriseerde bijeenkomst afgebroken door agenten. Voor de Brandenburger Tor kwam het tot gewelddadige botsingen tussen de demonstranten en de politie.
De mensen die zich vrijdagavond verzameld hadden scandeerden eerst pro-Palestijnse teksten, maar de leuzen keerden zich later tegen de politie. Bij de confrontaties raakten twee agenten gewond.
De meeste pro-Palestijnse demonstraties zijn verboden in Duitsland uit vrees voor antisemitische leuzen en symbolen. De politie zegt zaterdag weer antisemitische graffiti te hebben aangetroffen. Een persoon is gearresteerd voor het tekenen van swastika's op gebouwen. Dat nazi-symbool is verboden in Duitsland. Bij sommige protesten wordt ook steun uitgesproken voor Hamas, een beweging die in de Europese Unie is aangemerkt als een terroristische organisatie.
Sommige Duitse politici hebben ook kritiek op het harde politieoptreden bij pro-Palestijnse demonstraties. Mensenrechtenadvocaten benadrukken dat de vrijheid van meningsuiting niet mag worden ingeperkt.
Ook zaterdag worden weer pro-Palestijnse demonstranten verwacht. De politie vreest voor nieuwe onrust.
Nederland heeft zich van stemming onthouden over een VN-resolutie die oproept tot een humanitair staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas, omdat die te ver ging, meldt het ministerie van Buitenlandse Zaken aan het ANP. In de resolutie zaten passages die Nederland niet kon steunen. Zo ontbrak daarin het recht op zelfverdediging van Israël tegen terrorisme, zegt het ministerie.
De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties heeft vrijdagavond laat met een grote meerderheid de resolutie van Jordanië gesteund, waarin tot het staakt-het-vuren werd opgeroepen. Dat gebeurde met 120 stemmen voor, 14 tegen en 45 stemonthoudingen, waaronder Nederland.
Nederland heeft voor de stemming een stemverklaring afgelegd. Daarin is ook aangegeven dat de oproep tot een wapenstilstand, die in de resolutie was opgenomen, niet "strookt met het recht van Israël om de voortdurende dreiging vanuit Hamas aan te pakken. Dat is waarom Nederland oproept tot humanitaire pauzes om zo humanitaire toegang mogelijk te maken en te voorzien in essentiële goederen en diensten aan de burgers in Gaza", zegt het ministerie.
De oproep tot het direct vrijlaten van alle gijzelaars kwam in de ogen van Nederland onvoldoende in de resolutie terug. "In onze stemverklaring hebben we benadrukt dat Nederland alle partijen oproept tot terughoudendheid. Verdere burgerslachtoffers moeten voorkomen worden en de cyclus van geweld doorbroken."
Op de Nederlandse onthouding kwam zaterdag kritiek, onder meer vanuit hulporganisatie Save the Children en van D66.
D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma vindt het "beschamend" dat Nederland zich van stemming heeft onthouden over een VN-resolutie. Hij wil voor maandag opheldering hierover van demissionair minister Hanke Bruins Slot. De mensen in Gaza zitten "als ratten in de val", licht hij aan het ANP toe. "Er zijn inmiddels duizenden doden, tienduizenden gewonden en honderdduizenden ontheemden. De situatie dreigt op een totale catastrofe uit te lopen." Een onmiddellijk staakt-het-vuren is volgens Sjoerdsma heel hard nodig.
Dat vindt ook hulporganisatie Save the Children. "De regering maakt dus steun voor de meest basale humane principes conditioneel aan de politieke wensen van de Israëlische regering. Het moreel faillissement van dit demissionaire kabinet is hiermee een feit." De organisatie staat klaar met hulp aan de grens van Gaza.
Zeker 25 pro-Palestijnse demonstraties zijn er sinds 7 oktober georganiseerd in heel Nederland. Vrijwel dagelijks gaan betogers in verschillende steden de straat op. De eerste demonstraties vonden plaats op 8 oktober, onder andere in Rotterdam.
Zakenman Elon Musk zegt hulporganisaties in Gaza te helpen met internet via zijn satellietbedrijf Starlink, schreef hij op berichtendienst X. Die verbindingen zijn volgens hem alleen voorbehouden aan "internationaal erkende" hulporganisaties.
Nadat Gaza vrijdag van vrijwel alle communicatielijnen werd afgesloten na militaire operaties van Israël, deden veel mensen een oproep aan Musk om Starlink in te zetten in de kleine strook land waar Palestijnen wonen.
"Starlink zal connectiviteit verzorgen voor internationaal erkende hulporganisaties", antwoordde Musk op een bericht op X van het Democratische congreslid Alexandria Ocasio-Cortez. Zij sprak haar zorgen uit over de uitgevallen communicatielijnen in Gaza, waar het Israëlische leger na wekenlange bombardementen vrijdag ook grondoperaties uitvoerde in de oorlog tegen de Palestijnse militante beweging Hamas.
Musk is onder andere de topman van ruimteluchtvaartbedrijf SpaceX. Dat concern neemt met dochteronderneming Starlink een belangrijke positie in bij het verzorgen van internet in afgelegen of dunbevolkte gebieden.
Ook het Wereldvoedselprogramma van de Verenigde Naties heeft alle contact verloren met de teams in Gaza sinds vrijdagavond de meeste telefoon- en internetdiensten uitvielen in het gebied, meldt directeur Cindy McCain. „De stilte is oorverdovend”, zegt ze. „Ik ben extreem bezorgd over de veiligheid van de humanitaire hulpverleners en burgers.”
Eerder op zaterdag liet de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) weten geen contact meer te kunnen leggen met haar personeel in Gaza. Ook het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties (UNDP) liet al weten zich grote zorgen te maken over het welzijn van haar personeel in Gaza.
De Nederlandse tak van Artsen zonder Grenzen laat dan weer weten dat „niet alle communicatie” met het team in Gaza is verbroken. Met sommige collega’s zou de organisatie nog wel sporadisch contact hebben.
Ook anderen instanties lijken nog af en toe contact te hebben met Gaza, vaak via satelliettelefoons. Zo liet BBC een lokale correspondent aan het woord. Ook Hamas, de groepering die Gaza bestuurt, slaagt er nog in berichten met de buitenwereld te delen.
In de Gazastrook zijn de afgelopen drie weken 7703 mensen gedood door Israëlische aanvallen, meldt het Palestijnse ministerie van Gezondheid zaterdag. Dat zijn bijna vierhonderd doden meer dan een dag eerder. Onder de slachtoffers zouden meer dan 3500 kinderen zijn.
De afgelopen dagen werden er openlijk twijfels geuit over de aantallen doden die de Palestijnse autoriteiten naar buiten brengen, onder meer door de Amerikaanse president Joe Biden. Humanitaire organisaties zeggen dat het niet mogelijk is om de officiële cijfers te bevestigen, maar gaan ervan uit dat ze in grote lijnen betrouwbaar zijn. Donderdag bracht het gezondheidsministerie een lijst met namen van de doden naar buiten om de twijfels weg te nemen.
Rusland heeft Hamas een lijst met acht namen overhandigd van Russisch-Israëlische burgers die mogelijk gegijzeld zijn door de Palestijnse militante beweging. Volgens het Russische staatspersbureau Ria Novosti is Hamas bereid hen te laten gaan en worden ze nu gezocht voor de vrijlating.
Ria Novosti schrijft dat Hamas z’n best doet voor de Russen omdat de beweging Rusland als z’n „beste vriend” beschouwt. Toch zou het niet makkelijk zijn om die mensen te vinden „door de huidige situatie”. Hamas houdt sinds 7 oktober meer dan tweehonderd mensen gegijzeld. Die worden vastgehouden op onbekende plekken in de Gazastrook.
Afgelopen donderdag was een delegatie van Hamas op bezoek in Moskou. Er werd toen weinig bekend gemaakt over wat er was besproken.
In Libanon zijn bijna 30.000 mensen op de vlucht geslagen voor het geweld aan de grens met Israël, meldt Al Jazeera op basis van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM). Die VN-organisatie telt nu 28.965 ontheemden, met name in het zuiden van Libanon. Maandag waren dat er nog maar 19.000.
Sinds de oorlog tussen Hamas en Israël drie weken geleden uitbrak, is het ook onrustig aan de grens tussen Libanon en Israël. De militante beweging Hezbollah steunt Hamas en wisselt regelmatig raketvuur uit met de Israëlische strijdkrachten. Ook zaterdag werd daar weer geschoten, melden Israëlische media.
De vrees is dat het geweld in Libanon nog verder kan escaleren als Hezbollah zich volledig bij de oorlog van Hamas zou voegen. Met dat scenario wordt rekening gehouden als Israël een grondoorlog begint in de Gazastrook.
De Turkse president Recep Tayyip Erdogan spoort de Turkse bevolking aan om zaterdag massaal naar een pro-Palestijnse demonstratie te gaan in Istanbul. Die wordt georganiseerd door zijn eigen conservatief-islamitische partij AKP.
Erdogan en zijn partijgenoten willen daar duidelijk maken dat ze aan de zijde van de Palestijnse bevolking in de Gazastrook staan en dat Israël moet stoppen met het aanvallen van dat gebied, schrijft de president op X.
Erdogan stelt dat de Israëlische bombardementen toenemen en noemt dit „waanzin”. Hij zegt dat de humanitaire crisis is verergerd en dat er „opnieuw vrouwen, kinderen en onschuldige burgers onder vuur zijn genomen”.
Turkije en Israël hebben de laatste jaren de banden aangehaald. Vorig jaar besloten de twee landen weer ambassadeurs van elkaar toe te laten, nadat die in 2018 waren teruggeroepen na een ruzie. Maar de afgelopen drie weken spreekt Erdogan zich zeer kritisch uit over de Israëlische aanvallen op Gaza, na de verrassingsaanval van Hamas op Israël.
Hulporganisatie Save the Children zegt „zeer ontsteld” te zijn dat Nederland zich heeft onthouden van stemming in de Verenigde Naties over een humanitair staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas. Daarover werd vrijdagavond gestemd door de Algemene Vergadering van de VN. „De regering maakt dus steun voor de meest basale humane principes conditioneel aan de politieke wensen van de Israëlische regering. Het moreel faillissement van dit demissionaire kabinet is hiermee een feit”, aldus Save the Children.
De resolutie van Jordanië voor een staakt-het-vuren om hulpverlening in de Gazastrook mogelijk te maken, werd aangenomen met 120 stemmen voor en 14 tegen, waaronder Israël en de Verenigde Staten. Nederland onthield zich van stemming, net als 44 andere landen.
„Onze hulp staat klaar aan de grens met Egypte, maar de hulpverlening wordt door het geweld en de dreiging ervan - al weken - volstrekt onmogelijk gemaakt. Het enige wat helpt is een staakt-het-vuren en toegang voor hulpverleners en hulpgoederen”, betoogt Save the Children.
Sinds Israëlische troepen vrijdagavond het noorden van Gaza zijn binnengetrokken, heeft Save the Children het contact verloren met haar medewerkers in dat gebied. Er is geen internet en ook het telefoonnetwerk ligt plat. Vooral kinderen worden hiervan de dupe, zegt de hulporganisatie. Zij lopen een verhoogd risico op verwondingen, overlijden, emotionele schade en langdurige ontworteling.
Save the Children schat het aantal Palestijnse kinderen in het oorlogsgebied op een miljoen. Ook zou er een onbekend aantal kinderen zijn onder de gijzelaars die door Hamas uit Israël zijn meegevoerd op 7 oktober.
Boven de Gazastrook en ook boven het zuiden van Israël hangt een dikke rooklaag als gevolg van de hevige bombardementen van de voorbije nacht, melden correspondenten van persagentschap AFP. Ook op zaterdagochtend melden die nog nieuwe bombardementen, maar de intensiteit is wel afgenomen in vergelijking met de nacht.
beeld AFP, Said Khatib en EPA, Hannibal Hanschke
beeld AFP, Said Khatib en EPA, Hannibal Hanschke
beeld AFP, Said Khatib en EPA, Hannibal Hanschke
beeld AFP, Said Khatib en EPA, Hannibal Hanschke
beeld AFP, Said Khatib en EPA, Hannibal Hanschke
beeld AFP, Said Khatib en EPA, Hannibal HanschkeEen journalist uit Gaza die voor de BBC werkt, slaagde erin contact te leggen met de Britse omroep. Hij heeft het over „een ongeziene schaal van bombardementen op Gaza”. Hij beschrijft de situatie in het gebied als „totale chaos”.
Ook volgens de Palestijnse veiligheidsdienst Palestinian Civil Defence (PCD) is in de nacht van vrijdag op zaterdag enorme schade aangericht in Gaza. „Honderden gebouwen en huizen werden volledig verwoest en duizenden andere huizen raakten beschadigd”, zegt een woordvoerder.
Meerdere persagentschappen delen foto’s die genomen zijn vanuit de Israëlische plek Sderot, vlak bij de grens met Gaza. Van daaruit zou grote schade waar te nemen zijn die de voorbije nacht werd aangericht.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is er niet meer in geslaagd om contact te leggen met haar personeel in Gaza sinds vrijdagavond de meeste telefoon- en internetdiensten uitvielen in het gebied. Dat meldt WHO-directeur Tedros Adhanom Ghebreyesus.
Ghebreyesus maakt zich ook zorgen over de gewonden die nu vallen, omdat ambulances hen als gevolg van de black-out niet kunnen vinden en bereiken. „Het is op dit moment niet mogelijk om patiënten te evacueren, of om veilige plekken te vinden om te schuilen”, meldt hij via X.
Ook het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties (UNDP) laat zaterdagochtend weten nog geen contact te hebben met het personeel in de Gazastrook. „We maken ons grote zorgen over hun veiligheid en die van alle burgers in Gaza”, schrijft de organisatie op X.
Onze correspondente in Israël, Jeannette Gabay-Schoonderwoerd, houdt een dagboek bij vanuit haar woonplaats Afik, in het noorden van Israël.
Het Israëlische leger meldt dat het vannacht het noorden van Gaza is binnengetrokken en dat troepen zich momenteel nog in het gebied bevinden. Volgens een woordvoerder van het Israëlische leger, Daniel Hagari, gaat het om een uitbreiding van de grondoperatie.
Ook op woensdag- en donderdagnacht ging het Israëlische leger het grondgebied van Gaza binnen, maar toen trok het zich daarna telkens weer terug.
De grondtroepen treffen volgens de woordvoerder „een verzwakte vijand” aan. De voorbije nacht werd volgens Israël onder meer de verantwoordelijke voor de luchtaanvallen van Hamas uitgeschakeld. Hagari gaf geen verdere details over het verloop van de grondoperatie.
De woordvoerder zegt wel dat Israël op zaterdag ook zijn „humanitaire inspanning” uitbreidt. Dat zou betekenen dat „voedsel, water en medicijnen” vanuit het zuiden van Israël naar Gaza worden gebracht.
Hoewel niemand weet hoe lang de oorlog tegen Hamas zal duren, is nu al duidelijk dat de kosten van het conflict in de vele miljarden euro’s zullen lopen. Nog afgezien van de schade op de lange termijn.
De families van de Israëlische gijzelaars die zich nog in Gaza bevinden zijn boos door „de absolute onzekerheid over het lot van hun naasten” nadat Israël de aanvallen op Gaza opvoerde en ook het grondoffensief uitbreidde.
The Hostages and Missing Families Forum, een organisatie die de familie van 229 gijzelaars vertegenwoordigt, vraag een „onmiddellijke uitleg” van de Israëlische regering. „Niemand van het oorlogskabinet heeft de moeite genomen om de familie te vertellen wat een grondoffensief betekent voor het lot van de 229 gegijzelden”, laat de groep weten in een statement.
Donderdag zei Hamas, de groep die de Gazastrook bestuurt, dat „bijna vijftig” gijzelaars in Gaza zijn omgekomen als gevolg van de Israëlische aanvallen.
De luchtaanvallen op Gaza in de nacht van vrijdag op zaterdag zouden tot de zwaarste behoren sinds de oorlog tussen Israël en Hamas drie weken geleden uitbrak. Voor de derde nacht op rij staken Israëlische grondtroepen ook de grens met Gaza over.
Het Israëlische leger meldt via X dat het de man heeft gedood die verantwoordelijk was voor de luchtoperaties van Hamas. Asem Abu Rakaba zou in die functie ook de luchtaanvallen op Israël op 7 oktober hebben gepland.
„Hij leidde de terroristen die Israël infiltreerden met paragliders en was verantwoordelijk voor de droneaanvallen op posten van het leger”, aldus de Israëlische krijgsmacht (IDF). Rakaba zou zijn gedood bij een aanval met straaljagers.
Israël voerde in de nacht van vrijdag op zaterdag de aanvallen op Gaza op. Daarbij meldt het leger 150 „ondergrondse doelen” te hebben uitgeschakeld, waaronder „terreurtunnels, ondergrondse gevechtsruimtes en andere ondergrondse infrastructuur”.
Ook de grondoperaties werden uitgebreid. Doordat internet- en telefoonverbindingen in het gebied zo goed als zijn uitgeschakeld, is het moeilijk om vast te stellen wat de omvang is van het grondoffensief. Ook woensdag- en donderdagnacht trokken Israëlische troepen al in beperkte mate de grens met Gaza over.
De zware Israëlische aanvallen die vrijdagavond begonnen in de Gazastrook, zijn ook in de nacht van vrijdag op zaterdag doorgegaan. Het Franse persbureau AFP meldt „dat er ook zaterdag gevechten aan de gang zijn”, Al Jazeera spreekt van „nachtelijke intensieve bombardementen” en Reuters meldt dat Hamas de Israëlische aanvallen zaterdag „op volle kracht” tegemoet treedt.
Wat zich zaterdag precies in de Gazastrook afspeelt is lastig vast te stellen. Sinds vrijdagavond is er geen communicatie met het gebied mogelijk omdat de telefoon- en internetverbindingen niet meer werken. Onder meer Al Jazeera, dat meerdere verslaggevers in de enclave heeft, zegt nog altijd niet in staat te zijn contact te leggen met het gebied. De zender „werkt aan manieren om toch het laatste nieuws te brengen”.
De zware bombardementen en „intensivering” van de aanval, ook door de Israëlische landmacht, zijn volgens het Israëlische leger nog niet het verwachte grootschalige grondoffensief. Een Israëlische verslaggever zei in de nacht van vrijdag op zaterdag wel tegen CNN dat „duizenden militairen” van het Israëlische leger de Gazastrook zijn binnengevallen, maar dit is niet bevestigd. Woordvoerders van het leger en de Israëlische regering wilden tegenover Amerikaanse media niets kwijt over „lopende operaties”.
In het belangrijke treinstation Grand Central Terminal in New York hebben zich vrijdagavond honderden demonstranten verzameld om te protesteren tegen het conflict tussen Israël en Hamas. Het protest werd georganiseerd door Jewish Voice for Peace (Joodse stem voor vrede). Volgens The New York Times is het een van de grootste protesten in de stad sinds de oorlog drie weken geleden begon.
Betogers, veelal gekleed in zwarte t-shirts, riepen op tot een staakt-het-vuren. Het protest kwam op gang nadat het Israëlische leger aankondigde de aanvallen op de Gazastrook te intensiveren. Op dat moment liep Grand Central Terminal ook net vol met forenzen die probeerden van werk naar huis te reizen, schrijft de Amerikaanse krant.
De politie zou geprobeerd hebben de ingang van het station te blokkeren, maar slaagde daar volgens The New York Times niet in. Op beelden is te zien dat de stationshal vol kwam te staan met demonstranten. Later werd het station gesloten. De politie liet weten dat zeker tweehonderd mensen zijn gearresteerd.
De kersverse voorzitter van het Amerikaans Huis van Afgevaardigden, Mike Johnson, heeft vrijdagavond met de Israëlische premier Benjamin Netanyahu gebeld. Op X plaatste Johnson in de nacht van vrijdag op zaterdag een foto waarop hij al bellend met zijn „vriend” Netanyahu te zien is. „Het Huis staat achter Israël en ik heb onze nadrukkelijke steun opnieuw uitgesproken”, schrijft de Republikein.
Israël intensiveerde eerder vrijdagavond de aanvallen op de Gazastrook.
Dat communiceren met mensen in de Gazastrook niet meer gaat door grootschalige internet- en telefoonproblemen, is mogelijk „een dekmantel om op grote schaal gruweldaden uit te voeren”, vreest de mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch. Vrijdagavond viel vrijwel alle communicatie met de Gazastrook weg en intensiveerde het Israëlische leger de aanvallen op het gebied.
Human Rights Watch stelt in de nacht van vrijdag op zaterdag in een verklaring dat „mensenrechtenschendingen onbestraft kunnen blijven als er geen informatie over naar buiten komt”.
Het Comité ter Bescherming van Journalisten (CPJ), dat zich inzet voor de rechten van journalisten, vindt de berichten dat er geen contact met de Gazastrook meer mogelijk is „zeer verontrustend”. De realiteit wordt zo onzichtbaar, vreest het CPJ. „De wereld verliest een blik op de werkelijkheid nu nieuwsorganisaties het contact verliezen met verslaggevers ter plaatse”, stelt de organisatie vrijdagavond in een verklaring.
Volgens het comité kan dit informatievacuüm leiden tot „ernstige gevolgen zoals dodelijke propaganda en desinformatie”. „In dit donkere uur staan we achter de journalisten die dagelijks proberen de waarheid boven tafel te krijgen en de macht ter verantwoording te roepen”, meldt het CPJ, dat eerder al stelde dat 29 journalisten zijn overleden sinds de oorlog tussen Hamas en Israël drie weken geleden begon.
Door de problemen met het internet en het telefoonnetwerk in de Gazastrook kunnen ook hulporganisaties als de Rode Halve Maan, Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), Artsen zonder Grenzen (AzG) en UNICEF hun medewerkers in het gebied niet meer bereiken.
Het liveblog van vrijdag is hier terug te lezen.
Advertentie